ਇਟਲੀ
ਦੱਖਣੀ ਯੂਰਪ 'ਚ ਦੇਸ਼ From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਇਟਲੀ ਯੂਰਪ ਦਾ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਹਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰੋਮ ਹੈ। ਇਟਲੀ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਐਲਪ ਪਰਬਤ-ਲੜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਾਂਸ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਆਸਟਰੀਆ ਅਤੇ ਸਲੋਵੇਨੀਆ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਿਸਲੀ ਅਤੇ ਸਾਰਡੀਨੀਆ, ਜੋ ਭੂ-ਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਟਾਪੂ ਹਨ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਹੀ ਅੰਗ ਹਨ। ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ ਅਤੇ ਸੈਨ ਮਰੀਨੋ ਇਟਲੀ ਨਾਲ਼ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਦੋ ਅਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਹਨ।
.svg)
ਇਟਲੀ, ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਯੂਰਪ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹੈ। ਰੋਮ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਦਾ ਇਤਹਾਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਇਟਲੀ 1861 ਈ. ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੌਲੀ ਤਰੱਕੀ, ਸਮਾਜਕ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨਿਤੀਕ ਉਥੱਲ - ਪੁਥਲ ਇਟਲੀ ਦੇ 2,500 ਸਾਲ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਤੰਤਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਅੰਤਮ ਰਾਜਘਰਾਣਾ ਸੇਵਾਏ ਸੀ। ਜੂਨ, ਸੰਨ 1946 ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਜਨਤਾਂਤਰਿਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਟਲੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰੋਮ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਲੋਂ ਸੰਪੰਨ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਟਲੀ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ੨੦੦੮ ਵਿੱਚ ੫ ਕਰੋਡ਼ ੯੦ ਲੱਖ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ੩ ਲੱਖ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੈ। ੧੯੯੧ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਵ ਆਏ ਹਨ।
Remove ads
ਭੂਗੋਲ
ਇਟਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ( ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਸੂਰਿਆਪਾਰਗਮਨ ਦੀ ਦੋਨ੍ਹੋਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ) ਵਲੋਂ ਭੂਮਧਿਅ ਸਾਗਰ ਦੁਆਰਾ ਘਿਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਇਦਵੀਪ ਨੂੰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਹੀ ਇਟਾਲਿਅਨ ( ਜਾਂ ਇਤਾਲਵੀ ) ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਕੁਲ ਖੇਤਰਫਲ ੩,੦੧,੦੦੦ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਸੀਮਾ ਫ਼ਰਾਂਸ ( ੪੮੮ ਕਿ . ਮੀ . ), ਆਸਟਰਿਆ ( ੪੩੦ ਕਿ . ਮੀ . ), ਸਲੋਵੇਨਿਆ ( ੨੩੨ ਕਿ . ਮੀ . ) ਅਤੇ ਸਵਿਟਜਰਲੈਂਡ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਵੈਟਿਕਨ ਸਿਟੀ ਅਤੇ ਸੈਨਤ ਮਰੀਨੋ ਚਾਰਾਂ ਪਾਸਿਓਂ ਇਟਲੀ ਵਲੋਂ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਟਲੀ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਮੁੱਖਤ: ਭੂਮਧਿਅਸਾਗਰੀਏ ਹੈ ਉੱਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਬਦਲਾਵ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਟਿਊਰਿਨ, ਮਿਲਾਨ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਨੂੰ ਮਹਾਦਵੀਪੀਏ ਜਾਂ ਆਰਦਰ ਮਹਾਦਵੀਪੀਏ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਟਲੀ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਦਕਸ਼ਿਣਵਰਤੀ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਇਦਵੀਪੋਂ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਦਾ ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਹੈ ਜੋ ਭੂਮਧਿਅਸਾਗਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਦੇ ਪਸ਼ਚਮ, ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਕਰਮਸ਼ : ਤੀਰਹੇਨਿਅਨ, ਆਯੋਨਿਅਨ ਅਤੇ ਐਡਰਿਆਟਿਕ ਸਾਗਰ ਹਨ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਆਲਪਸ ਪਹਾੜ ਦੀ ਸ਼ਰੈਣੀਆਂ ਫੈਲੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਿਸਲੀ, ਸਾਰਡੀਨਿਆ ਅਤੇ ਕਾਰਸਿਕਾ ( ਜੋ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ ), ਇਹ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਟਾਪੂ ਅਤੇ ਲਿਗਿਊਰਿਅਨ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੋਰਟਾਪੁਵਾਂਦੇ ਸਮੁਦਾਏ ਵਾਕਈ : ਇਟਲੀ ਵਲੋਂ ਜੁੜਿਆ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਦਾ ਸਰੂਪ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਬੂਟ ( ਜੁੱਤੇ ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ ਜੋ ਜਵਾਬ ਪੱਛਮ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ ਪੂਰਵ ਨੂੰ ਚੋੜਾਈ 80 ਮੀਲ ਵਲੋਂ 150 ਮੀਲ ਤੱਕ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਚੋੜਾਈ 35 ਮੀਲ ਵਲੋਂ 20 ਮੀਲ ਤੱਕ ਹੈ।
Remove ads
ਕੁਦਰਤੀ ਹਾਲਤ
ਇਟਲੀ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਆਲਪਸ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਅਪੇਨਾਇਨ ਪਹਾੜ ਦੀਸ਼ਰ੍ਰੰਖਲਾਵਾਂਫੈਲੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਪੇਨਾਇਨ ਪਹਾੜ ਜੇਲੋਆ ਅਤੇ ਨੀਸ ਨਗਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਲੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਕੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਵ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਸਮੁਦਰਤਟ ਤੱਕ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਦੱਖਣ ਦੀ ਤਰਫ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤੀ ਭੂਰਚਨਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇਟਲੀ ਨਿੱਚੇ ਲਿਖੇ ਚਾਰ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਬਾਂਟਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ :
( 1 ) ਆਲਪਸ ਦੀ ਦੱਖਣ ਢਾਲ, ਜੋ ਇਟਲੀ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
( 2 ) ਪੋ ਅਤੇ ਵੇਨਿਸ ਦਾ ਮੈਦਾਨ, ਜੋ ਪੋ ਆਦਿ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਲਿਆਈ ਹੋਈ ਮਿੱਟੀ ਵਲੋਂ ਬਣਾ ਹੈ।
( 3 ) ਇਟਲੀ ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਦਾ ਦੱਖਣ ਭਾਗ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਸਲੀ ਵੀ ਸਮਿੱਲਤ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਪੂਰਣ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਅਪੇਨਾਇਨ ਪਰਵਤਸ਼ਰੇਣੀ ਅਤੀਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।
( 4 ) ਸਾਰਡੀਨਿਆ, ਕਾਰਸਿਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਵੀਪਸਮੂਹ।
ਪਰ ਬਨਸਪਤੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਤਿੰਨ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਬਾਂਟਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ -
1 . ਉੱਤਰੀ ਇਟਲੀ, 2 . ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ ਅਤੇ 3 . ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ।
ਉੱਤਰੀ ਇਟਲੀ
ਇਹ ਇਟਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਘਣਾ ਬਸਿਆ ਹੋਇਆ ਮੈਦਾਨੀ ਭਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਤੁਰੀਏ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਲਿਆਈ ਹੋਈ ਮਿੱਟੀ ਵਲੋਂ ਬਣਾ। ਇਹ ਮੈਦਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ 17 ਫ਼ੀਸਦੀ ਭੂਮੀ ਘੇਰੇ ਹੋਏ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਵਲ, ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਅਤੇ ਪਸ਼ੁਆਂ ਲਈ ਚਾਰਾ ਬਹੁਤਾਇਤ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਆਲਪਸ ਪਹਾੜ ਦੀ ਢਾਲ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨਪਰ ਚਰਾਗਾਹ, ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਸੀੜੀਨੁਮਾ ਖੇਤ ਹਨ। ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਭਾਗ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੋਭਾ ਕੁੱਝ ਝੀਲਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਇਟਲੀ ਦਾ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਰਣਨ ਪੋ ਨਦੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਇਹ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੋ ਨਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਸੋਂਦੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਾਉਂਟ ਵੀਜੋ ਪਹਾੜ ( ਉਚਾਈ 6, 000 ਫੁੱਟ ) ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਕੇ 20 ਮੀਲ ਰੁੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੈਲੁਜਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੋਸਿਆ ਨਦੀ ਦੇ ਸੰਗਮ ਵਲੋਂ 337 ਮੀਲ ਤੱਕ ਇਸ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਨੌਪਰਿਵਹਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਦੀ ਦੋਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ( ਪੋ ਡੋਲ ਮੇਸਟਰਾ ਅਤੇ ਪੋ ਡਿ ਗੋਰਾਂ ) ਵਿੱਚ ਵਿਭਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੋ ਦੇ ਮੁਹਾਨੇ ਉੱਤੇ 20 ਮੀਲ ਚੌਡ਼ਾ ਡੇਲਟਾ ਹੈ। ਨਦੀ ਦੀ ਕੁਲ ਲੰਮਾਈ 420 ਮੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 29, 000 ਵਰਗ ਮੀਲ ਭੂਮੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਆਲਪਸ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਨੇਵਾਲੀ ਪੋ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਕਰਮਅਨੁਸਾਰ ਟਿਸਿਨੋ, ਅੱਦਾ, ਓਗਲਯੋ ਅਤੇ ਮਿੰਸਿਓ ਅਤੇ ਟੇਨਾਰੋ, ਟੇਵਿਆ, ਟਾਰੋ, ਸੇਚਿਆ ਅਤੇ ਪਨਾਰੋ ਹਨ। ਟਾਇਬਰ ( 244 ਮੀਲ ) ਅਤੇ ਏਡਰਿਜ ( 220 ਮੀਲ ) ਇਟਲੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰੀ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਹਨ ਪਰ ਮੈਦਾਨੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਨਦੀਆਂ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਬਿਜਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਪਰਮ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ, ਪਰ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਅਨੁਪਿਉਕਤ। ਆਲਪਸ, ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਅਤੇ ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਸਾਗਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸੰਕਰਾ ਸਮੁੰਦਰਤਟੀਏ ਮੈਦਾਨ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਢਾਲਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁੱਲਵਾਨ ਫਲ, ਜਿਵੇਂ ਜੈਤੂਨ, ਅੰਗੂਰ ਅਤੇ ਨਾਰੰਗੀ ਬਹੁਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਪਜਾਊ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਘਨੀ ਬਸਤੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਬਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਆਦਾ ਊਂਚਾਇਯੋਂ ਉੱਤੇ ਜੰਗਲ ਹਨ।
ਦੇਖਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਥਾਵਾਂ
ਕੋਮੋ ਝੀਲ, ਮਿਲਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ, ਮਿਲਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਵੇਕਲਾ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਲਗਜ਼ਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਿਲਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ 'ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਕੋਮੋ ਝੀਲ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਲੇਕ ਕੋਮੋ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਅਤੇ ਯਾਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵੀਆਈਪੀਜ਼ ਅਤੇ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਮੋ ਝੀਲ ਸ਼ਾਇਦ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਹਲਕੇ ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ (ਜਾਰਜ ਕਲੂਨੀ, ਡੋਨੇਟੇਲਾ ਵਰਸੇਸ, ਆਦਿ) ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਕੋਮੋ ਝੀਲ 'ਤੇ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਰਬਪਤੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਸਲ ਗਲੋਬਲ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਗਲੈਮਰ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਮੋ ਰਿਵੇਰਾ ਝੀਲ ਆਪਣੇ ਗਲੈਮਰ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਪਰ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘੱਟ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਲਿਓਨਾਰਡੋ ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ। ਲਿਓਨਾਰਡੋ ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਕੋਮੋ ਝੀਲ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਹਨ। ਕੋਮੋ ਝੀਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਥਾਨਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ
ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਪਨਾਇੰਸ ਪਹਾੜ ਜਵਾਬ - ਜਵਾਬ - ਪੂਰਵ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ - ਪਸ਼ਚਮ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਸਮੁਦਰਤਟ ਦੇ ਸਮਾਂਤਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਭਾਗ ਗਰੈਨਸਾਸੋਡੀ ਇਟੈਲਿਆ (9,560 ਫੁੱਟ) ਇਸ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪਰਵਤਸ਼ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਨਵੰਬਰ ਵਲੋਂ ਮਈ ਤੱਕ ਬਰਫ ਵਲੋਂ ਢਕੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਫੈਲਿਆ, ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਉਪਜਾਊ ਘਾਟੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਏਟਰਨੋ ਦੀ ਘਾਟੀ (2,380 ਫੁੱਟ)। ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਤਰਫ ਜਿਆਦਾ ਠੰਢਾ, ਉੱਚ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਭਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ੀਤੋਸ਼ਣ ਜਲਵਾਯੁਵਾਲੀ ਢਾਲ ਅਤੇ ਘਾਟੀਆਂ ਹਨ। ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਢਾਲ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਊਬੜ ਖਾਬੜ ਭਾਗ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਟਸਕਨੀ ਅਤੇ ਟਾਇਬਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਾ ਭਾਗ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਦੇਨ ਹੈ, ਅਤ : ਇੱਥੇ ਸ਼ੰਕਵਾਕਾਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਭਾਗ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀਵਾਲਾ ਇੱਕ ਉਪਜਾਊ ਮੈਦਾਨੀ ਭਾਗ ਹੈ ਜਿਨੂੰ ਕਾਂਪਾੰਨਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਪੂਰਵੀ ਤਟ ਦੀ ਤਰਫ ਸ਼ਰੇਣੀਆਂ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਅਤ : ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਨੇਵਾਲੀ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਔਖਾ ਭਾਗ ਫਲਾਂ ਦੇ ਉਦਿਆਨੋਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜੈਤੂਨ ਅਤੇ ਅੰਗੂਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਅਣਹੋਂਦ ਹੈ ; ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਕਸਬੀਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਣਿਜ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਣਹੋਂਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਭਾਗ ਉਦਯੋਗਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਪਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਫੁਸਿਨਸ, ਟਰੇਸਿਮੇਨੋ ਅਤੇ ਚਿਡਸੀ ਇੱਥੇ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਝੀਲਾਂ ਹਨ। ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਦੇਨ ਹਨ।
ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ
ਇਹ ਸੰਪੂਰਣ ਭਾਗ ਪਹਾੜੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਨਾਂ ਵੱਲ ਨੀਵੀਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਭਾਗ ਦੀ ਔਸਤ ਚੋੜਾਈ 50 ਮੀਲ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ 60 ਮੀਲ ਤੱਕ ਹੈ। ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਤਟ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੰਕਰਾ ਤੁਹਾਡਾ ਡੀ ਲੇਵੋਰੋ ਨਾਮ ਦਾ ਅਤੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਆਪੂਲਿਆ ਦਾ ਚੌਡ਼ਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੋ ਮੈਦਾਨਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਾਰਾ ਭਾਗ ਪਹਾੜੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਦੀ ਉੱਚੀ ਨੀਵੀਂਸ਼ਰੰਖਲਾਵਾਂਵਲੋਂ ਢਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੋਟੇਂਜਾ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ (ਪੋਲਿਨੋ ਦੀ ਪਹਾੜੀ) ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਗਰੇਨਾਇਟ ਅਤੇ ਚੂਨੇ ਦੇ ਪੱਥਰ ਕੀਤੀ, ਜੰਗਲਾਂ ਵਲੋਂ ਢਕੀ ਹੋਈ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤਟ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲੀਰੀ ਅਤੇ ਗੇਟਾ ਆਦਿ ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਨੇਵਾਲੀ ਨਦੀਆਂ ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਢਾਲ ਉੱਤੇ ਬਹਨੇਵਾਲੀ ਨਦੀਆਂ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਲੰਮੀ ਹਨ। ਡਰਿਨਗੋ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ ਦੇ ਵੱਲ ਗਿਰਨੇਵਾਲੀ ਵਿਫਰਨੋ, ਫੋਰਟੋਰੇ, ਸੇਰਵਾਰੋ, ਆਂਟੋਂ ਅਤੇ ਬਰੈਡਾਨੋ ਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਲੈਗੋਡੇਲ - ਮੋਟੇਸੀ ਝੀਲ ਹੈ।
ਇਟਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਸਿਸਲੀ, ਸਾਰਡੀਨਿਆ ਅਤੇ ਕਾਰਸਿਕਾ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਏਲਵਾ, ਕੈਪ੍ਰਿਆ, ਗਾਰਗੋਨਾ, ਪਾਇਨੋਸਾ, ਮਾਂਟੀਕਰਿਸਟੋ, ਜਿਗਲਿਕੋ ਆਦਿ ਮੁੱਖ ਮੁੱਖ ਟਾਪੂ ਹਨ। ਇਸ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਚਿਆ, ਪ੍ਰੋਸਿਦਾ ਅਤੇ ਪੋਂਜਾ, ਜੋ ਨੇਪੁਲਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਹਨ, ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਦੇਨ ਹਨ। ਏਡਰਿਆਟਿਕ ਤਟ ਉੱਤੇ ਕੇਵਲ ਡਰਿਮਿਟੀ ਟਾਪੂ ਹੈ।
Remove ads
ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਰਚਨਾ, ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ੀਏ ਵਿਸਥਾਰ (10 ਡਿਗਰੀ 29 ਮਿੰਟ) ਅਤੇ ਭੂਮਧਿਅਸਾਗਰੀਏ ਹਾਲਤ ਹੀ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਆਮਕ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਵੱਲ ਸਮੁੰਦਰ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਆਲਪਸ ਵਲੋਂ ਘਿਰੇ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਵਿਵਿਧਤਾ ਸਮਰੱਥ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਟਾਕਰੇ ਤੇ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਸਧਾਰਨ ਗਰਮੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਮੁੰਦਰ ਵਲੋਂ ਦੂਰੀ ਵਧਣ ਉੱਤੇ ਘੱਟਦਾ ਹੈ। ਆਲਪਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਉੱਤਰੀ ਠੰਢੀ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪੂਰਵੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਠੰਢੀ ਅਤੇ ਤੇਜ ਬੋਰਾ ਨਾਮਕ ਹਵਾਵਾਂ ਚਲਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਪਹਾੜ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅੰਧ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਲੋਂ ਆਉਣਵਾਲੀ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਖੰਭਰ ਹੀਨਿਅਨ ਸਮੁਦਰਤਟ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ ਦੇ ਤਾਪ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਅੰਤਰ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਪ ਦਾ ਉਤਾਰ ਚੜਾਵ 52 ਡਿਗਰੀ ਫਾ . ਵਲੋਂ 66 ਡਿਗਰੀ ਫਾ . ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਿਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਠੰਢੇ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਅਤੇ ਅਗਸਤ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਹਨ। ਪੋ ਨਦੀ ਦੇ ਮੈਦਨ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪ 55 ਡਿਗਰੀ ਫਾ . ਅਤੇ 500 ਮੀਲ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਸਿਸਲੀ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪ 64 ਡਿਗਰੀ ਫਾ . ਹੈ। ਜਵਾਬ ਦੇ ਆਲਪਸ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਵਰਖਾ 80ਫਫ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮਰੱਥ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਵੀ ਲੋਂਬਾਰਡੀ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਵਰਖਾ 24ਫਫ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਔਸਤ 50ਫਫ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਖੁਸ਼ਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਆਲਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਬਰਫ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ। ਪੋ ਨਦੀ ਦੀ ਦਰੋਣੀ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਕਾਮੀ ਕਾਰਣਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਟਲੀ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਭੂਮਧਿਅਸਾਗਰੀਏ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਖੁਸ਼ਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਬਿਪਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਦੀ ਬਨਸਪਤੀਆਂ ਵੀ ਇੱਕ ਸੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਤਨਾਂ ਵਲੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਵਨਸਪਤੀਯਾਂ ਕੇਵਲ ਉੱਚ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਨੁਕੀਲੀ ਪੱਤੀਵਾਲੇ ਜੰਗਲ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੋ, ਦੇਵਦਾਰੁ, ਚੀੜ ਅਤੇ ਫਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਮੁੱਖ ਹਨ। ਜਵਾਬ ਦੇ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਠੰਢੇ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਠੰਢਕ ਸਹਨ ਕਰਨਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਨਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹੇਠਲੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਤੂਨ, ਨਾਰੰਗੀ, ਨਿੰਬੂ ਆਦਿ ਫਲਾਂ ਦੇ ਫੁਲਵਾੜੀ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਚਕਾਰ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਅਪੇਨਾਇੰਸ ਪਹਾੜ ਦੀ ਉੱਚੀ ਸ਼ਰੇਣੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਕੁਦਰਤੀ ਬਨਸਪਤੀ ਹੋਰ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜੈਤੂਨ ਅਤੇ ਅੰਗੂਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਤੀਰਹੀਨਿਅਨ ਤਟਪਰ ਜੈਤੂਨ, ਨਾਰੰਗੀ, ਨਿੰਬੂ, ਸ਼ਹਿਤੂਤ, ਅੰਜੀਰ ਆਦਿ ਫਲਾਂ ਦੇ ਫੁਲਵਾੜੀ ਹਨ। ਇਸ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੰਦਾਂ ਵਲੋਂ ਉਗਾਏ ਜਾਣਵਾਲੇ ਫੁਲ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਜੰਗਲ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਤ : ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਇਟਲੀ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਫਲਾਂ, ਤਰਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਵਲੋਂ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਜੰਗਲੀ ਦਰਖਤ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
Remove ads
ਖੇਤੀਬਾੜੀ
ਇਟਲੀ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪੇਸ਼ਾ ਖੇਤੀ ਹੈ। ਸੰਪੂਰਣ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦਾ ਭਾਗ ਖੇਤੀ ਵਲੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਜੀਵਿਕਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਭੇਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਸਾਰੀ ਚੀਜਾਂ ਸਮਰੱਥ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਰਥਾਤ ਰਾਈ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚਾਵਲ ਤੱਕ, ਸੇਬ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਾਰੰਗੀ ਤੱਕ ਅਤੇ ਅਲਸੀ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਪਾਸ ਤੱਕ। ਸੰਪੂਰਣ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 7,05,00,000 ਏਕਡ਼ ਭੂਮੀ ਉਪਜਾਊ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1,83,74,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ, 28,62,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਆਦਿ ਫਸਲਾਂ, 7,72,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਕ ਫਸਲਾਂ, 14,90,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਤਰਕਾਰੀਆਂ, 23,86,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਗੂਰ, 20,33,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਜੈਤੂਨ, 2, 19, 000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਚਰਾਗਾਹ ਅਤੇ ਚਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ 1,44,58,000 ਏਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਢੰਗ ਵਲੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਭੂਮੀ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਧੁਨਿਕ ਯੰਤਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਹੈ।
ਜਨਸੰਖਿਆ : ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ। ਜਨਵ੍ਰੱਧਿ ਦਾ ਅਨਪਾਤ ਦੂਸਰਾ ਵਿਸ਼ਵਿਉੱਧ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਮਰੱਥ ਉੱਚਾ ਸੀ ( 1931 ਈ . ਵਿੱਚ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਵਾਧਾ 0.87 ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਤ ਸੀ )।
ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਸੀਮਿਤ ਉਦਯੋਗਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦਾ ਘਨਤਵ ਹੋਰ ਯੂਰੋਪਿਅ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 50,000 ਵਲੋਂ ਉੱਤੇ ਜਨਸੰਖਿਆਵਾਲੇ ਨਗਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 70 ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲੀਕ ਧਰਮ ਮਾਨਨੇਵਾਲੇ ਹਨ। 1931 ਈ . ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 99 . 6 ਫ਼ੀਸਦੀ ਲੋਕ ਕੈਥੋਲੀਕ ਸਨ, 0.34 ਫ਼ੀਸਦੀ ਲੋਕ ਦੂੱਜੇ ਧਰਮ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ .06 ਫ਼ੀਸਦੀ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇਟਲੀ ਪ੍ਰਚੀਨ ਕਾਲ ਵਲੋਂ ਆਗੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੋਮ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਇਤੀਹਾਸਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਸੀਮਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ ( ਦਰ . ਰੋਮ )। ਇੱਥੇ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵਵਿੱਖਾਤ ਸਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਨਿਰਕਸ਼ਰਤਾ ਨਾਮ ਸਿਰਫ ਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 70 ਦੈਨਿਕ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਛਵਿਗ੍ਰਹੋਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ 9,770 ਹੈ ( 1969 ਈ . )।
Remove ads
ਖਣਿਜ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਧੰਦੇ
ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ ਥੋੜੇ ਹਨ, ਕੇਵਲ ਪਾਰਿਆ ਹੀ ਇੱਥੋਂ ਨਿਰਿਆਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਿਸਲੀ ( ਕਾਲਟਾਨਿਸੇਟਾ ), ਟਸਕਨੀ ( ਅਰੇਂਜੋ, ਫਲੋਰੇਂਸ ਅਤੇ ਗਰਾਸੇਟੋ ), ਸਾਰਡੀਨਿਆ ( ਕੈਗਲਿਆਰੀ, ਸਸਾਰੀ ਅਤੇ ਇੰਗਲੇਸਿਆਸ ) ਅਤੇ ਪਿਡਮਾਂਟ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖਣਿਜ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਕ ਵਿਕਾਸ ਭਲੀ ਭਾਂਤੀ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ ਕੱਪੜਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ 1969 ਈ . ਵਿੱਚ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਬਣਾਉਣ ਦੇ 945 ਕਾਰਖਾਨੇ ਸਨ। ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਪੇਸ਼ਾ ਪੂਰੇ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਲੋਂਬਾਰਡੀ, ਪਿਡਮਾਂਟ ਅਤੇ ਵੇਨੇਸ਼ਿਆ ਮੁੱਖ ਸਿਲਕ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ ਹਨ। 1969 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜੇ ਬਣਾਉਣ ਦੇ 24 ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਬਣਾਉਣ ਦੇ 348 ਕਾਰਖਾਨੇ ਸਨ। ਰਾਸਾਇਨਿਕ ਚੀਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਵੀ ਸਮਰੱਥ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੋਟਰ, ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਉਦਯੋਗ ਹੈ। 1969 ਈ . ਵਿੱਚ 15, 95, 951 ਮੋਟਰਾਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 6, 30, 076 ਮੋਟਰਾਂ ਨਿਰਿਆਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈ ਸਨ। ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨੇ ਅਤੇ ਔਜਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹਨ। ਜਲਵਿਦਿਉਤ ਪੈਦਾ ਕਰਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਧਾ ਇੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ 15, 88, 031 ਕਾਰਖਾਨੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 68, 00, 673 ਵਿਅਕਤੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਟਲੀ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਸੰਬੰਧ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਅਤੇ ਅਰਜੇਂਟੀਨਾ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ( ਅਮਰੀਕਾ ) ਅਤੇ ਕੈਨਾਡਾ ਵਲੋਂ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਆਯਾਤ ਦੀਵਸਤੁਵਾਂਕਪਾਸ, ਉਂਨ, ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਰਾਸਾਇਨਿਕ ਪਦਾਰਥ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਰਿਆਤ ਦੀਵਸਤੁਵਾਂਫਲ, ਸੂਤ, ਕੱਪੜੇ, ਮਸ਼ੀਨੇ, ਮੋਟਰ, ਮੋਟਰਸਾਇਕਿਲ ਅਤੇ ਰਾਸਾਇਨਿਕ ਪਦਾਰਥ ਹਨ। ਇਟਲੀ ਦਾ ਆਯਾਤ ਨਿਰਿਆਤ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਨਗਰ
ਸੰਪੂਰਣ ਦੇਸ਼ 20 ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ 107 ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 19ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਲੋਂ ਨਗਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਅਤ : ਰਾਜਸੀ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਵਧਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਝੁਕਾਵ ਨਗਰਾਂ ਦੀ ਤਰਫ ਹੋਇਆ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੇ ਉੱਤੇ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਕੁਲ 26 ਨਗਰ ਹਨ। ਸੰਨ 1969 ਵਿੱਚ 5, 00, 000 ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਨਗਰ ਰੋਮ ( ਇਟਲੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਜਨਸੰਖਿਆ 27, 31, 397 ), ਮਿਲਾਨ ( 17, 01, 612 ), ਨੇਪੁਲਸ ( 12, 76, 854 ), ਤੂਰਿਨ ( 11, 77, 039 ) ਅਤੇ ਜੇਨੇਵਾ ( 8, 41, 841 ) ਹਨ।
Remove ads
ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ
ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਇਟਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads