Lo Mont de Marsan

Lo Mont de Marçan^[1] (benlèu Mont de Marsan en niçard^[2], possiblament una transcripcion erronèa deu francés) (Mont-de-Marsan en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Pels articles omonims, vejatz Lo Mont e Marsan.

Vila d'Occitània

Lo Mont de Marçan Mont-de-Marsan
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 53′ 29″ N, 0° 29′ 58″ O
Superfícia	36,88 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	97 m 52 m 23 m
Geografia politica
País	Gasconha
Parçan	Marsan (Lanas Petitas)
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània
Departament 40	Lanas (prefectura)
Arrondiment 402	Arrondiment deu Mont (caplòc)
Canton 4098	Lo Mont-1 e Lo Mont-2 (Lo Mont Nòrd e Lo Mont Sud avant 2015)
Intercom 244000808	Lo Mont Aglomeracion
Cònsol	Charles Dayot (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	29 683 ab. Evolucion de la populacion 31 103 ab.
Densitat	849,62 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	montés
Còde postal	40000
Còde INSEE	40192

Lo gentilici es montés -esa^[2]

Geografia

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Comunas a l'entorn.

Toponimia

La prononciacion qu'ei [lu'mun]. Las fòrmas ancianas que son de Monte Marciano, en latin, en 1289, Arnaldus de Marssano, en latin, en 1294, Mont de Marsan (mapas de 1638, deu sègle XVII, shens data, de 1651, deu començament deu sègle XVIII, de 1714 e de 1733) ^[3].

Dauzat e Rostaing qu'explican lo nom per lo latin mons, au sens de tuc, dab lo nom deu país de Marçan parten deu nom gau d'òmi Mellius, dab lo sufixe -anum ^[4].

Astor, citat per B. Boyrie-Fénié, que precisa lo vescomte de Marçan fondè la bastida en 1141 en lo donant son nom^[3].

La bastida qu'estó fondada en 1133 (segon Bénédicte Boyrie-Fénié) per Pèir de Lobanèr (Lop Aner), vescomte de Marçan e l'abat de Sent Sever. Lo vescomte de Marçan qu'èra sortit de Marçan (Gers). Aqueth toponime que vien deu nom latin d'òmi Martius dab lo sufixe -anum ^[3].

Istòria

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

La revolucion

Lo Mont que vadó prefectura gràcias a l'eficacitat e a la rusa deu deputat constituent Antoine Dufau. Ua tradicion - populara e sabenta - entertenguda a Dacs per rasons evidentas, que hè deu Mont ua vilòta injustament promovuda au reng de prefectura, au detriment de Dacs, de Tartàs, vila petita mès centrau, e de Sent Sever (Cap de Gasconha). En se basant sonque sul recensament de 1793 e shens parlar de duas vilas tròp perifericas per vàder prefecturas, Aira e Sent Esperit, i auré pas de vila dens lo departament vertadèrament mèi poblada que las autas. Sent Sever, la mèi poblada, qu'avè 5000 abitants au recensament de 1793, dab ua superficia de 47 km² qu'a probablament pas guaire cambiat desempuish, shens annexion de comunas ^[5] e dab campanhas pobladas a l'entorn. Dacs qu'avè 3391 abitants a la medisha data e Lo Mont 4000 (nombre que sembla arredondit, tot com lo de Sent Sever), dab un territòri probablament hòrt petit, avant las annexions de 1866, Saint-Jean-d'Août-et-Nonères, Saint-Médard-de-Beausse (noms francés) ^[6]e ua partida de Sent Pèr deu Mont (los borgs d'aqueras comunas o ancianas comunas que son significativament plan près deu centre deu Mont, çò qui confirma l'estretessa deu territòri comunau d'origina).

D'un aute costat, que cau interrogar la valor d'aqueth recensament. La populacion deu Mont que pòt passar de 2 866 abitants en 1800 a 5 256 en 1806 (preséncia de sordats, benlhèu ?), per tornar a 3 065 en 1821, après 30 ans de foncion prefectorau, supausada avantatjosa. La de Dacs que demorè a 3 200/3 400 abitants enter 1793 e 1806, puish que passè los 4 000 après. Sent Sever que guardè ua populacion superiora a 5 000 abitants pendent tota la prumèra mieitat deu sègle XIX (5 844 en 1806). A despieit de la petitessa deu territòri municipau qui hèi mauaisida las comparasons, l'inferioritat demografica deu Mont qu'ei vertadèra e probable la sua populacion qu'estó arredondida au son avantatge en 1793 e la de Sent Sever arredondida a la baisha per rasons politicas. Mès Lo Mont qu'avè un avantatge per l'aviéner hòra de l'estricta demografia.

Dab la construccion de las rotas deus intendents, Lo Mont que vadó un gran cairehorc au sègle XVIII, mèi important que Dacs e que Sent Sever. Mancava pas qu'ua bona rota en direccion deu nòrd-oèst, cap a Sabres, Mamisan e Parentís (partidas deu departament praubas e pauc pobladas a l'epòca, avant l'enrosiament) per qu'estosse completa l'estela. En mèi d'aquò, dens aqueras vilas, lo cairehorc principau e navèth qu'estó plaçat a ua certana distància deu centre de la vila; n'es pas atau peu Mont ^[7]. Lo Mont qu'avè donc un potenciau important e ua accessibilitat relativament bona de tots los punts deu departament navèth. Mès, l'importància de la vila qu'èra benlhèu mendre au començament deu sègle, avant aqueras construccions de vias de comunicacion. La decision de la Constituenta d'establir la prefectura au Mont (dab ua alternància dab Dacs qui jamèi estó efectiva) se revelè pas totaument irracionau, dab lo temps.

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
7 de julhet de 2017	2026 [8]	Charles Dayot	MoDem	President deu Mont Aglomeracion (2017-2020), director regionau de Natixis Interestauvi
març de 2008	7 de julhet de 2017	Geneviève Darrieussecq	MoDem	Presidenta deu Mont Aglomeracion (2009-2017), conselhèra regionau (2004-2015), conselhèra departamentau deu canton deu Mont-2 (2015-2017), presidenta de la Federacion Espitalèra de França Navèra Aquitània, deputada (2017), secretària d'Estat auprès de la ministra de las Armadas despuish lo 21 de junh 2017
1983	2008	Philippe Labeyrie	PS	Senator (1983-2011), conselhèr generau deu Mont Nòrd (1979-1989)
1962	1983	Charles Lamarque-Cando	SFIO puish divèrs esquèrra	Deputat (1946-1958), conselhèr generau deu canton deu Mont (1967-1973), puish deu Mont Nòrd (1973-1979)
	1962
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 31334, totala:
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
4 000	2 866	5 256	3 065	3 774	4 082	4 465	4 684	4 655
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
5 210	5 574	8 455	8 138	9 310	10 878	11 760	12 031	11 274
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
11 604	11 923	12 091	10 836	12 134	11 854	13 009	14 055	17 120
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
20 191	24 444	26 166	27 326	28 328	29 489	30 230	30 212	30 162 32 072
2009	2010
30 418 32 316	31 225 33 124
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Espòrt

• Estadi Montés

Lòcs e monuments

Personalitats ligadas dab la comuna

Véder tanben

• Comunas de las Lanas

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta Boga Romavatge de Sant Jacme de Compostèla Via Lemovicensis Etapa seguenta Sent Pèr deu Mont

Ligams extèrnes