ਦਖਣਾ

ਦਖਣਾ ਜਾਂ ਦਕਸ਼ਣਾ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: दक्षिषा) ਬੋਧੀ, ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਜੈਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ, ਮੱਠ, ਮੰਦਰ, ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਰਸਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਾਨ, ਫੀਸ ਜਾਂ ਮਾਣ-ਭੱਤੇ ਤੋਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਰਵਾਇਤ ਜਾਂ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਰੂਪ ਦਾ ਦਾਨ ਦਖਣਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।^[1][2] ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਂ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਭੱਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।^[3]

ਦੁਰੂਦਕਸ਼ਣਾ

ਤਸਵੀਰ:Ekalavya's Guru Dakshina.jpg

ਏਕਲਵਿਆ ਗੁਰੂਦਕਸ਼ਣਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠਾ ਕੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ।

ਗੁਰੂਦਖਣਾ/ਗੁਰੂਦਕਸ਼ਣਾ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਰੂਹਾਨੀ ਸਿਖੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ, ਆਦਰ ਅਤੇ ਧੰਨਵਾਦ ਦੀ ਇੱਕ ਰੀਤ ਹੈ।