La Torre d'Òrb

La Torre (d'Òrb)^[2][1] (en francés La Tour-sur-Orb) es una comuna lengadociana situada dins lo departament d'Erau e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

Vilatge d'Occitània

La Torre d'Òrb La Tour-sur-Orb
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La glèisa de Clairac.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 39′ 15″ N, 3° 08′ 59″ E
Superfícia	30,65 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	745 m 230 m 204 m
Geografia politica
País	Lengadòc
Estat	França
Region 76	Occitània
Departament 34	Erau
Arrondiment 341	Besièrs
Canton 3403	Clarmont d'Erau (Bedarius abans 2015)
Intercom 243400538	CC de Grand Òrb
Cònsol	Bernard Sallettes (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	1 281 ab. Evolucion de la populacion 1 309 ab.
Densitat	41,53 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	torrenc, torrenca[1]
Còde postal	34260
Còde INSEE	34312

Lo gentilici es torrenc -enca^[1].

Geografia

La comuna es situada al nord d'Erau, dins los cantons nauts d'Erau. Lo masatge es bastit prep del riu Òrb sus las "rufas".

Dempuèi 2013, la comuna es integrada dins lo Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc.

Glèisa de Santa Maria de Frangolha

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de La Torre d'Òrb

Camplong	Lo Bosquet d'Òrb	Lunaç
Sant Estève d'Estrechós Tauçac		Dian e Valquièiras
Lo Pradal	Vilamanha (l'Argentièira) Bedarius	Carlencaç e Levaç

Toponimia

La Torre

Al sègle XVIII, segon la mapa de Cassini, i aviá un luòc que se disiá Brousson^[3] sus una partida de l'emplaçament del vilatge actual. Frank R. Hamlin admet Brousson coma ancian nom del vilatge. L'origina del nom seriá un ancian castèl, lo de la tour de Patau al sègle XVIII, puslèu que lo castèl de Brousson. Torre, Tor ven del latin turrem^[4].

Per Brousson, las fòrmas ancianas son S. Petri de Bruculo en 1135 (error de lectura ?), pontem de Broszol en 1199, parrochia Beati Petri de Broszol en 1271, Brausson en 1866. Lo nom es escur e la tombada de -l es anormala^[5].

Òrb

Las fòrmas ancianas son : ὂ Ορβις (correccion de Οβρις) al primièr sègle après J-C (Estrabon), Orbis, al 1èr sègle ap. J-C (Pomponius Mela), Ορόβιος ποταμον , Orobus, al sègle IV-VI (Avienus, Ora maritima), flumen qui vocatur Orbus, Orbus en 788, ad Fontem Orbi en 837, fluvio Orbis en 969, fluvium Orbi en 1062, aqua que vocatur Orbis cap a 1095, in fluvio Orbo en 1132, fluvium de Orbo en 1137, mansi de Fontorb Alzaramenc en 1163, flumen Orbi en 1199, la ribiey[ra] d'Orp en 1376, Orbe en 1570, Orb en 1571, 1613, Orp en 1643, Orb R. en 1708, 1770-72 (mapa de Cassini), Orb en 1740-60, Orbe en 1740-60, 1771. Segon Frank R. Hamlin, a son epòca, pensava que Òrb veb d'un tèma idronimic preindoeuropèu *or(o)b-, de sens desconegut^[6].
Segon Delamarre, los gallics interpretavan l'afluent coma « l'eretièr », orbios, d'un flume pus grand (mas justament, Òrb es afluent de cap de flume, çò que pausa problèma : benlèu que concebián Òrb coma afluent de Jaur, cors d'aiga abondós ?) ^[7],[8].

Boçagas

Veire a l'article

Clairac

Las fòrmas ancianas son : ecclesia de Clairaco, cap a 1156, ecclesia S. Saturnini de Clairaco en 1159-1161, ecclesia de Clairaco en 1182, minariis de Clairac en 1199, apud Claracum en 1278, de Clayraco en 1323, de Clairaco, al sègle XVI e en 1636, l'eglise de Clairac en 1740-60, Clairac en 1740-60 e en 1759, Clairac Succ. en 1770-1772 (mapa de Cassini)^[9].

Se l'origina es la meteissa que pels autres Clairac, lo nom ven d'un nom latin d'òme, Clarius, amb lo sufixe -acum ^[10],[11], latinizacion del sufixe gallés -āco(n). Clairac èra donc probablament una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre Clarius.

Frank R. Hamlin presenta las causas autrament : Clairac ven del cognomen latin Clarus, amb lo sufixe -i-acum^[9].

Frangolha

La prononciacion es [fraŋ'gujo] segon l'ALLOr ^[12], [frã'gujo] segon Hamlin. Las fòrmas ancianas son : ecclesiam S. Mariae de Frangolia en 1135, parroquia de S. Maria de Frangoliano en 1143, S. Marie de Frangolano en 1153, 1216 e 1178, Fongoulle en 1622, l'eglise de Frangouille en 1740-1760, Frangouille en 1770-1772 (mapa de Cassini). Frangolha comprend doás partidas, Mas Dissol e Mas de l'Eglise (en francés). Segon Frank R. Hamlin, Frangolha ven del nom germanic d'òme Francolinus (citat per M.Th. Morlet), puèi lo sufixe germanic -inus foguèt remplaçat per lo sufixe latin -ianu(m) e l'accent reculèt après^[13]. Puèi que parlar d'un sufixe latin -ian(um) es problematic, aquí esquematicament cossí se passèt l'evolucion : Francolinus > *Frangolino > *Frangoliano > *Frangolhano > *Frangolhan > *Frangolhà (cf. atestacion de 1135) > *Frangolhá > Frangolha (a l'entorn dels sègles XV-XVI).

Bovals

Las fòrmas ancianas son : in terminiis de Bobalibus et de Bobals en 1260, riparia de Bobalibus en 1279, vitalem de Bobalis en 1291, [le village] de Boubals en 1740-1760, Boubals en 1770-72 (mapa de Cassini). Segon Hamlin, Bovals s'explica per l'occitan boal [seriá donc una varianta] « estable de buòus », del latin *bovalem, varianta de bovile(m)^[14].

Sant Ciç

La prononciacion es [san 'sis], non pas [san 'sist] (André Soutou). Las fòrmas ancianas son : S. Cirici de Bezeth [varianta : S. Urici de Bezet] en 1135, de S. Cyriaco en 1323, rector de S. Cirico en 1351, de S. Ciricio en 1361, de S. Sirico, a la fin del sègle XIV, S. Ciricii en 1396, prieur de Sainct Cist en 1571, 1590, S. Xis en 1622, St Sixt en 1636, St Cist Eglize en 1643, paroisse de S. Cist en 1664, [leglise] de St Xist en 1740-1760, S. Sixt en 1771, St Xist en 1770-72 (mapa de Cassini). Segon Hamlin, lo càmbiament aparent de vocable (Ciric[o] > Cist, Sixt) vendriá per la casuda de la vocala iniciala e de l'r presenta dins lo nom de l'Edat Mejana^[15].

Verelhas

Las fòrmas ancianas son : Vallelias cap a 972, Rector de Valheliis en 1323, le village de Vereille en 1740-1760, Vereille en 1770-72 (mapa de Cassini). Segon Hamlin, Verelhas ven del latin vallilia, > *valelha, « val pichona », amb dissimilacion -l-lh > -r-lh [e una assimilacion vocalica *Var- > Ver-] en mai^[16]. Puslèu que vallilia, lo tipe vallicula(s), atestat, sembla preferable. Lo sens es de « pichonas espandidas de tèrras alluvialas, situadas dins de fons »^[17]. Verelhas, anciana parròquia, es dins la ribièira d'Òrb, a 150 m del flume.

Senegrà

La prononciacion es [sene'grα]. Las fòrmas ancianas son : Guillelmi de Senegra en 1199, mazage de Senegra en 1664, Senegra en 1770-72 (mapa de Cassini). Segon Hamlin, l'etimologia es escura^[18].

Masatges

• Bobals
• Lo Bosquet de la balma
• Boçaga(s)
• Clairac
• Frangolha, amb per gentilici frangolhard -arda'^[19]
• Lo mas blanc
• La plana
• Las rufas
• Sant Ciç
• Senegrà, amb per gentilici sanegròl -òla^[20]
• Vèrèlhas

Istòria

• En l'an II, se creèt una comuna de Camplong (Camplong, dins l'Ancian Regime, fasiá partida de la comunautat de Boçagas), destacada de Boçagas; Sant Estève de Murçan, Estrechors, Sant Martin de Clemençan (auèi dins Lo Bosquet d'Òrb) e Graisseçac foguèron estacadas a Camplong. Dins la seguida, en 1844, Sant Martin de Clemençan faguèt partida de la comuna novèla del Sant Martin d'Òrb, que venguèt Lo Bosquet d'Òrb en 1881; puèi en 1859, Graisseçac venguèt comuna, atal coma Sant Estève d'Estrechós en 1900.
• Pauc a pauc, al sègle XIX, la partida de la comuna situada dins la val d'Òrb prenguèt mai d'importància, mai que mai lo masatge de La Tor, e Boçagas pas tant. Amb las dificultats de comunicacion, aquela partida de la comuna demandèt a se separar de Boçagas. En 1884, lo capluòc de la comuna foguèt desplaçat a la Tor e lo nom de la comuna foguèt tanben cambiat, per venir oficialament en francés La Tour-sur-Orb (B.L. 1884, XXVIII-182). Lo mescòrdi entre las doás partidas de la comuna s'aprigondiguèt, a tal punt que Boçagas e Clairac demandèron a venir una comuna separada, çò que lo Conselh General d'Erau acordèt en 1904, sense realizacion efectiva pr'aquò.

Administracion

Lista dels cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2020	2026	Bernard Sallettes
març de 2004	2020	Marie-Aline Edo	divèrs drecha
març de 1983	febrièr de 2004	Marius Cioli	PCF
	1983
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

• Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de Bedarius; es ara del canton de Clarmont d'Erau.

Demografia

Es l'evolucion demografica de Boçagas, puèi de La Torre d'Òrb après 1884. Al sègle XIX, i a de mancas.

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 1273, totala: 1303
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
1 021	1 165	848	1 041	1 138			-	-
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	1 145	-	-	1 181	1 191	990	1 089	1 057
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
1 083	1 086	1 061	1 145	1 221	1 214	1 114	985	991
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
901	758	812	1 031	1 039	1 050	1 152	1 170	1 172 1 203
2009	2010
1 199 1 234	1 229 1 260
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• En 2018 la populacion èra de 1281 abitants e la densitat èra de 41,79 ab/km².

Luòcs e monuments

Glèisa de Sant Circ e Santa Julita de Sant Sixt

• Lo pont medieval de Miranda sus Òrb.
• Lo masatge de Boçagas es estat bastit entre los sègles XII e XVII. Se pòdon encara veire los dos castèls medievals, las doas glèisas, los barris, e qualques ostals vièlhs.
• lo clastre de Sant Ciç.
• lo pont de camin de fer.
• lo caucinièr vièlh, qu'es encartat als monuments istorials.
• Lo castèl dels abats de Jaucèls.
• La capèla Sant Pèire de Brosson.
• La glèisa de Santa Maria de Frangolha
• La glèisa de Sant Saturnin de Clairac
• La glèisa de la Trinitat

Galariá

• 
  Lo pont medieval de Mirande sus Òrb.
• 
  Lo pont medieval de Mirande sus Òrb.
• 
  Lo masatge de Boçagas.
• 
  Lo masatge de Boçagas.
• 
  Lo masatge de Boçagas.
• 
  Lo castelàs.

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Personalitats ligadas amb la comuna

Véser tanben

• Comunas d'Erau

Ligams extèrnes