Osteoporose

Osteoporose («porøse knoklar», frå gresk: οστούν/ostoun «knokkel/bein» og πόρος/poros «pore»), oftast kalla beinskjørheit, er ein progressiv sjukdom i knoklane som er kjenneteikna av nedsett knokkelmasse og tettleik,^[1] samt auka risiko for knokkelbrot.^[2][3] Ved osteoporose er beintettleiken redusert, mikroarkitekturen i knoklane forvitrar, og mengden og variasjonen av protein i knoklane er endra. Verdsorganisasjonen for helse definerar osteoporose som beintettleik på 2,5 standardavvik^[4] eller meir under gjennomsnittleg knokkelmasse, som målt ved røntgenabsorptiometri (DXA); omgrepet «etablert osteoporose» inkluderer nærværet av patologisk fraktur.^[4][5] Sjukdomen kan klassifiserast som primær type 1, primær type 2, eller sekundær. Den forma for osteoporose som er vanlegast i kvinner etter menopause vert kalla primær type 1 eller postmenopausal osteoporose, og har samanheng med auka østrogenproduksjon etter menopause. Primær type 2 eller senil osteoporose oppstår etter fylte 75 år og finst hjå både kvinner og menn i forholdet 2:1. Sekundær osteoporose kan oppstå i alle aldrar og ramme både menn og kvinner i like stor grad; denne forma resulterer frå kroniske lidingar og sjukdom, eller langvarig bruk av medikament som til dømes glukokortikoidar, og vert då kalla for steroid- eller glukokortikoidindusert osteoporose.

Ei eldre kvinne med osteoporose som utvisar klassisk postural kyfose

Risikoen for osteoporotiske knokkelbrot kan reduserast med livsstilsendringar, samt medikament i dei med tidlegare knokkelbrot. Livsstilsendringar inkluderer diett, trening og fallførebygging. Ein amerikansk studie fann ikkje prov for at kalsium- og vitamin D-supplement kunne førebyggje knokkelbrot.^[6] Bifosfonat er nyttig for dei som har hatt tidlegare brot, men har minimal effekt hjå dei utan tidlegare brot.