Delfinen

Delfinen (frå latin Delphinus) er eit stjernebilete på nordhimmelen, nær himmelekvator. Delfinen var eit av dei 48 stjernebileta som vart oppført av astronomen Klaudios Ptolemaios på 100-talet, og som i dag framleis er eit av dei 88 moderne stjernebileta. Det er eit av dei mindre stjernebileta, på 69. plass etter storleik.

Delfinen
Delfinen
Latinsk namn	Delphinus
Forkorting	Del
Genitivsform	Delphini
Symbologi	Heilagt dyr blant dei gamle grekarane
Rektasensjon	20,7 h
Deklinasjon	+13,8°
Areal	189 kvadratgrader nr. 69 av stjernebilda
Stjerner sterkare enn mag. 3	0
Sterkaste stjerne	Rotanev (β Del) (3,63. mag.)
Meteorsvermar	Ingen
Tilgrensande stjernebilde	Reven Pila Ørna Vassmannen Folen Pegasus
Synleg mellom breiddegradane +90° og −70°

Dei mest lyssterke stjernene i Delfinen dannar ein markant asterisme som er lett gjenkjenneleg. Han grensar til (med klokka frå nord) til Reven, Pila, Ørna, Vassmannen, Folen og Pegasus.

Kjende objekt

Stjernebiletet Delfinen slik det er for det nakne auga.

Stjerner

Delfinen har ingen lyssterke stjerner, og den mest lyssterke har storleiksklasse 3,8. Hovudasterismen i Deflinen er Job-kista som er danna av dei fire mest lyssterke stjernene: Alfa, Beta, Gamma og Delta Delphini. Alfa og Beta Delphini vert kalla høvesvis Sualocin og Rotanev. Lese baklengd vert det Nicolaus Venator, det latiniserte namnet til den tidlegare direktøren for Palermo-observatoriet, Niccolò Cacciatore. Deflinen ligg i det rike stjernefeltet i Mjølkevegen.^[1]

Alfa Delphini, kalla Sualocin, er ei blåkvit hovudseriestjerne med storleiksklasse 3,8, 241 lysår frå jorda. Beta Delphini, kalla Rotanev, er ei tett dobbeltstjerne og den mest lyssterke i Delfinen. Komponentane er berre mogeleg å skilje frå kvarandre i store amatørteleskop. For det nakne auga, verkar ho å vere ei kvit stjerne med storleiksklasse 3,6. Ho har ein periode på 27 år og ligg 97 lysår frå jorda. Gamma Delphini er ei populær dobbeltstjerne blant amatørastronomar. Hovudstjerna er ei gulfarga stjerne med storleiksklasse 4,3 og den andre ei gulfarga stjerne med storleiksklasse 5,1. Dei ligg 102 lysår unna og komponentane er mogeleg å sjå i små amatørteleskop.^[1] Den andre, som òg blir skildra som grøn, ligg 10 bogesekund frå hovudstjerna. Struve 2725, kalla «Spøkjelsesdobbelstjerna», er eit par som minnar om ei meir lyssvak Gamma Delphini. Komponentane har storleiksklassar 7,6 og 8,4 og ligg 6 bogesekund frå kvarandre, og berre 15 bogeminutt frå sjølve Gamma Delphini.

Det finst fleire lyssvake stjerner i Delfinen. Delta Delphini er ei klasse A7 IIIp-stjerne med storleiksklasse 4.43. Epsilon Delphini, kalla Deneb Dulfim, som tyder «delfinhalen», er ei stjerne med spektralklasse B6 III og storleiksklasse 4.

Delfinen har fleire variable stjerner. R Delphini er ei variabel stjerne av Mira-typen med ein periode på 285,5 dagar. Storleiksklassen varierer frå 7,6 på det største til 13,8 på det minste.

Rho Aquilae flytta seg over i Delfinen i 1992.

HR Delphini var ein nova som lyste opp til storleiksklasse 3,5 i desember 1967.^[2] Den 14. august 2013 oppstod ein mogeleg nova, oppdaga av amatørastronomen Koichi Itagaki, og først kalla PNV J20233073+2046041, men no Nova Delphini 2013.^[3][4][5]

Djupromsobjekt

Fordi Mjølkevegen kryssar Delfinen har det fleire djupromsobjekt. NGC 6891 er ei planetarisk tåke med storleiksklasse 10,5. NGC 6934 er ein kulehop med storleiksklasse 9,75. Kring 185 000 lysår unna ligg kulehopen NGC 7006. Denne har berre storleiksklasse 11,5.