Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief
VDL Citea
busmodel van de Nederlandse fabrikant VDL Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Remove ads
De Citea is een reeks lagevloer-autobussen van busfabrikant VDL Bus & Coach, onderdeel van de internationaal opererende Nederlandse VDL Groep. De bus wordt in Nederland geproduceerd bij VDL Bus Modules te Valkenswaard en in België bij VDL Bus Roeselare in Beveren bij Roeselare.
Remove ads
Ontwikkeling
Samenvatten
Perspectief
De Citea CLF werd in 2007 gepresenteerd op de beurs "UITP Mobility and City Transport Exhibition" in Helsinki. De stadsbus heeft een volledig vlakke vloer en is het eerste model van een reeks bussen voor het openbaar vervoer.[1] Met de komst van de Citea zijn de stadsbussen SB 250 Jonckheer (12 meter versie) en Berkhof Diplomat uit productie genomen.
De constructie van de Citea is gebaseerd op de lichtgewichtsystemen die VDL Berkhof Heerenveen al jaren met succes gebruikt voor de Berkhof Ambassador. Een voorbeeld daarvan zijn de boutverbindingen die worden gebruikt om het dak, de zijspanten en de zijpanelen met elkaar te verbinden en die een snelle reparatie mogelijk maken bij een eventuele aanrijding zonder dat grote demontages nodig zijn.
Het concept is ook een aanvulling op het bestaande productprogramma van VDL Bus & Coach, het biedt namelijk veel ruimte om de bus af te stemmen op specifieke nationale eisen van vervoerbedrijven uit de hele wereld. Door het modulaire systeem kan de bus aangepast worden aan uiteenlopende wensen.
Tijdens Busworld 2013 werd het model Citea MLE (Midi Low Entry) gepresenteerd. Daarmee richt VDL zich op de markt van midibussen voor het Europese openbaar vervoer. De Citea MLE is ontwikkeld in samenwerking met Wrightbus en is eigenlijk een Wright StreetLite, alleen dan voor linksgestuurde landen. De Citea MLE was leverbaar in vier verschillende lengtes van 8,8 tot 10,8 meter.[2] De MLE-88 (8,8 meter) en MLE-95 (9,5 meter) werden als eerste geïntroduceerd. Zij werden gevolgd door de MLE-102 (10,2 meter) en MLE-108 (10,8 meter).[3]
Voor de vervanging van oudere Berlijnse dubbeldekkers worden verschillende modellen getest. VDL leverde op 11 augustus 2015 een prototype onder de naam Citea DLF 114. Deze bus wordt sinds oktober 2015 getest op ExpressBus X34 Kladow, Kaserne Hottengrund - S+U Zoologischer Garten v.v.[4]
Remove ads
Opbouw
Samenvatten
Perspectief
Een Citea-bus wordt in vijftien werkdagen als een soort bouwpakket opgebouwd als casco. Toeleveranciers hebben dan al het nodige voorwerk verricht. De verdere afwerking vraagt meer tijd.
Het chassis is afkomstig van zusterbedrijf VDL Bus Chassis in Eindhoven. Het chassis is gemaakt van staal, het zogenaamde St37K. Deze delen worden na productie galvaniseerd. De carrosserie delen komen uit de fabriek van zusterbedrijf VDL Postma in Heerenveen. Voor de VDL Citea is zogenaamd 3CR12 roest vast staal gebruikt.[5] Dit is een soort tussenvorm tussen gewoon staal en roestvaststaal (RVS).[6] Dat is een groot verschil met traditionele bussen, waarvan de opbouw nog helemaal in elkaar gelast wordt. De kunststof zijpanelen uit Duitsland zijn al bij Elzinga in Irnsum in de gewenste kleur gespoten. Het dak bestaat uit aluminium elementen.
Het bedrijf Heiwo in Wolvega levert een deel van de daken. De busdeuren zijn gemaakt bij Ventura in Bolsward, de vrijwel complete fronten komen uit Tsjechië. De sociale werkvoorziening Caparis zorgt voor de assemblage van een groot aantal componenten en een deel van de elektrische bedrading, nodig om de bus te verlichten, te koelen en om de deuren te laten functioneren. De stoelen (uitvoering Arriva Limburg) zijn van het type Isri Civic V2.[7]
Net zoals bij de vorige generatie stadsbussen van VDL, heeft de Citea SLF de motor linksachter gepositioneerd. Wel verhuisden de radiator, oliekoeler en intercooler naar een positie in de carrosserie, boven de motor. De Citea SLE en LLE hebben de motor achter in het midden gepositioneerd. De belangrijkste onderdelen van het ventilatiesysteem bevinden zich in een speciale module op het dak, ter hoogte van de vooras. In die module is ook ruimte voor de verdamper en andere belangrijke onderdelen van de airco.
De genoemde toeleveranciers worden door VDL Bus Heerenveen gebruikt, de locatie in Valkenswaard en die in het Belgische Roeselare hebben gedeeltelijk andere leveranciers.
Remove ads
Vormgeving
Samenvatten
Perspectief
De vormgeving van de eerste generatie Citea-bussen werd in 2007 tijdens Busworld in Kortrijk gelanceerd. De Jonckheere touringcar (JHD/JSD) werd hierop gebaseerd. De bedoeling was om een "familieband" tussen de beide VDL bedrijven te creëren. Gemeenschappelijke stijlelementen tussen de stadsbus, de streekbus en de touringcar zijn herkenbaar in de grill en de achterzijde van de bus. Ook de verlichting op basis van LED-elementen werd bij beide modellen op dezelfde manier in de carrosserie en de vormgeving verwerkt.
In 2010 werd een nieuwe vormgeving voor de Citea gelanceerd, die werd gemaakt door Van der Veer Designers uit Geldermalsen.[8][9] Deze bussen zijn herkenbaar aan onder meer een groot VDL logo op het front van de bus.
Interieur
De passagiersstoelen zijn in verschillende modellen en met vrijwel iedere soort bekleding (kleur, patroon) die de vervoerder wenst leverbaar. De bussen van het GVB hebben bijvoorbeeld blauwe stoelen met het GVB logo als motief. Ook de stastangen zijn leverbaar in verschillende kleuren. Er zijn speciale stoelen voor stadsbussen, streekbussen en luxere stoelen voor snelbussen, zoals de Citea's voor R-net lijn 320 Hilversum – Amsterdam.
De bussen die in Dubai zijn afgeleverd (zie orders) zijn voorzien van panelen die zorgen voor een scheiding tussen de mannen- en de vrouwenafdeling. Hierbij zijn de eerste drie stoelrijen bestemd voor vrouwen, kinderen en families. De beide afdelingen zijn met een klaphekje met elkaar verbonden. Voorts zijn deze bussen voorzien van een volledige airconditioning.
De VDL-bussen uitgerust met airconditioning hebben getinte zijruiten om bij blootstelling van zonlicht in het interieur de behoefte aan airconditioning te verminderen.[10]
Voor rolstoelgebruikers is een rolstoelplank aanwezig (manueel of elektrisch te bedienen).
Productengamma
Samenvatten
Perspectief
Het eerste type van de Citea ging in 2007 in productie (CLF 120 stadsbus). Een jaar later introduceerde VDL een Citea streekbus met een verlaagde instap (Citea CLE 120).[11] Weer een jaar later werden drie nieuwe lengtevarianten voor de Citea geïntroduceerd die begin 2010 in productie gingen. Deze lengtevarianten waren CLE 129 (2-asser - 12,9 meter), CLE 137 (3-asser - 13,7 meter) en de CLE 145 (3-asser - 14,5 meter).[12]
Op 14 september 2010 maakte VDL Bus & Coach bekend dat men de aanduiding VDL Citea gaat gebruiken voor alle bussen in het openbaar vervoer.[13] Tevens werd de typeaanduiding iets aangepast. Ook de Berkhof Ambassador wordt sinds het najaar van 2011 verder gebouwd als gefacelifte versie onder de naam VDL Citea LLE-120. In 2015 werd een driedeurige versie op Busworld Kortrijk voorgesteld. De 10,6 meter variant, die eerder ook onder de naam Ambassador werd gemaakt, is komen te vervallen.
.jpg)
Met de Citea biedt VDL Bus & Coach een compleet gamma aan stads- en streekbussen. De Citea CLF (Citea Low Floor) en CLE (Citea Low Entry) zijn de eerste generatie Citea-bussen. De Citea SLF, SLE en XLE zijn de tweede generatie. De Citea SLF (Citea Low Floor) is ook leverbaar als hybride variant. De Citea SLE en XLE (Citea Low Entry) zijn leverbaar in 4 lengtevarianten. De SLE en XLE zijn streekbussen, de XLE heeft drie assen. De LLE (Light Low Entry) is de opvolger van de Ambassador.
Tijdens de 60ste UITP Mobility & City Transport tentoonstelling in Genève presenteerde VDL drie nieuwe varianten van de Citea:[14]
- de Citea SLFA, een gelede variant van de Citea op basis van de Citea SLF. De bus, die in 2010 al werd aangekondigd als opvolger van de Jonckheer Volvo B7LA, heeft een Euro 6 motor en was toen leverbaar in twee lengtevarianten, de SLFA-181 met een lengte van 18,1 meter en de SLFA-187 met een lengte van 18,75 meter. Een demobus van de SLFA werd getest door de Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB).
- de Citea Cargo, een Citea-bus met twee kubieke meter extra bagageruimte onder het verlengde hogevloergedeelte. Dit biedt met name in landen waar openbaarvervoerbussen ingezet worden voor lange afstanden uitkomst. De Cargo-variant bestaat alleen voor de Citea SLE-120 en XLE-145.
- de Citea Electric, een volledig elektrische variant van de Citea SLE-120, SLF-120, SLFA-180, SLFA-181, LLE-99 en LLE-115.
Op 11 mei 2016 introduceerde VDL Bus & Coach drie nieuwe lengtevarianten van de VDL Citea LLE. Dit zijn de Citea LLE-99 en de Citea LLE-99 Electric met een lengte van 9,9 meter, de Citea LLE-107 met een lengte van 10,7 meter en de Citea LLE-127 met een lengte van 12,7 meter.[15]
Op 31 januari 2019 introduceerde VDL Bus & Coach opnieuw een lengtevariant van de VDL Citea LLE. Dit is de Citea LLE-115 Electric welke een lengte van 11,5 meter heeft.[16]
Ook werden 12 en 12,8-meter lange elektrische varianten van de SLE gepresenteerd.[17]
Tijdens UITP Global Public Transport (09-06/12-06 2019) in Stockholm werd de Citea XLE-145 met twee batterijformaten gepresenteerd. Standaard wordt een batterij met een capaciteit van 288 kWh geïnstalleerd, maar optioneel kan er ook een 360 kWh accu worden geïnstalleerd.[18]
Maten en gewicht
- Maten in millimeters (mm)
- Gewicht in kilogram (kg)
* = Afhankelijk van uitvoering. / ** = Volgens Europese wetgeving, nationale wetgeving kan afwijken. / *** = Afhankelijk van batterijpakket.
Motor en transmissie
De Citea voldoet aan de EEV-emissiestandaard. Het assortiment motoren in het segment openbaar vervoer heeft VDL in 2012 uitgebreid met het merk Fiat Powertrain Technologies (FPT). Het gaat hierbij om het motortype FPT Cursor 9.[19]
Bron:[20]
* = Uitsluitend leverbaar voor Citea SLF / ** = Uitsluitend leverbaar voor Citea SLE en XLE.
Elektrische aandrijvingen
Bron:[21]
Remove ads
Orders
Samenvatten
Perspectief
Een eerste serie van 10 CLF-120 bussen werd in 2008 besteld door Connexxion. Op 10 november 2008 werd bekend dat de Emiraten, RTA (Roads and Transport Authority) uit Dubai een megaorder van 518 VDL Citea-bussen had geplaatst. De bussen zijn voor eind april 2010 afgeleverd.[22] Op 29 juni 2009 werd in Dubai de eerste Citea overgedragen.
In Nederland reed in 2009 één Citea op proef bij Arriva in Groningen als 562. Tussen 2010 en 2011 reed één Citea op proef als Veolia 121 op de stadsdienst van Maastricht. De bus van Arriva reed later op proef bij het GVB van Amsterdam als 009. Ook beschikte Connexxion van mei 2010 tot en met november 2011 over een Citea CLF-120 die in juli op de stadsdienst van Maxx Leeuwarden proef reed als 3327. Op 17 juni 2010 is een Citea CLF-120 met whisper techniek van e-Traction genaamd E-Busz afgeleverd aan de RET, later gevolgd door een tweede exemplaar. In juni/juli 2010 is een Citea CLF-120 afgeleverd aan het Duitse HEAG mobiBus uit Darmstadt.
Een Citea CLE-137 rijdt in 2010 als testbus bij Nettbus in Kopenhagen, Denemarken. In december 2010 werden tien CLE-137 bussen aan Connexxion Zaandam geleverd.
In maart 2010 maakte de Waalse vervoersmaatschappij TEC bekend dat het een order had geplaatst voor 227 Citea's CLF-120. De leveringen startten eind 2010 en liepen tot voorjaar 2012. De bussen werden door de VDL-vestiging Jonckheere in Roeselare gebouwd.[23]
Op 11 april 2011 werd bekend dat GVB Amsterdam 70 bussen van het type VDL Citea SLF-120 besteld heeft. De bussen werden door de VDL-vestiging in Heerenveen gebouwd. Deze bussen werden voor december 2011 geleverd.
Op 3 februari 2012 werd de eerste order voor bussen van het type LLE-120 geplaatst. De 56 bussen zijn besteld door het vervoersbedrijf van de Finse hoofdstad Helsinki, en is de grootste order ooit in de geschiedenis van de Finse busmarkt.
Op 2 april 2012 werd bekend dat Arriva Skandinavien A/S bij VDL een bestelling heeft geplaatst voor de levering van 77 Citea's van het type XLE-137 en XLE-145 (Low Entry) voor de stad Stockholm in Zweden.
Op 27 september 2012 hebben Arriva en VDL een leverings- en onderhoudscontract getekend voor 275 nieuwe bussen met een totale contractwaarde van meer van 100 miljoen euro. De helft is voor de aanschaf, de andere helft voor het onderhoud. De order bestaat uit 244 Citea's LLE-120, 1 Citea XLE-145 en 30 Ambassadors ALE-106. VDL Bus Heerenveen bouwt 140 bussen voor Noord- en Zuidwest Fryslân en 50 bussen voor Zuid-Holland Noord. Het overige deel wordt gebouwd door VDL Bus Modules in Valkenswaard. In mei 2012 is al begonnen met de bouw van de bussen.[24]
Op 3 oktober 2014 hebben Arriva en VDL opnieuw een contract getekend. Dit keer betreft het een leveringsovereenkomst. Het betreft een levering van 164 nieuwe bussen voor de concessies Oost- en West-Brabant die Arriva vanaf 14 december 2014 rijdt. De order bestaat uit 89 VDL Citea's LLE-120 en 75 VDL Citea's SLF-120.[25]
Hybride
Op 1 december 2010 werden de eerste twee hybride bussen van het type CLF-120 Hybrid bij Connexxion in Enschede gepresenteerd. Vanaf februari 2011 is er op lijn 2 in Enschede voor twee jaar een proef gehouden. De bussen zijn gebouwd door VDL, de hybride systemen zijn van Vossloh-Kiepe. Bij deze bussen drijft een dieselmotor een generator aan, die de stroom verdeelt over condensatoren[26] en de elektromotoren. Ook remenergie zal in de condensatoren opgeslagen worden. Software in de bus leert het traject kennen, zodat het kan inschatten waar de bus de dieselmotor moet stoppen of juist starten.[27] De Regio Twente liet de hybridebussen aanpassen na klachten uit de Helmerhoek in verband met geluidsoverlast. Hierna werd er tot november 2013 opnieuw getest.[28]
In 2011 werden drie bussen van het type SLF-120 Hybrid[29] aan HEAG mobiBus in Darmstadt geleverd.
Citea SLF 120/Electric Stadtwerke Münster
Op 23 april 2015 werden vijf elektrische Citea's aan Stadtwerke Münster geleverd. Eén Citea wordt geleverd in het kader van het SEB project (snellaadsystemen voor elektrische bussen in het OV), gesubsidieerd door het Duitse BMBF (Ministerie van Onderwijs en Onderzoek). De andere 4 Citea's zijn onderdeel van het ZeEUS project (Zero Emission Urban Bus System), gesubsidieerd door de Europese Commissie en gecoördineerd door de UITP. Deze voertuigen zijn voorzien van een IFAS snellaadsysteem aan de zijkant van het dak van de bus. Een gerobotiseerde arm die tevoorschijn komt uit het dak van een bushokje maakt automatisch contact met het laadsysteem van de bus. Op deze manier kan binnen 4 tot 6 minuten met een maximaal vermogen van 500 kW stroom geladen worden. De firma Pintsch Bamag ontwikkelde de vermogenselektronica voor de stroomvoorziening. De Citea van het SEB project is voorzien van een Hoppecke batterij. De bussen die deelnemen aan het ZeEUS project zijn van een batterij van Microvast voorzien. De in totaal vijf elektrische bussen worden ingezet op lijn 14, waarmee deze lijn, volgens plan, volledig met elektrische bussen uitgevoerd wordt.
Citea SLFA 181 Electric KVB (BRT-uitvoering)
De eerste van totaal acht bussen van het type Citea SLFA-181 Electric volgens BRT-Design (Bus Rapid Transit) werd op 26 oktober 2015 aan de Kölner Verkehrs-Betriebe AG (KVB) overhandigd. De batterijen worden bij eindpunten met snelladers geladen met 250 kW. Dit duurt ca. 5 tot 10 minuten. 's Nachts worden in het depot de batterijen via een kabel gevoed. Na een testfase zet het KVB de acht elektrische bussen vanaf december 2016 in op lijn 133.[30]
Citea SLFA 181 Electric Hermes (BRT-uitvoering)
De gedeputeerde Christophe van der Maat maakte op 15 december 2015 bekend dat Eindhoven de eerste stad is waar grootschalig zero emissie busvervoer wordt geïntroduceerd. Hiervoor werden door Hermes 43 Citea SLFA 181 Electric (BRT-uitvoering) aangeschaft. Deze bussen worden onder meer ingezet van station Eindhoven naar Eindhoven Airport en de High Tech Campus.[31]
Remove ads
Aantal Citea's
Samenvatten
Perspectief
In onderstaande tabel staan het aantal in dienst zijnde bussen per land vermeld met bijbehorende wagenparknummers.
.svg){kind=small}
.JPG)
_de_Gelderse_Poort.jpg)
_-_02.jpg)
.jpg)
.jpg)
_te_Alkmaar.jpg)
.jpg)
.jpg)
-3.jpg)
.svg){kind=small}
Remove ads
Prijzen
- De VDL Citea behaalde tijdens de 'Bus Euro Test 2010' in de Roemeense hoofdstad Boekarest de hoogste score en werd uitgeroepen tot Bus of the Year 2011[99] De prijs werd tijdens de IAA in Hannover op 23 september 2010 uitgereikt aan W. van der Leegte, president-directeur van de VDL-groep.
- Het vernieuwde futuristische BRT (Bus Rapid Transit)-ontwerp van de VDL Citea SLFA Electric, een elektrische gelede bus, kreeg in 2017 de Red Dot Award toegekend.[100]
- Aan het e-bus-project van de Kölner Verkehrs-Betriebe (KVB) werd op 21 november 2018 op de beurs "Hypermotion" in Frankfurt een prijs uitgereikt voor oplossingen voor duurzame, milieuvriendelijke mobiliteit in stedelijke gebieden. In december 2016 heeft KVB zijn lijn 133 omgeschakeld naar gebruik met 8 elektrische bussen van het type VDL Citea SLFA 181-electric. Door deze batterijbussen met groene stroom wordt de uitstoot van ongeveer 520 ton koolstofdioxide (CO2) per jaar vermeden.[101]
- VDL kreeg in Berlijn de EBUS Award 2019 in de categorie voor elektrische bussen. Heliox won de onderscheiding voor bedrijven in laadapparatuur. VDL en Heliox deelden daarnaast in het succes van het Keulse openbaarvervoerbedrijf KVB dat de prijs kreeg voor succesvolste proef met elektrische bussen. VDL en Heliox waren daarvoor de leverancier. De milieuprijzen voor de openbaarvervoerindustrie worden om de twee jaar uitgereikt.[102]
Remove ads
Externe links
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads