Carbona

Carbona^{[1],[2],[3],[4]} (Carbonne en francés) qu'es una comuna lengadociana istoricament, mès lingüisticament gascona, situada dens lo departament de la Nauta Garona e la region d'Occitània, ancianament de Miègjorn-Pirenèus.

Vila d'Occitània

Carbona Carbonne
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Vista generala de Carbona.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 17′ 54″ N, 1° 13′ 11″ E
Superfícia	26,59 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	332 m 204 m 183 m
Geografia politica
País	Lengadòc
Parçan	Volvèstre
Estat	França
Region 76	Occitània
Departament 31	Nauta Garona
Arrondiment 311	Murèth
Canton 3109	Autariba (caplòc deu Canton de Carbona abans 2015)
Intercom 243100658	CC de Volvèstre (residéncia)
Cònsol	Denis Turrel (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	5 752 ab. Evolucion de la populacion 5 862 ab.
Densitat	200,45 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	Carbonnais, Carbonnaises (en francés)
Còde postal	31390
Còde INSEE	31107

Mercat cobèrt

Geografia

Carbona qu'es au jonhent de Garona e d'Arisa.

Mapa de la comuna e de las comunas prèpas.

Perimètre deu territòri

Comunas limitròfs de Carbona

Peishias	Longatges	Capens
La Hita Bigordana		Marcahava
Salas de Garona	Rius	La Caunha, La Trapa

Toponimia

Carbona que vengueré deu latin *carbona, derivat de carbo « carbon ». Probable qu'i hasèn carbon de lenha ^[5],[6].
Aquò nos avança gaire. Segon Émile Connac, Negre, sostenguts per Astor, Carbona qu'es ua bastida fondada en 1256, près d'ua granja qui s'apelava Carbona : in territorio granchie de Carbonia bastida nova, 1256. Negre que supausa un possible calm ambe l'adjectiu femenin bona, pèi l'atraccion de carbon ^[7],[8],[9].
Carbona qu'es un nom d'Arièja ^[10] e l'Arièja es pas luènh, çò qui va dens le sens d'un nom de persona.

Istòria

Pendent l'Ancian Regime, Carbona et La Terrasse qu'èra de la diocèsi civila de Rius, doncas de la província de Lengadòc, de la generalitat de Tolosa, de la diocèsi de Rius, de la senescaucia de Tolosa. En 1790, Carbona qu'èra caplòc de son canton. La glèisa qu'es devath lo patronatge de Sent Laurenç ^[11]. La Terrasse, au sud-oèst de la comuna, qu'èra parròquia annèxa (mapa de Cassini ^[12].

La parròquia de Saint-Pierre-d'Artix qu'èra de la diocèsi de Rius e de la senescaucia de Tolosa. Le vocable de la glèisa, annèxa de Lesat, qu'es Sent Pèir. Mès lo lòc qu'es meilèu dens La Caunha (comuna de Lacaugne-et-Saint-Pierre-d’Artix en 1790) ^[13].

L'Epòca Contemporanèa qu'estoc la d'ua creishença demografica e probablament economica, qui permetoc a la vila de har la diferéncia ambe Rius e Montesquiu de Volvèstre. Recentament, Carbona que profitèc mèi de la rurbanizacion que las autas duas vilas, estant que's mèi près de Tolosa. Mès, pèi que la creishença de Carbona es anteriora, l'explicacion màger qu'es probablament la reorganizacion de las comunicacions. Que i a la linha de camin de hèr Tolosa-Baiona qui passa a Carbona, mesa en servici dens las annadas 1860, mès que cau tanben gaitar las rotas en utilizant - ambe prudéncia ! - las mapas istoricas. Entre Carbona e Lesat per La Caunha, que creèn ua rota navèra qu'escala les pois a l'èst de la vila. Que data de l'epòca entre la mapa d'Estat-Major e la mapa de las annadas 50. Aqueth axe e le camin de hèr que completèn l'estela de comunicacions de Carbona, qui vengoc atau ua vertadèra capitala locala. L'influéncia de Carbona qu'es çaquelà limitada en direccion deu sud-oèst, pr'amor de la creishença de Casèras, ara provesida, per exemple, d'un licèu d'ensenhament generau.

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2020	(2026)	Denis Turrel	PS	director d'institucion, president de la CC
març de 2014	2020	Bernard Bros	PS	mètge generalista
març de 1977	17 d'agost de 2013 (mòrt en foncions)	Guy Hellé	PS	retirat de comerciant, president de la CC (1994-2013), president de l'associacion deus cònsols de Nauta Garona (? -2008), vice president deu CDG de la Nauta Garona
1974	1977	Louis Manaud
1958	1974	Henri Chanfreau (1907-1974
aost de 1944	28 de junh de 1958 (mòrt en foncions)	Pierre Marty	SFIO	agricultor proprietari, cònsol màger 1934-1941, revocat, conselhèr generau (1947-1958), senator (1948-1958)
	1944
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

• Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna qu'èra deu canton de Carbona (caplòc); qu'es ara deu canton d'Autariba.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 5330, totala: 5430
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
1 643	964	1 835	1 863	1 981	2 235	2 293	2 468	2 462
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
2 444	2 468	2 484	2 505	2 577	2 520	2 548	2 456	2 303
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
2 387	2 359	2 393	2 154	2 350	2 250	2 277	2 323	2 473
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
2 625	3 222	3 218	3 596	3 795	3 708	4 641	4 777	4 952 5 038
2009	2010
5 236 5 324	5 205 5 305
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• En 2018 la populacion èra de 5752 abitants e la densitat èra de 216,32 ab/km².

Lòcs e monuments

• 
  La glèisa Sent Laurenç e les pois.
• 
  Carbona dempèi l'avenguda Frederic Mistral.
• 
  Garòna a Carbona.
• 
  La retenguda deu barratge deu Manciès.
• 
  La gara.
• 
  L'ostau de comuna.
• 
  L'ostau Jallier, residéncia de la CC.
• 
  La sala de las hèstas, rota de Lesat
• 
  Les abessonaments.
• 
  Le colomèr deu Grilhon.
• 
  Estantats e tor deu Governador.
• 
  Le jardin deu musèu Andreu Abbal.
• 
  Molin de Ferrery sus Arisa.
• 
  Anciana escuderia deu castèth de La Terrassa.
• 
  Anciana capèra sent Francés d'Assisi deu castèth de La Terrassa.

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Personalitats ligadas ambe la comuna

• Alem Surre-Garcia, escrivan de lenga occitana neishut en 1944 a Carbona.

Véser tanben

• Comunas de la Nauta Garona

Ligams extèrnes