Larus

Larus er ei stor biologisk slekt av måsar med verdsomspennande utbreiing, det største artsmangfaldet finst på den nordlege halvkula.

Larus
Svartbak (Larus marinus)
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Orden:	Vade-, måse- og alkefuglar Charadriiformes
Underorden:	Lari
Familie:	Måsefamilien Laridae
Slekt:	Larus Linnaeus, 1758

I hovudsak er desse måsane mellomstore til store fuglar. Dei er vanlegvis lys grå til svarte på oversida og kvite på undersida og hovudet, ofte med svarte vengespissar med kvite flekker («speglar»), og hjå nokre artar òg noko svart på stjerten. Nebbet er kraftig og relativt langt, og føtene har symjehud. Om vinteren er hovudet ofte stripete eller skuggelagt i mørkgrått. Ungfuglane er brune og brukar tre til fem år på å få vaksen fjørdrakt, med mellomdrakter som ligg mellom juvenildrakt og vaksen fjørdrakt.^[1]

Systematikk og taksonomi

Mange av artane er talrike og godt kjende fuglar i leveområda sine. Fram til om lag 2005–2007 vart dei fleste måsar plasserte i slekta Larus, men ordninga har vist seg å vera polyfyletisk. Dette førte til at slektene Chroicocephalus, Ichthyaetus, Hydrocoloeus og Leucophaeus vart tekne opp att for fleire artar som tidlegare var plasserte i Larus.

Taksonomien til dei store måsane i komplekset kring gråmåse og sildemåse er komplisert, og ulike autoritetar har anerkjent alt frå to artar tidlegare til åtte artar i nyare tid.

Slekta Larus vart innført i 1758 av den svenske naturforskaren Carl von Linné i den tiande utgåva av Systema Naturae.^[2] Slektsnamnet kjem frå gresk laros (λάῥος) eller latin larus, som truleg viste til ein måse eller ein annan stor sjøfugl.^[3]

Typearten er svartbak (Larus marinus).^[4] Det latinske namnet tyder «sjømåse», og måsane i denne slekta er generelt dei som vanlegast vert kalla «sjømåsar».

Artsoversyn

Medlemmer av Larus i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V15.1, 2025,^[5] med norske artsnamn etter Norske navn på verdens fugler.^[6]

Bilete	Norsk namn	Vitskapleg namn	Utbreiing	Utbreiingskart	Status
	Tjukknebbmåse	Larus pacificus	Australia		LC
	Skarvmåse	Larus belcheri	Stillehavskysten av Sør-Amerika		LC
	Japanmåse	Larus crassirostris	Kystar ved Aust-Kinahavet, Japan, Mandsjuria og Kurilane, til vestlege Alaska i Nord-Amerika		LC
	Argentinamåse	Larus atlanticus	Atlanterhavskysten av Sør-Brasil, Uruguay og Nord-Argentina		NT
	Oskemåse	Larus heermanni	Stillehavskysten av USA, Mexico og heilt sørvest i Britisk Columbia		NT
	Fiskemåse	Larus canus	Nordlege delar av Europa og Asia, om vinteren sør til Middelhavet og Kina		LC
	Kortnebbmåse	Larus brachyrhynchus	Nordvestlege Nord-Amerika		LC
	Ringnebbmåse	Larus delawarensis	Canada og nordlege USA, om vinteren sør til Karibia		LC
	Gulfotsvartbak	Larus livens	Californiabukta i Mexico		LC
	Kaliforniasvartbak	Larus occidentalis	Frå Britisk Columbia i Canada til Baja California i Mexico		LC
	Kaspimåse	Larus cachinnans	Svartehavet og Kaspihavet og tilgrensande elvedalar, austover inn i Sentral-Asia; om vinteren vest til Europa og sør til kystane av Arabia		LC
	Taremåse	Larus dominicanus	Antarktishalvøya, Sør-Amerika, Sør-Afrika, øyar i Sørishavet, søraustlege Australia og New Zealand		LC
	Gråmåse	Larus argentatus	Nordlege og nordvestlege Europa		LC
	Sibirmåse	Larus vegae	Nordaustlege Sibir, om vinteren i Japan, Korea, Sør- og Aust-Kina og Taiwan		LC
	Mongolmåse	Larus mongolicus	Mongolia og søraustlege Russland, om vinteren i Japan, Korea, Sør- og Aust-Kina og Taiwan		LC
	Gulbeinmåse	Larus michahellis	Middelhavet og Makaronesia, etter hekking nordover til Dei britiske øyar		LC
	Armenarmåse	Larus armenicus	Innlandet av Tyrkia, Kaukasus og Midtausten, om vinteren i det austlege Middelhavet og Persiabukta		LC
	Svartbak	Larus marinus	Kystar i Nordvest-Europa, Nordaust-Amerika og øyar i Nord-Atlanteren		LC
	Polarmåse	Larus hyperboreus	Kystar kring Polhavet, om vinteren i Nord-Atlanteren og Nord-Stillehavet så langt sør som Dei britiske øyar og nord i USA, òg ved Dei store sjøane		LC
	Sildemåse	Larus fuscus	Atlanterhavskystane av Europa og Nordvest-Asia, om vinteren sør til Sentral-Afrika og India		LC
	Præriegråmåse	Larus californicus	Vestlege delar av Nord-Amerika frå Nordvestterritoria i Canada sør til austlege California og Colorado, om vinteren sør til Vest-Mexico		LC
	Amerikagråmåse	Larus smithsonianus	Nord-Amerika frå Alaska til Dei store sjøane og nordaustkysten av USA, om vinteren sør til Karibia		LC
	Gråvengmåse	Larus glaucescens	Kystar ved Stillehavet frå Russland og Alaska til Washington, om vinteren sør til Japan og nordvestlege Mexico		LC
	Skifermåse	Larus schistisagus	Nordaustlege kystar av Asia, om vinteren sør til Aust-Kina		LC
	Grønlandsmåse	Larus glaucoides	Polhavet langs Canada og Grønland, om vinteren frå Island sør til Dei britiske øyar og nordaustlege USA, underarten thayeri vinterar ved Stillehavskysten av Nord-Amerika		LC

Ringartar

Måsane i Larus tidlegare tolka som ein ring rundt Arktis: 1. L. fuscus graellsii & L. f. intermedius (sildemåse i Vest-Europa); 2. L. fuscus fuscus (sildemåse i Nordaust-Europa); 3. L. fuscus heuglini (underart heuglini av sildemåse); 4. L. vegae birulai (underart birulai av sibirmåse); 5. L. vegae sensu stricto (sibirmåse); 6. L. smithsonianus (amerikagråmåse); 7. L. argentatus (gråmåse)

Den sirkumpolare gruppa av Larus-artar har ofte vorte nemnd som eit klassisk døme på ein ringart. Utbreiinga til desse måsane dannar eit belte kring Nordpolen. Gråmåse, som lever hovudsakleg i Storbritannia og Nord-Europa, kan krysse seg med amerikagråmåse i Nord-Amerika. Denne kan igjen krysse seg med sibirmåse eller «austsibirmåse», der den vestlege underarten birulai av sibirmåse, kan krysse seg med heuglinmåse, underarten heuglini av sildemåse. Sistnemnde kan krysse seg med den sibirske underarten av sildemåse. Denne rekk attende til nordvest-Europa, inkludert Storbritannia.

Men sildemåse og gråmåse er såpass ulike at dei sjeldan kryssar seg, slik at gruppa av måsar dannar eit kontinuerleg belte – bortsett frå i Europa, der dei to greinene møtest. Nyare genetiske studiar har likevel vist at dette eksempelet er mykje meir komplisert enn tidlegare framstilt, og truleg ikkje representerer eit godt døme på ein «ekte» ringart.^[7]