ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ

ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Subarachnoid hemorrhage ବାSAH) ଏକ ରୋଗ ଯେଉଁଥିରେ ମସ୍ତିଷ୍କ‌କୁ (brain) ଘୋଡ଼େଇ ରଖୁଥିବା (ଆରାକନଏଡ (arachnoid membrane) ଓ ପାୟା ମାଟର (pia mater) ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନ‌ରେ ଥିବା ସବଆରାକନଏଡ ସ୍ପେସରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ bleeding ହୁଏ । ^[୧] ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ଥଣ୍ଡରକ୍ଲାପ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା (Severe headache of rapid onset), ବାନ୍ତି (vomiting), ଚେତନା ସ୍ତର କମିଯିବା (decreased level of consciousness) ଓ ଜ୍ୱର ଆଦି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ଓ ସମୟ ସମୟରେ ବାତ (seizure) ମଧ୍ୟ ହୁଏ ।^[୧] ବେକରେ କଷ୍ଟ ହୁଏ ଓ ଅନମନୀୟ ହୁଏ ।^[୨] ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ରୋଗୀଙ୍କର ବଡ଼ ଧରଣର ରକ୍ତସ୍ରାବର ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଛୋଟ ଧରଣର ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ । ^[୧]

ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ (Subarachnoid hemorrhage)
Subarachnoid haemorrhage
ମସ୍ତିଷ୍କ ସ୍କାନ ଚିତ୍ରର ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଧଳା ଅଂଶଟି ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ ଥିବା ଓ ସଲକସ (sulci|) ଦିଗକୁ ଯାଇଥିବା ସୂଚନା ଦେଉଛି ।
ଉଚ୍ଚାରଣ	/ˌsʌbəˈræknɔɪd ˈhɛmrɪdʒ, ˈhɛmərɪdʒ/
ବିଭାଗ	ସ୍ନାୟୁ ଶଲ୍ୟ (Neurosurgery)
ଲକ୍ଷଣ	ଥଣ୍ଡରକ୍ଲାପ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା (Severe headache of rapid onset), ବାନ୍ତି (vomiting), ଚେତନା ସ୍ତର କମିଯାଏ (decreased level of consciousness)[୧]
କାରଣ	ମୁଣ୍ଡ ଆଘାତ (Head injury), ସେରେବ୍ରାଲ ଆନିଉରିଜ୍ନ (cerebral aneurysm)[୧]
ବିପଦ କାରକ	ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଧୂମ୍ରପାନ (smoking), ମଦ୍ୟାତ୍ୟୟ, କୋକେନ[୧]
ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି	ସିଟି ସ୍କାନ (CT scan), ଲମ୍ବର ପଙ୍କଚର (lumbar puncture)[୨]
ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ	ମେନିଞ୍ଜାଇଟିସ, ଅଧକପାଳୀ, ସେରେବ୍ରାଲ ଭେନସ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ (cerebral venous sinus thrombosis)[୩]
ଔଷଧ	ଲାବେଟାଲୋଲ (Labetalol), ନିମୋଡିପିନ (nimodipine)[୧]
ଚିକିତ୍ସା	ସ୍ନାୟୁ ଶଲ୍ୟ (Neurosurgery) ବା (radiologically guided interventions)[୧]
Prognosis	45% risk of death at 30 days (aneurysmal)[୧]
ପୁନଃପୌନିକ	ବର୍ଷକୁ ପ୍ରତି ୧୦,୦୦୦ ଲୋକରେ ଜଣକୁ ହୁଏ [୧]

ମୁଣ୍ଡ ଆଘାତ (head injury) ପରେ ବା ସ୍ୱତଃ ସେରେବ୍ରାଲ ଆନିଉରିଜ୍ମ (cerebral aneurism) ଫାଟିଯିବା ଫଳରେ ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ ହୁଏ । ^[୧] ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଧୂମ୍ରପାନ (smoking), ମଦ୍ୟାତ୍ୟୟ, କୋକେନ ସେବନ ଥିଲେ ଏହି ରୋଗ ସଙ୍କଟ ରହେ ।^[୧] ସାଧାରଣତଃ ଏହି ରୋଗ ହେବାର ୬ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସିଟି ସ୍କାନ (CT scan) କଲେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୋଇପାରେ ।^[୨] କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲମ୍ବର ପଙ୍କଚର (lumbar puncture) ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।^[୨] ଏହା ପରେ ରୋଗର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାରଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।^[୨]

ତୁରନ୍ତ ମସ୍ତିଷ୍କ ଅପରେଶନ (neurosurgery) ବା ରେଡିଓଲୋଜିକାଲି ଗାଇଡେଡ ଇଣ୍ଟରଭେନସନ (radiologically guided interventions) କରାଯାଏ ।^[୧] ତୁରନ୍ତ ଅପରେଶନ ସମ୍ଭବ ନହେଲେ ରକ୍ତଚାପ କମେଇବାକୁ ଲାବେଟାଲୋଲ (Labetalol) ଔଷଧ ଦେଇ ଅପେକ୍ଷା କରାଯାଏ ।^[୧] ଜ୍ୱର ଥିଲେ ଆବଶ୍ୟକ ଔଷଧ ଦିଆଯାଏ ।^[୧] ଭାସୋସ୍ପାଜ୍ମ କମେଇବା ନିମନ୍ତେ ନିମୋଡିପିନ (nimodipine) ଭଳି କ୍ୟାଲସିଅମ ଚ୍ୟାନେଲ ବ୍ଲକର calcium channel blocker ଦିଆଯାଏ ।^[୧] ବାତ ପ୍ରତିଷେଧ ନିମନ୍ତେ ରୁଟିନ ଔଷଧର ଉପକାରୀତା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ।^[୧] ଆନିଉରିଜ୍ମ ଯୋଗୁ ଏହି ରୋଗ ହେଉଥିଲେ ପ୍ରାୟ ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଦ୍ଧକ ରୋଗୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ଓ ବଞ୍ଚିଯାଇଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ରୋଗୀଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ।^[୧] ୧୦-୧୫% ରୋଗୀ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ପ‌ହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ମୃଯୁ ବରଣ କରନ୍ତି ।^[୪]

ପ୍ରତି ବର୍ଷ ୧୦,୦୦୦ ଲୋକ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ସବଆରାକନଏଡ ହେମୋରେଜ ରୋଗର ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଏ । ^[୧] ପୁରୁଷଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ମହିଳାମାନେ ଅଧିକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।^[୧] ପ୍ରାୟ ୫୫ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧରେ ୫୦% ଲୋକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।^[୪] ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ସ୍ଟ୍ରୋକ (stroke) ଓ ସମୁଦାୟ ସ୍ଟ୍ରୋକ ରୋଗୀଙ୍କର ୫% ଏହି ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୁଅନ୍ତି । ^[୪] ସନ ୧୯୩୦ରେ ଏହି ରୋଗ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଥମେ ଅପରେଶନ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା ।^[୫] ସନ ୧୯୯୦ରୁ ବଡ଼ ରକ୍ତନଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ କଏଲିଙ୍ଗ ("coiling") ଅପରେଶନ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା ।^[୬] }}