Thoritt

Thoritt er eit radioaktivt mineral som består av thoriumsilikat, ThSiO₄. Fargen er vanlegvis brun til svart, eller oransjegul hos varieteten orangitt. Mineralet er tetragonalt og isotypt med zirkon og thorogummitt. Ein uranrik varietet blir kalla uranothoritt.

Thoritt
Thorittkrystall fra Kemp urangruve i Ontario (storleik: 2.2 x 2.2 x 1.6 cm)
Generelt
Kategori	Silikatmineral
Kjemisk formel	(Th,U)SiO4
Krystallsymmetri	Tetragonal - ditetragonal dipyramidal (4/m 2/m 2/m)
Einingscelle	a = 7.13 Å, c = 6.32 Å; Z = 4
Identifikasjon
Farge	Gul-oransje, brungul, brunsvart, svart
Krystallform	I firkanta prisme, eller pseudo-åttesidige krystallar; òg massive
Krystallsystem	Tetrahedral
Kløyv	tydeleg på {110}
Brot	Muslig
Fastleik	Sprø
Mohs hardleiksskala	4,5-5
Glans	glasaktig til harpiksaktig
Strekfarge	Lysoransje til mørkebrun
Transparens	Nesten ugjennomsiktig, gjennomsiktig i tynne fragment
Spesifikk vekt	6.63 - 7.20
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar	Einaksa (-)
Brytingsindeks	nω = 1.790 - 1.840 nε = 1.780 - 1.820
Dobbeltbryting	δ = 0.010 - 0.020
Endrar seg til	vanlegvis metamikt
Andre eigenskapar	Radioaktiv
Kjelder	[1][2][3]

Både thoritt og orangitt er originalskildra frå norske førekomstar, høvesvis i 1829 og 1851. Mineralet finst på pegmatittgangar, dels nefelinsyenittiske (Langesundsfjorden), dels granittiske (særleg ved Arendal). Før dei store førekomstane av monazittsand i Brasil og andre stader vart funne, var thoritt den viktigaste kjelda for framstilling av thoriumoksid, som vart nytta til glødehetter i såkalla auerbrennerar. Thoritt var då særs etterspurt og vart produsert frå fleire norske førekomstar.

Ei langt sjeldnare form av ThSiO₄ har monoklin monazittstruktur. Denne er ikkje funnen i Noreg.