Wanssum

Wanssum (Limburgs: Wânsem) is een dorp in Noord-Limburg gelegen aan de Maas. Het was tot 1969 samen met het dorp Geijsteren een zelfstandige gemeente en daarna onderdeel van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum. Sinds 2010 hoort Wanssum bij de fusiegemeente Venray. Het dorp telde op 1 januari 2023 1.900 inwoners.

Wanssum
Wânsem

Dorp in Nederland
(Details)
Situering
Provincie	Limburg Limburg
Gemeente	Venray Venray
Coördinaten	51° 32′ NB, 6° 5′ OL
Algemeen
Oppervlakte	7,07[1] km²
- land	6,77[1] km²
- water	0,3[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	1.900[1] (281 inw./km²)
Woning­voorraad	817 woningen[1]
Overig
Postcode	5861
Netnummer	0478
Woonplaats­code	1861
Foto's
Sint Michaëlskerk Wanssum
Portaal    Nederland

Wapen van Wanssum

De oudst bekende vermelding van de schepenen van Wanssum dateert van 2 oktober 1324. De schepenbank bezat tot 1630 geen eigen zegel, ze liet de akten door de schout of de heer bezegelen. Het zegel van 1630 vertoont de aartsengel Michaël staande op een draak. Hij steekt met zijn rechterhand een lans in de muil van de draak en heeft in zijn linkerhand een opgeheven zwaard.

Geschiedenis

Wanssum ontstond daar waar de Grote Molenbeek uitmondt in de Maas. Het dorp werd in 1242 voor het eerst vermeld. In 1485 werd het een zelfstandige parochie. Het dorp lag in Opper-Gelre en maakte deel uit van het Land van Kessel, dat de Hertog van Gelre - en later de Spaanse Koning als zijn opvolger vanaf 1543 - toebehoorde.

Toen het Spaanse koningshuis uitstierf, volgde de Spaanse Successieoorlog die er toe leidde dat ook Wanssum door de Pruisen werd bezet en formeel in 1713 Pruisisch werd. Dit bleef zo totdat de Fransen in 1794 Pruisisch Gelder definitief veroverden. In 1798 werden de heerlijke rechten en schepenbanken door de Fransen afgeschaft en vervangen door andere bestuursvormen.

Bij de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden (2 december 1813) werd Wanssum hiervan onderdeel. Bij de Belgische Revolutie (1830) koos dit gebied echter voor aansluiting met België en kwam het via het vredesverdrag van Londen in 1839 bij de Duitse Bond, waar in 1866 uit werd gestapt. Sinds die tijd is Wanssum definitief in Nederland gelegen.

Waterwerken

In de jaren 1920 zorgde het kanaliseren van de Maas tot een hoger waterpeil in Wanssum. De eens zo gunstig gelegen weilanden aan de Groote Molenbeek liepen onder water. Ze veranderden in een moeras waar de muggen, kikkers en ratten welig tierden. Bij lage waterstanden was de stank niet te harden. Rijkswaterstaat kocht zo'n 18 hectare aan waardeloos geworden terrein op.

In 1931 werd de zo'n 35 kilometer van de Groote Molenbeek rechtgetrokken, waardoor na een regenbui het afvloeisel van zo'n 80.000 hectare stroomgebied in het Wanssumse moeras werd gedumpt. Dit kon de grote hoeveelheid water niet snel naar de Maas afvoeren, waardoor het water ten zuiden van het moeras een halve meter boven Maaspeil werd opgestuwd. De gemeente Wanssum nam het initiatief om de problemen goed aan te pakken en werkgelegenheid te scheppen.^[2]

In het kader van de werkverschaffing werd tussen augustus 1932 en juni 1934 een industriehaven gegraven.^[3][4] Daarbij werd ook het laatste deel van de Groote Molenbeek rechtgetrokken, moerassige grond ontgonnen en de weg naar Well verbreed.^[5] Eerst werd de grond door werklozen afgegraven tot op het waterpeil. Daarna baggerde een Friese firma de haven uit.^[6] Van de 88.000 m³ bagger kon 70.000 m³ gebruikt worden voor het ophogen van de kades en het industrieterrein. De overige benodigde 6.000 m³ werden door werklozen uit een perceel heide aan de weg naar Well gegraven en door plaatselijke boeren met paarden vervoerd naar de gewenste plek. De Heidemij bracht de beschoeiingen van de oevers en zo'n 250 meter damwand aan, en legde ook de wegen op de loswallen aan.^[3] In het eerste kwartaal van 1934 werden 3600 ton bouwmateriaal en 9900 ton goederen gelost of geladen.^[2]

In 1963 werd op het einde van de industriehaven ook een jachthaven aangelegd. De aanwezigheid van de industriehaven leidde tot de vestiging van onder meer een betonfabriek en een mengvoederfabriek. Ook suikerbieten en organische mest werden er aan- en afgevoerd. In 1997 werden in de haven ruim 1,7 Mton goederen gelost en geladen.

Oorlogsverwoesting

Tijdens de nadagen van de Tweede Wereldoorlog (1944) werd Wanssum grotendeels verwoest. Wansummer Piet van Els deed in zijn dagboek verslag van de gebeurtenissen in Wanssum in de laatste oorlogsmaanden.^[7]

• Opmerking: De registers van Doop, Trouw en Overlijdens (vanaf 1700) alsmede die van de schepenbank bevinden zich in het Rijksarchief Maastricht. Kijk bij de Externe link voor het overzicht van de schepenbankarchieven (klik door naar Overkwartier van Gelder).

Bezienswaardigheden

• De Sint-Michaëlkerk, uit 1951
• De Oude Begraafplaats, aan Oude Kerkstraat 2, waar de vroegere Sint-Michaëlskerk heeft gestaan.
• Sint-Leonarduskapel
• Sint-Michaëlkapel
• Mariakapel aan De Kooy
• Mariakapel aan de Venrayseweg
• Het voormalig raadhuis, aan Venrayseweg 2, oorspronkelijk uit 1940 en een werk van Alexander Kropholler, opgeblazen in 1944. In 1954 werd het raadhuis herbouwd. Het voormalig raadhuis werd in 2019 gesloopt.

Natuur en landschap

Wanssum ligt aan de Groote Molenbeek, die hier via de industriehaven uitmondt in de Maas. Het dorp ligt op een hoogte van ongeveer 15 meter. Westelijk van Wanssum bevindt zich het Landgoed Geysteren met het Geysters Ven, in wezen een oude Maasbedding.

Voorzieningen

• Wanssum heeft een openbaar openluchtzwembad.

Geboren in Wanssum

• Clement Maria Alexander Augustinus Wenzeslaus Nereus de Weichs de Wenne (1807-1893), Tweede Kamerlid van 1847-1849.
• Piet van Els, wethouder, directeur van Landbouwbelang, schrijver van oorlogsdagboek
• Theo van Els (1936-2015), hoogleraar; rector-magnificus van de Radboud Universiteit Nijmegen 1994-2000
• Louis Gooren (1943-2023), hoogleraar endocrinologie
• Teun Peters (1993), acteur, cameraman, spreker, youtuber
• Mees Röttgering (2007), tennisser

Bekende personen uit Wanssum

• Peter Johannes Rutten (Bergen (Limburg), 1864 - Wanssum, 1953), Tweede Kamerlid van 1922-1929

Nabijgelegen kernen

Geijsteren, Oostrum, Well, Meerlo, Blitterswijck

Zie ook

• Lijst van burgemeesters van Wanssum

Nog enige afbeeldingen

• 
  Sint Michaelskerk portaalzijde
• 
  Sint Michaelskerk torenzijde
• 
  Betonfabriek
• 
  Groote Molenbeek
• 
  Paaseilandbeeld door Juul Baltussen, 2008
• 
  Kapelletje St. Lindert
  (St. Leonard)
• 
  Beeldje St. Leonard
• 
  Kapelletje Maria in den nood aan N270
• 
  Beeldje Maria in den nood