Acuèlh

Wikipèdia
L'enciclopèdia liura que cadun pòt melhorar

89 931 articles en occitan
96 participants actius

Lutz sus...

L’apartheid foguèt una politica de segregacion raciala qu’es estada en vigor entre 1948 e 1990 en Sud-Africa e Namibia (alara jos tutèla sud-africana). Aqueste mot foguèt prononciat per lo primièr còp dins un discors de Jan Smuts, primièr Ministre d’Africa del Sud. Lo tèrme significa «separacion» en afrikaans e neerlandés mas es estat adoptat per gaireben totas las lengas per exprimir una situacion de discriminacion raciala.

La segregacion raciala comencèt durant lo colonialisme, mas l’oficializacion de l’apartheid comencèt après las eleccions generalas de 1948. La nòva legislacion classificava los abitants en grops racials (blancs, negres, coloured e indians) e las zònas residencialas foguèron segregadas per de transferiments forçats de populacion. Los abitants negres foguèron despossedits de la ciutadanetat e transferits dins un dels 10 territòris tribals autonòms diches bantostans, que quatre venguèron d’estats "independents". Lo govèrn segreguèt l’educacion, la santat e d’autres servicis publics, e reservèt per los blancs los de melhora qualitat e pels negres los piègers.

L’apartheid encontrèt una resisténcia intèrna considerabla. Lo govèrn respondiguèt a las protèstas e rebellions en illegalizant l’oposicion, e per una fòrta repression e en empresonant los líders anti-apartheid mai significatius, coma Nelson Mandela. Las reformas promogudas dins los ans 1980 capitèron pas d’estofar l’oposicion, e en 1990 lo president Frederik Willem de Klerk comencèt las negociacions per metre fin al sistèma. En 1994 i aguèt d'eleccions multiracialas per sufragi universal que ganhèt lo Congrès Nacional African de Nelson Mandela.

Mai d'articles

O sabiatz?

Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
L’Encyclopaedia occitanica es pas una enciclopèdia.
Lo grop de death metal Gojira que s’aperava Godzilla a sa creacion a Ondres, en Gasconha.
Argentina a quatre noms egalament oficials: Nacion argentina, Províncias unidas del Riu de la Plata, Republica argentina e Confederacion argentina.
D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.

Imatge del mes

Airiu, en Ardècha.

Archius • Imatges de qualitat

Nòvas

16 de julhet: Željko Komšić ven president de Bòsnia e Ercegovina.
14 de julhet: Iolia Sviridenco ven primièra ministra d'Ucraïna.
6 de julhet: Jennifer Geerlings-Simons es elegida presidenta de Surinam. (imatge)
2 de julhet: Christophe Mirmand es nommat ministre d’estat de Mónegue. Deu dintrar en foncion lo 21.
22 de junh: lo vilanovés Ousmane Dieng ven campion de l'NBA amb l'Oklahoma City Thunder.
5 de junh: Philippe Mettoux es nommat ministre d’estat de Mónegue, mas deu renonciar lo 27.
3 de junh: I Chemiòn es elegit president de la republica de Corèa.
31 de mai: Josep-Lluís Serrano Penchenat ven evesque d'Urgel e coprince d'Andòrra.
27 de mai: Patrici Pojada es elegit president de l’Institut d'Estudis Occitans. (imatge)
25 de mai: acòrdi del Reialme Unit pel retorn de las illas Chagas a Maurici.
18 de mai: Nicușor Dan es elegit president de Romania.
13 de mai: morís l’ancian president d’Uruguai José Mujica.
8 de mai: Leon XIV es elegit papa.
3 de mai: Jean-Lucien Savi de Tové es eligit president de Togo.
2 de mai: Lee Ju Ho es nomenat primièr ministre e president per interim de Corèa del Sud.
21 d'abril: morís lo papa Francés.
1èr d'abril: Denise Bronzetti e Italo Righi venon capitanis regents de Sant Marin.
28 de març: Mike Eman ven primièr ministre d'Aroba.
28 de març: Jens-Frederik Nielsen ven primièr ministre de Groenlàndia.
21 de març: Netumbo Nandi-Ndaitwah ven presidenta de Namibia.
17 de març: Stuart Young ven cap del govèrn de Trinitat e Tobago.
14 de març: Mark Carney ven cap del govèrn de Canadà.
13 de març: Konstantinos Tasoulas ven president de Grècia.
3 de març: Christian Stocker ven cap del govèrn d’Àustria.
1 de març: Yamandú Orsi ven president d’Uruguai.
23 de febrièr: la drecha se ganha las eleccions legislativas en Alemanha.
20 de febrièr: l’estat soís reconeis que son programa Hilfswerk für die Kinder der Landstrasse foguèt un crimi contra l’umanitat.
14 de febrièr: morís l’occitanista Gustau Aliròl. (imatge)
12 de febrièr: après la demission de Klaus Iohannis, Ilie Bolojan ven president de Romania per interim.
11 de febrièr: morís Andrieu Neyton.
6 de febrièr: morís l'escrivan e jornalista asturian Damián Barreiro.
5 de febrièr: lo prince Rahim ven lo cinquen Aga Khan.
3 de febrièr: Bart De Wever ven cap del govèrn de Belgica.
30 de genièr: Rosario Murillo ven copresidenta de Nicaragua.
26 de genièr: moreish Nicolas Florian ancian maire de Bordèu.
23 de genièr: Micheál Martin ven tornar primièr ministre d’Irlanda.
20 de genièr: comença lo segond mandat presidencial de Donald Trump.
17 de genièr: morís lo ministre d'estat del Mónegue Didier Guillaume.
15 de genièr: Daniel Chapo ven president de Moçambic.
10 de genièr: Alexander Schallenberg ven cancelièr interimari d’Àustria.
9 de genièr: Joseph Aoun ven president de Liban.
8 de genièr: Alcide Ponga es elegit cap del govèrn de Canaquia.
7 de genièr: John Mahama ven president de Ghana.
3 de genièr: morís La Chunga.
2 de genièr: Jenniffer González ven governadora de Boriquen.
1 de genièr: Karin Keller-Sutter ven presidenta de Soïssa.
29 de decembre de 2024: morís lo rèirepresident american Jimmy Carter.
13 de decembre: Francés Vairon que vad purmèr ministre de l’estat francés.
12 de decembre: Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro ven president de Somaliland.
8 de decembre: tomba lo regim sirian.
6 de decembre: morís l'istorian Jean-Pierre Rioux, un especialista de Joan Jaurés.
5 de decembre: morís lo poèta Jacques Roubaud, afogat dels trobadors.

Modificar

Wikipèdia fa part de la Fondacion Wikimedia qu'albèrga sus sos servidors dels projèctes liures, multilingües e gratuits.

Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes*	Wikiccionari Diccionari universal	http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wn/oc/Acu%C3%A8lh ]	Wikinews Actualitats liuras*
Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics	Wikiquote Recuèlh de citacions*		Wikisource Bibliotèca universala
Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta*	Wikispecies Inventari del vivent*		Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia*

*Projècte sens version en occitan o parcialament traduit