Italian
From Wikipedia, the free encyclopedia
L'italian (autonim: italiano, AFI: [itaˈljano][2]) es una lenga romanica, apartenent a la familha indoeuropèa.
Italiano | |
Parlat en | Itàlia e 29 autres païses |
---|---|
Region | Euròpa del Sud |
Locutors | 70 milions |
Tipologia | SVO Sillabica |
Classificacion lingüistica | |
Lengas indoeuropèas
| |
Estatut oficial | |
Oficial de | Itàlia Soïssa Sant Marin Vatican Regional Eslovènia (Pirano, Capodistria, Ancarano e Isola d'Istria) Croàcia (Istria) Union Europèa |
Acadèmia | Accademia della Crusca |
Estatut de conservacion | |
EXExtinct (Atudat) CRCritically endangered (En dangièr critic)
SESeverely endangered (En dangièr sevèr)
DEDevinitely endangered (En dangièr definitiu)
VUVulnerable (Vulnerable)
NENot Endangered (Non en dangièr) Classada coma lenga segura (NE) per l'Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond | |
Còdis lingüistics | |
ISO 639-1 | it |
ISO 639-2 | ita |
ISO 639-3 | ita |
Ethnologue | ita |
Glottolog | ital1282 |
Linguasphere | 51-AAA-q |
ASCL | 2401 |
IETF | it |
Mòstra Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme
Articolo 1 | |
Mapa | |
![]() |

A la diferéncia de la màger part de las autras lengas romanicas, l'italian consèrva lo contrast del latin entre de consonantas simplas e consonantes duplicadas. Coma dins la màger part de lengas romanicas, l'accent es distintiu. Entre las lengas romanicas, l'italian es lo mens divergent del latin, amb lo sarde.[3][4][5][6]
Nascut durant l'Edat Mejana, l'italian es basat sus la lenga toscana arcaïca[7] —en particular sul dialècte florentin—, e es quicòm d'intermediari entre las divèrsas lengas de la peninsula Italica. Son desvolopament foguèt tanben influenciat per los autres dialèctes italians e per las lengas germanicas dels envasidors pòst-romans.
Dialectologia
Se distinguisson dos grops clarament diferenciats, desseparats per un grand faissèl d'isoglòssas, la Linha Massa-Senigallia (dicha d'un biais mens exacte «linha La Spezia-Rimini»), que correspond a la copadura de las lengas romanicas en dos grands grops: la Romania occidentala (inclusent l'italian septentrional) e la Romania orientala (inclusent l'italian centromeridional e de l'extrèm sud).[8]
Classificacion
Lo nòrd-italian o italian septentrional
- Grop galloitalic (una error frequenta es de confondre lo galloitalic amb tot lo nòrd-italian)
- Grop venèt
- venèt
- istriòta (de classificacion dificila e controversiada)

L'Italian centromeridional:
- Lo toscan, recampa mantun parlars de Toscana e integra, en mai, lo còrs.
- toscan florentin, promogut per Dante al sègle XIII, constituís la basa normalizada de la lenga oficiala italiana.
- Lo còrs (corsu) qu'es vengut una lenga per elaboracion, mas derivada del toscan, amb d'influéncias liguras e un substrat ancian pròche del sarde: parlat en Corsega mas tanben al nòrd de Sardenha (variantas gallurese e sassarese).
- Romanesco contemporani, dialècte toscan parlat dins lo Laci a costat del romanesco classic, eritat de l'Edat Mejana.
- Italian central, parlat dins las regions d'Ómbria, de Laci, de las Marchas e dels abruces. Se distinguisson nombroses parlars seguent las regions: lo laziale a Roma e a l'entorn, lo romanesco classic aital coma lo ciocaro de Frosinone dins la part meridionala de Laci. L' ombrian (o umbro) en Ómbria; lo marchigiano qu'engloba los parlars de las Marchas (d'Ancona, de Fabriano, de Macerata, de Fermo e de Camerino); l' abrucés occidental e l' abrucés adriatic parlat dins los abruces.
- Italian meridional, parlat dins las regions de Campània, de Molise, de Polha, de Basilicata aital coma dins lo nòrd de Calàbria. L'italian meridional compren lo molisano, parlar de Molise.
- Dialèctes de tipe napolitan, comprenent lo campanés (es a dire lo napolitan de Nàpols e sas variantas seguent los parçans de Campània : beneventano de Benevento, salernitano de Salèrne), lo calabrés septentrional (parlat dins lo nòrd de Calàbria), e las doas varietats de lucan (o lucanian), parlat en Basilicata aital coma dins una part de la província calabresa de Cosenza.
- Los dialèctes apulians, emplegats dins la region de Polha e comprenent tres variantas: lo foggiano, parlat dans la província de Foggia; lo barese, dins las províncias de Bari, de Brindisi e pels parçans orientals de Basilicata; e lo tarentin, parlat dins la vila de Tarent e a l'entorn.
Grop lingüistic sicilian:
Articles connèxes
Bibliografia
- Berloco, Fabrizio (2018). The Big Book of Italian Verbs: 900 Fully Conjugated Verbs in All Tenses. With IPA Transcription, 2nd Edition. Lengu. ISBN 978-8894034813.
- Serianni, Luca; Castelvecchi, Alberto (1997). Italiano. Grammatica, sintassi, dubbi.. Milan: Garzanti.
- Sociolinguistica dell'italiano contemporaneo. Carocci.
Referéncias
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.