Haustingefær

Haustingefær (Hedychium coronarium) er ei plante i haustingefærslekta i ingefærfamilien.^[1] Arten kjem opphavleg frå Sør-Asia.^[2]

Haustingefær
Haustingefær
Status
Status i verda: Datamangel Status i Noreg: Framandart som ikkje er risikovurdert
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Rekkje:	Karplantar Tracheophytes
Underrekkje:	Frøplantar Spermatophytes
Orden:	Ingefærordenen Zingiberales
Familie:	Ingefærfamilien Zingiberaceae
Slekt:	Haustingefærslekta Hedychium
Art:	Haustingefær H. coronarium
Vitskapleg namn
Hedychium coronarium J.Koenig, 1783

Utbreiing og habitat

Haustingefær veks typisk i skog.^[3] Planta stammar frå lauvskog i Aust-Himalaya som ein finn i India (Sikkim og Tripura), Bangladesh, Nepal og Bhutan, heilt nord i Myanmar og Thailand, sørlege Kina (Yunnan, Sichuan, Hunan, Guangxi og Guangdong) og Taiwan.^[3][4] Ho finst no ei rekkje andre stader i verda.

Cuba

Haustingefær er nasjonalblome på Cuba, der han er kjend som mariposa (bokstaveleg 'sommarfugl') på grunn av forma si. Kvinner pleidde å pynta seg med den velluktande blomen i kolnitida, og skal ha brukt blonmane til å skjula hemmelege meldingar under frigjeringskrigane på 1800-talet.^[5] Planta finst forvilla i det kjølige, fuktige fjellområdet i Sierra del Rosario i Pinar del Rio-provinsen i vest, Escambrayfjella sentralt på øya og i Sierra Maestra heilt i aust.

Noreg

I Noreg er arten ein framandart som er innført som prydplante og som vart funnen forvilla ved Drammen i 2006 og 2007.^[2] I Framandartslista 2018 er arten ikkje risikovurdert (NR).^[6]

Invasiv art

Utanfor det opphavlege utbreiingsområdet kan haustingefær opptre som invasiv art i bekk- og sumpområde. Er han fyrst etablert kan han vera vanskeleg å få bort på grunn av vegetativ reproduksjon gjennom underjordiske rotknollar.^[7] Han vart innført til Brasil under slavetida, der blada skal ha blitt brukt av afrikanske slavar til liggeunderlad, og finst no forvilla i delstaten Rio de Janeiro (der han er rekna som invasiv), Bahia og Espírito Santo.^[7][8] Arten vart innført som prydplante til Hawaii kring 1888 av kinesiske innvandrarar, og er no rekna som ein invasiv art i fuktige og våte delar av Maui og øya Hawaii.^[9] Haustingefær er også rekna som invasiv i Sør-Afrika, der han er erklært som ugras og auking av planta er ulovleg.^[10] Han er også invasive på Ny-Caledonia.^[11]