Samas

Samas^[1] (Samatze en basco, Sames en francés) qu'ei ua comuna d'Occitània, en Gasconha, situada istoricament dens lo Ducat de Gramont, en Baisha Navarra, enclavada enter Labord e las Lanas de Gasconha. Administrativament, que's tròba dens lo departament deus Pirenèus Atlantics e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Vilatge d'Occitània

Samas Sames
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Gara barrada de Samas-Guíshen.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 31′ 30″ N, 1° 09′ 19″ O
Superfícia	13,26 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	58 m 42 m 0 m
Geografia politica
País	Gasconha
Parçan	Gramont Baisha Navarra ?
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània
Departament 64	Pirenèus Atlantics
Arrondiment 641	Baiona
Canton 6409	canton de Niva-Ador (Bidaishe abans 2015)
Intercom 246401541	CA deu Bascoat
Cònsol	Yves Pons (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2019)	709 ab. Evolucion de la populacion 715 ab.
Densitat	51,81 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	samòts
Còde postal	64520
Còde INSEE	64502

Aqueth vilatge que dependèva de la Senescaucia de Dacs e non pas de la Baisha Navarra devath lo Regim Ancian. La comuna qu'apartien au "Bascoat" dens lo sens de la lei Pasqua de 1995.

Las tèrras de la comuna que son adaigadas per l'arriu d'Ador e peus sons afluents Bidosa e lo Gave de Pau.

Las comunas tòcatocantas que son Senta Maria de Gòssa, Lanas e Òrta Vièla dens las Lanas au nòrd, Guishe en Labord a l'oèst e Hastingues dens las Lanas a l'èst e au sud.

Geografia

Comunas a l'entorn.

Predominància lingüistica

Mapa de las sèt províncias bascas (1), 1863

Mapa de las sèt províncias bascas (2), 1863

Las duas versions de la Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'euscara en dialectes, sous-dialectes et variétés (Mapa de las sèt províncias bascas qui mòstra la delimitacion actuala de l'euscarà en dialèctes, sos-dialèctes e varietats) dessenhadas en 1863 per lo prince Loís Lucian Bonaparte que plaçan Samas hòra de l'aira bascofòna.

Lo Recueil de linguistique et de toponymie des Pyrénées (Recuelh de lingüistica e de toponimia deus Pirenèus) realizat en 1887 per Julian Sacaze que dona per Samas ua version en gascon, compausada d'ua traduccion de dus tèxtes mitologics, puish ua lista deus microtoponimes de la comuna.

Le Recueil des idiomes de la région gasconne (Recuelh deus idiòmas de la region gascona) realizat en 1894 per lo lingüista Edouard Bourciez que dona per Samas ua version de la parabòla deu hilh prodigue traduita en gascon.

La mapa deu Pays Basque français (País Basco francés) dessenhada en 1943 per Maurice Haulon que hè paréisher la "démarcation actuelle entre la langue basque et les dialectes romans" (demarcacion actuau enter la lenga basca e los dialèctes romanics) e qu'enclutz la comuna de Samas dens l'aira gasconofòna.

Toponimia

La prononciacion qu'ei ['saməs]. Las fòrmas ancianas que son Sancta Maria de Sames aus sègles XI-XII, Sames (mapas de 1638, de 1714 e de 1733) ^[2].

La fonetica gascona, qui neutraliza l'oposicion enter -a e -e pòsttonics, permet pas de saber se cau escriure Sames o Samas, mès la fòrma basca Zamatze ['samatse] ^[2] que mia cap a la segonda solucion.

Los toponismes coneishuts (Dauzat, Negre, Astor) an pas donat d'explicacion deu nom de Samas, ja sia lo nom celtic d'òmi Samos, l'irlandés sám, « calme », vienut de *sāmo- en celtic vielh, medish sens ^[3], un aute mot samo- « estiu », e, dens l'indoeuropèu, lo sanscrit sámā, medish sens ^[4].

J.B. Orpustan qu'escriu lo nom ei bastit sus un tèrme regionau ancian desconeishut, qui deishè toponimes medievaus : en país bascofòn Samakoitz a Sharrita, Samau a Irisarri, en país romanic Samadèth. Bénédicte Boyrie-Fénié que conclutz lo nom ei escur, mès probablament d'origina aquitanica ^[2].

Istòria

Samas e Came que hasèvan ancianament ua baronia deu Ducat de Gramont.

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2014	2026	Yves Pons
junh de 1995	2014	André Lassalle	divèrs dreta
	1995
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 687, totala: 699
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
						901	954	882
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	-	-	-	877	-	-	-	-
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
-	-	770	-	-	-	-	-	-
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
460				Cercar	387	555	578	571 581
2009	2010
599 612	628 640
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

• Castèth Polit, deu sègle XIX.
• Ostau Garat, de 1631.
• Ostau de Sant Joan, de 1706.
• Glèisa de l'Assompcion (sègle XIV^au): que guarda ua estatua de la Verge Maria dab lo mainatge Jèsus.

Personalitats ligadas dab la comuna

Véder tanben

• Comunas deus Pirenèus Atlantics

Ligams extèrnes