Turin

Turin (/tyˈri(n)/; en italian: Torino [toˈrino]^[3]; en piemontés: Turin [tyˈrɪŋ] ^ⓘ[4]) es una ciutat italiana, capitala de Piemont e de la ciutat metropolitana omonima.

Turin

Torino (it) Turin (pms)
Nom oficial	Torino (it)
Administracion
Capitala de	Piemont
Lenga oficiala	italian
Politica
• Cònsol màger	Chiara Appendino (2016–)
Geografia
45° 04′ 45″ N, 7° 40′ 34″ E
País	Itàlia
Region	Piemont
Ciutats metropolitanas	Ciutat Metropolitana de Turin
Superfícia	130,01 km²[1]
Altitud mejana	239 m
Fus orari	UTC+01:00 (ora estandard) UTC+02:00 (ora d'estiu)
Demografia
• Totala	841 600[2] ab. (1 de genièr de 2023 )
• Densitat	6 473,35 ab./km²
Istòria
Pairinatge	Verge de la Consolacion e Joan Batista
Autras informacions
Còdi postal	10121–10156
Prefix telefonic	011
Sit web	comune.torino.it

Turin foguèt la capitala del Ducat de Savòia tre 1563, del Reialme de Sardenha a partir de 1720, e puèi la primièra capitala d'Itàlia de 1861 a 1865. La vila es un dels centres universitaris, culturals, toristics e scientifics mai importants d'Itàlia.

Geografia

Turin se trapa dins una plana delimitada pels flumes Stura di Lanzo (ancianament Stura di Lancio), Sangone e Pò (que travèrsa la ciutat del nòrd al sud).

Confronta las comunas de Venaria Reale, Settimo Torinese, Borgaro Torinese, San Mauro Torinese, Collegno, Rivoli, Baldissero Torinese, Grugliasco, Pino Torinese, Orbassano, Pecetto Torinese, Beinasco, Moncalieri, Nichelino.

Istòria

Las Torres palatinas romanas

Epòca romana

Durant lo primièr sègle abans Crist, probablament en 28 abans Crist, los romans creèron un camp militar (Castra Taurinorum), que foguèt dedicat mai tard a August (Augusta Taurinorum). The typical Roman street grid can still be seen dins la vila modèrna, e d'un biais encara mai precís dins lo neighborhood que se coneis jol nom de Quadrilatero Romano. Via Garibaldi traces la dralha exacta Decumanus de la Ciutat romana que començava a la Porta Decumani which was later incorporated dins lo Castello o Palazzo Madama. La Porta Palatina, a la part septentrionala del districte, es estada preservada fins uèi dins un parc còsta la Catedrala. Turin teniá aperaquí 5.000 abitants en aquel temps, que totes vivián a l'interior de las grandas muralhas.

Edat Mejana

Aprèp la casuda de l’Empèri roman, la ciutat foguèt conquistada pels lombards, puèi pels francs de Carlesmanhe en 773. La Marca de Turin (un comtat) foguèt fondat dins las annadas 940, e foguèt dominat per la dinastia Arduinic fins a 1050. Aprèp lo maridatge d'Adelaïda de Susa amb lo filh d'Humbert Biancamano, Otto, la familha dels Contes de Savòia prenguèt lo contraròtle. While la dignitat de conte was held per l'avesque coma conte de Turin (1092–1130 e 1136–1191) èra regit coma una prince-bishopric pels avesques. En 1230–1235 èra a lordship jos la Marqués de Montferrat, styled Lord de Turin. A la fin del sègle XIII, quand foguèt annexada al Ducat de Savòia, la vila comptava ja 20.000 abitants. Un bèl nombre dels jardins e palaises nasquèron durant lo sègle XV quand la vila foguèt remodelada. L'Universitat de Turin foguèt tanben fondada en aquel periòde.

Nòtas