Beryll

Beryll er eit mineral som består av beryllium aluminium syklosilikat med kjemisk formel Be₃Al₂(SiO₃)₆. Dei heksagonale beryllkrystalla kan vere særs små og opp til fleire meter i storleik. Rein beryll er fargelaus, men er ofte farga av ureinleikar og mogelege fargar er grøn, blå, gul, raud og kvit.

Beryll
Tre variantar av beryl: morganitt, akvamarin og heliodor
Generelt
Kategori	Syklosilikat
Kjemisk formel	Be3Al2(SiO3)6
Strunz-klassifisering	09.CJ.05
Krystallsymmetri	Heksagonal diheksagonal dipyramidal H-M-symbol (6/m 2/m 2/m) Romgruppe: P 6/mmc
Einingscelle	a = 9.21 Å, c = 9.19 Å; Z = 2
Identifikasjon
Molekylvekt	537.50
Farge	grøn, blå, gul, fargelaus, rosa and others
Krystallform	prismatisk til tavleforma krystallar; radial, skiveforma; korna til kompakt massive
Krystallsystem	Heksagonal
Tvilling	Sjeldan
Kløyv	uperfekt på {0001}
Brot	Muslig til Ujamn
Fastleik	Sprø
Mohs hardleiksskala	7.5–8
Glans	glasaktig til harpiksaktig
Strekfarge	Kvit
Transparens	Gjennomsiktig til gjennomskineleg
Spesifikk vekt	I snitt 2,76
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar	Einaksa (-)
Brytingsindeks	nω = 1.564–1.595 nε = 1.568–1.602
Dobbeltbryting	δ = 0.0040–0.0070
Pleokroisme	Svak til tydeleg
Ultrafiolett fluorescens	Ingen
Kjelder	[1][2][3]

Mineralet vert nytta til framstilling av beryllium, som er eit viktig legeringsmetall. I året vert det produsert kring 5000 tonn verda over, og dei største produsentane er Brasil og Russland. I Noreg er beryll funnen fleire stader i forskjellige fargar, som Iveland, Hurumlandet, Evje, Nordland, Minnesund i Eidsvoll, Tørdal og frå Svartisen-området og Drag i Tysfjord.

Då dei første brillene blei laga på 1200-talet i Italia, var linsa ofte laga av beryll, sidan vanleg glas på denne tida ikkje var særleg klårt. Dette førte til at innretninga fekk namnet brillen i Tyskland, bril i Nederland og briller i Noreg og Danmark.^[4][5]