Spinnehjul

Spinnehjul er svinghjulet på ein handtein, ein enkelt handreiskap for spinning av tråd.^[1] Handteinen med spinnehjul har vore brukt i Noreg sidan jernalderen, og reiskapen var i bruk til 1800-talet. Han har stor geografisk utbreiing.

Spinnehjul, arkeologisk funn frå Aust-Agder. Tilhøyrer Kuben i Arendal.

Foto: Karl Ragnar Gjertsen

Spinnehjul av kvarts frå Västergötland i Sverige. Hjo 6568

Arkeologisk funn med spinnehjul frå Reykjavik på Island.

Reiskapen fungerer best om svinghjulet er laga av tungt materiale, som stein, metall, bein, horn eller eit tungt slag trevirke.^[2]

Spinnehjul av stein held seg godt over tid, og utgjer ei stor gruppe arkeologiske funn, m.a. i kvinnegraver. Sjølve teinen var laga av tre, og er derfor sjeldan bevart.

Eit spinnehjul av kleberstein er del av funna på L'Anse aux Meadows på Newfoundland frå den norrøne busetjinga der.^[3]

Det norrøne namnet på spinnehjul er snúðr. Det ordet blir framleis nytta på islandsk, medan norske dialektord for reiskapen er rennel, snåld eller snellehjul.^[1]

Sjå òg

• Handtein
• Handrokk
• Spinnerokk