Jakobinargauk

Jakobinargauk (Clamator jacobinus) er medlem av ordenen gaukefuglar med leveområde i Afrika og Asia. Han er delvis trekkfugl, og i India har han vore sett på som ein bodbringar for monsunregnet på grunn av tidspunktet for tilkoma.^[1]

Jakobinargauk i nærleiken Kollerusjøen, India

Foto: J.M.Garg

Jakobinargauk
Jokobinargauk med hårete larve Foto: J.M.Garg
Utbreiing og status
Status i verda: Livskraftig Utbreiing: Mørk grøn = berre standfuglar, turkis = vinteropphald, gul = berre sommar, oker = på gjennomtrekk
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Orden:	Gaukefuglar Cuculiformes
Familie:	Gaukefamilien Cuculidae
Slekt:	Clamator
Art:	Jakobinargauk C. jacobinus
Vitskapleg namn
Clamator jacobinus Boddaert, 1783

Skildring

Illustrasjon ved Wikimedia-brukar Shyamal etter ukjent kjelde]] Dette er ein mellomstor, ca. 33 cm, slank svart og kvit gauk med ein særeigen fjørtopp. Den kvite flekken på den svarte vengen og mønstret gjer han kjenneleg sjølv i flukt. I Afrika finst det to fargeformer, ei med kvit underside og ei med svart underside. Dei er svært vokale gjennom hekkesesongen. Ropa er ein serie av ringetonar 'sklir-sklir-ir, skliur, skliur', ropa frå fuglar av nominatforma er litt raskare og litt mildare enn frå dei andre underartane.^[2][3][4] Desse gaukane lever av insekt, inkludert hårete sommarfugllarver som dei plukkar opp frå nær eller på bakken. Nokre gonger et dei frukt.^[5]

Arten er ein reirparasitt og i India er verten i hovudsak timalartar i slekta Turdoides. Fargene på egga svarer til dei hos verten, typisk turkisblå.

Jakobinargauken er mykje omtalt i den gamle indiske poesien som chātak.^[6][7] Ifølgje indisk mytologi har han eit nebb øvst på hovudet som ventar på regn for å sløkke tørsten.^[8]

Utbreiing og habitat

Jakobinargauken er grovt rekna distribuert i Afrika sør for Sahara og India sør for Himalaya. Han finst òg på Sri Lanka og i delar av Myanmar. Innanfor Afrika, gjer i det minste nokre av fuglane vandringar, jamvel om arten er standfugl i det tropiske Afrika. Den austafrikanske populasjonen er trekkfuglar med trekkrute over det sørlege Arabia til India i april.^[3] Habitata er hovudsakleg i krevjande, tørr krattskog eller opent skogsterreng,^[2] men dei unngår område med tett skog eller ekstremt tørt miljø.^[3]

Taksonomi

Tre underartar er anerkjente for jakobinargauk: C. j. pica, C. j. serratus og C. j. jacobinus. Utbreiing og trekk blant desse underartane er ikkje klårt dokumentert: dei to førstnemnte underartane,^[9] eller alle underartar er til stades i Afrika,^[10] jacobinus lever i sørlege India, og serratus er ein flyttfugl som hekkar i nordlege India om sommaren.^[5]