Vitoria-Gasteiz

Vitoria-Gasteiz er provinshovudstad i Álava og regionshovudstad i den autonome regionen Baskarland nord i Spania. Han er den nest største baskiske byen etter Bilbao. Innbyggjarane i byen vert kalla vitorianos eller gasteiztarras.

Vitoria-Gasteiz
by
Flagg Våpenskjold
Motto: Haec est Victoria quae vincit – «Dette er Victoria som triumferte»
Land	Spania
Region	Baskarland
Provins	Álava
Høgd	525 m
Areal	276,81 km²
Folketal	257 968 (2024)
Grunnlagd	1181
Postnummer	01001–01080
Retningsnummer	945
Vitoria-Gasteiz 42.846666666667°N 2.6730555555556°W / 42.846666666667; -2.6730555555556
Wikimedia Commons: Vitoria-Gasteiz

Historie

I år 581 grunnla den vestgotiske konge Liuvigild byen Victoriacum, og prøvde å etterlikne romerske skikkar ved å grunnleggje byen som ei feiring av sigeren mot vaskonane i landsbyen Gasteiz. Ein har ikkje funne gode nok bevis for at Victoriacum låg der dagens Vitoria ligg i dag. Han kan ha vore ved foten av fjellet Gorbea der landsbyen Vitoriano ligg i dag.

I år 1181 grunnla Sancho VI den vise, konge av Navarra, byen Nueva Victoria som ein forsvarsutpost på toppen av ein ås der landsbyen Gasteiz tidlegare låg. I 1200 vart byen erobra av troppane til Alfonso VIII av Castilla, som annekterte byen til Kongedømet Castilla. Byen voks gradvis og i 1431 fekk han bystatus av Kong Juan II av Castilla. I 1463 var han ein av fem villas som skipa brorskapet Álava i lag med Sajazarra, Miranda de Ebro, Pancorbo og Salvatierra.

Utsyn over Vitoria-Gasteiz.

Ei av dei viktigaste hendingane i seinare historie for Vitoria-Gasteiz er slaget ved Vitoria i den spanske sjølvstendekrigen den 21. juni 1813. Dei franske troppane vart grundig slått av hertugen av Wellington. Eit monument til minne om slaget står på hovudplasseni byen, kalla Sjølvstendemonumentet – Monumento a la Independencia. Vitória i Brasil fekk namn til ære for denne hendinga. Då hendinga seint i juli dette året nådde Wien, bestilte Johann Nepomuk Mälzel ein symfoni hos Ludwig van Beethoven Dette vart op. 91 Wellingtons Sieg eller Die bei Schlachter Vitoria eller Siegessymphonie.

I 1869 opna universitetet i byen. 20. mai 1980 valde det baskiske parlamentet å gjere Vitoria til hovudstad i Baskarland.