Chroicocephalus

Chroicocephalus er ei biologisk slekt av middels store til relativt små måsar som tidlegare vart rekna til slekta Larus, inntil genetiske studiar publiserte i 2005 viste at Larus slik ho då var definert, var parafyletisk. Ti artar er i dag rekna til slekta. Namnet Chroicocephalus kjem frå gresk khroizo «fargelegge» og kephalē «hovud».^[1]

Chroicocephalus
Australmåse (Chroicocephalus novaehollandiae)
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Orden:	Vade-, måse- og alkefuglar Charadriiformes
Familie:	Måsefamilien Laridae
Underfamilie:	Måsar Larinae
Slekt:	Chroicocephalus Eyton, 1836

Systematikk

Slekta Chroicocephalus vart først innført i 1836 av den engelske naturforskaren Thomas Campbell Eyton. Han lista to artar i den nye slekta, men spesifiserte ikkje ein typeart.

Artane som no er plasserte i denne slekta, var tidlegare ein del av Larus. Ei molekylærfylogenetisk undersøking publisert i 2005 viste at Larus slik ho då var avgrensa, var parafyletisk. I den påfølgjande omorganiseringa for å skapa monofyletiske slekter, vart slekta Chroicocephalus teken opp att for å romme ein klade av artar, alle med svarte hovud.

Gulehavsmåse vart tidlegare inkludert i denne slekta, men ein studie frå 2022 viste at sjølv om arten stod basalt i slekta, var han ikkje nært i slekt med dei andre artane. Han er no plassert i si eiga slekt, Saundersilarus.^[2][3]

Skildring

Artane i slekta varierer i storleik frå 28 cm til 48 cm. Kanadahettemåse er den minste, 28–30 cm, medan asiahettemåse er den største, opptil 45 cm i kroppslengd og med vekt på 700 gram. Alle artane har kvit kropp og stjert, og lysegrå overside på vengene. Vengespissane har tydelege mønster i grått, kvitt og svart, som er viktige for artsidentifisering. Fleire artar har særprega brunt, lysgrått eller svartgrått hovud i hekkedrakta, medan nokre har heilt kvitt hovud som resten av kroppen. Auga er mørke hjå nokre artar, medan andre har ein tydeleg kvit iris. Nebb og bein er frå lyseraude til mørkeraude.^[4]

Representantar for slekta finst i regionar over heile verda, med unntak av Antarktis. Artane er ofte parapatrisk fordelte, men to artar kan leve saman i New Zealand, i Middelhavet, i delar av Sør-Afrika og i delar av Sør-Amerika. Unntaksvis kan dei tre artane hettemåse, asiahettemåse og smalnebbmåse opptre saman i delar av Sørvest-Asia.

Artsoversyn

Medlemmer av Chroicocephalus i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V15.1, 2025,^[3] med norske artsnamn etter Norske navn på verdens fugler.^[5]

Bilete	Norsk namn	Vitskapleg namn	Utbreiing	Utbreiingskart
	Smalnebbmåse	Chroicocephalus genei	Sørlege Iberia, Sør-Europa, Svartehavet og Kaspihavet, Tyrkia til Sentral-Asia, Pakistan og kysten av nordvestlege India; Mauritania, Senegal og Gambia
	Kanadahettemåse	Chroicocephalus philadelphia	Boreal barskogssone frå sørvestlege Alaska og nordvestlege, sørvestlege Canada til austlege Québec
	Australmåse	Chroicocephalus novaehollandiae	Innlandet i Sør-Australia og kystane kring heile Australia; kystane av New Zealand, nærliggande øyar og Ny-Caledonia
	Maorimåse	Chroicocephalus bulleri	Fleire stader på elvesletter på Nordøya og Sørøya av New Zealand
	Andesmåse	Chroicocephalus serranus	Andesfjella frå sørvestlege Colombia til sentrale Chile og sørvestlege Argentina
	Sørhettemåse	Chroicocephalus maculipennis	Innlandet og kysten av søraustlege Brasil, sentrale Chile, nordlege Argentina og Falklandsøyane
	Hettemåse	Chroicocephalus ridibundus	Kystane lengst sør på Grønland, innlandet på Island, tempererte og subarktiske område i Vest-Europa austover gjennom Russland til Jakutsk, Kamtsjatkahalvøya og Sakhalin; i sør til Kaspihavet, Nord-Sentral-Asia, Nord- og Sentral-Mongolia og Nordaust-Kina; òg vestlege Newfoundland
	Asiahettemåse	Chroicocephalus brunnicephalus	Innlandet på Tibetplatået: Tadsjikistan, Xinjiang (vest-Kina), Ladakh (nordvestlege India) og Tibet
	Gråhovudmåse	Chroicocephalus cirrocephalus	Kyst- og innlandsområde i Afrika sør for Sahara og på Madagaskar; kystane av Ecuador og Peru; søraustlege Uruguay og nordaustlege Argentina til Santa Fe-provinsen
	Namibmåse	Chroicocephalus hartlaubii	Kysten frå sentrale Namibia til Western Cape i Sør-Afrika