ਨੱਟਾਕੁਰਿੰਜੀ

ਨੱਟਾਕੁਰਿੰਜੀ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤਕ ਸਕੇਲ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ 28ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹਰਿਕੰਭੋਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਔਡਵ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।^[1][2] ਰਾਗ ਕੁਰਿਨਜੀ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ੰਕਰਾਭਰਣਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਪਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਹੀ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[3]

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਨੱਟਾਕੁਰਿੰਜੀ ਇੱਕ ਅਸਮਰੂਪ ਰਾਗ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ (ਅਰੋਹਾਨਾ) ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲੇ ਸਕੇਲ (ਅਵਰੋਹਾਨਾ) ਹਨ। ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ 3 ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਅਰੋਹਣ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਉਪਯੋਗ (ਪ੍ਰਯੋਗਸ) ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਇੱਕ ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਪੈਮਾਨਾ) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈਃ

• ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ2 ਗ3 1 ਨੀ2 ਧ2 ਨੀ2 ਪ ਧ2 ਨੀ2 ਸੰ [a]
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਮ1 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b]

ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਹਨ ਸ਼ਡਜਮ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੂਤੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕੈਸਿਕੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ, ਜਿਸ ਦੇ ਅਵਰੋਹ (ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਸ਼ਭਮ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ, ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ "ਰੱਖਿਆ" ਰਾਗ (ਉੱਚ ਸੁਰੀਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ

ਨੱਟਾਕੁਰਿੰਜੀ ਰਾਗਮ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨਃ

• ਅਲ੍ਲੀ ਨੋਡਾਲੂ ਰਾਮ, ਮਾਨਵ ਨਿਲਿਸੁਵੁਡੂ, ਪ੍ਰਣਨਾਥ ਪਾਲਿਸੋ ਨੀ ਏਨ੍ਨਾ ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ
• ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਮਾਨਸੂ ਵਿਸ਼ਯਾ ਅਤੇ ਕੁਵਾਲਯਾ ਦਲਾਨਾਇਣ
• ਚਲਮੇਲਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੁਲਾਇਵਿੱਟੂ ਰੰਗਾਸਾਮੀ ਨੱਟੁਵਨਾਰ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ।
• ਗਜਧੀਸ਼ਦਨਯਮ, ਬੁੱਧਮ ਆਸ਼ਰਾਈਮੀ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਕੁਮਾਰਮ-ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ
• ਕੇਤਮ ਭਜਮਯਾਹਮ-ਚਿਦੰਬਰਮ ਸਵਰਨਵੇਨਕੇਟੇਸ਼ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ
• ਸ਼ਿਆਮਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਇਆਮਾ
• ਪਾਈ ਜਨਨੀ ਸੰਤਤਮ (ਨਵਾਰਾਥ੍ਰੀ 8ਵੇਂ ਦਿਨ ਕ੍ਰਿਤੀ) ਜਗਦੀਸ਼ਾ ਸਦਾ ਮਮਾਵਾ, ਮਮਾਵਾ ਸਦਾ ਵਰਦੇ ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ ਰਾਮ ਵਰਮਾ ਦੁਆਰਾ
• ਪਾਲ ਵਾਦੀਯੂਮ ਮੁਗਾਮ ਊਤੁੱਕਾਡੂ ਵੈਂਕਟਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ
• ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਸ਼ਿਵਨ ਦੁਆਰਾ ਏਕਕਾਲਟਿਲਮ
• ਭਦਰਚਲ ਰਾਮਦਾਸੁ ਦੁਆਰਾ ਐਡਾਉਨਾਡੋ
• ਸਵਾਮੀ ਨਾਨ ਉੰਦਰਨ ਅਦਿਮਾਈ ਏ ਪਦਵਰਨਮ ਪਬਾਨਾਸਮਸਨ ਦੁਆਰਾ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

ਗੀਤ.	ਭਾਸ਼ਾ	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਕਵਲਾਈਆਈ ਤੀਰਪਥੂ ਨੱਤੀਆ ਕਲਾਇਏ	ਤਮਿਲ	ਸ਼ਿਵਕਾਵੀ	ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ	ਐਮ. ਕੇ. ਤਿਆਗਰਾਜ ਭਾਗਵਤਰ
ਅੰਬੇ ਅਮੂਧੇ		ਉਥਮਾ ਪੁਥੀਰਨ	ਜੀ. ਰਾਮਨਾਥਨ	ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ
ਕਨੀਆ ਕਨੀਆ ਮਜ਼ਾਲਾਈ ਪੇਸਮ		ਮੰਨਾਥੀ ਮੰਨਨ	ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ
ਮਾਮਨ ਕੁਰਾਈ		ਸਿਰੀਚਲਈ	ਇਲੈਅਰਾਜਾ	ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ, ਗੰਗਾਈ ਅਮਰਨ
ਕੰਨਮੂਚੀ ਯੇਨਾਡਾ (ਸਾਹਨਾ ਨੇ ਵੀ ਛੋਹਿਆ)		ਕੰਦੁਕੌਂਡੈਨ ਕੰਦੁਕੋਕੌਂਡੈਨ	ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ	ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ, ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ
ਪੂੰਗਾਟਰੂ ਵੀਸਮ		ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਮਦਰਾਸ	ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ	ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
ਥੀਮ		ਥਵਮਾਈ ਥਵਾਮੀਰੁੰਧੂ	ਸਬੇਸ਼-ਮੁਰਾਲੀ	ਸ਼ਰਥ, ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ
ਉਦਯਮ ਵਾਲਕੰਨੇਝੂਥੀ	ਮਲਿਆਲਮ	ਨਜੰਗਲ ਸੰਤੁਸ਼ਤਰਨੂ
ਥਿਰਾਨੁਰਾਯਮ		ਆਨੰਦਭਦਰਮ
ਵੈਕਾਸੀ ਥਿੰਗਾਲੋ

ਫਿਲਮ ਕੰਦੁਕੋਂਡੇਨ ਕੰਦੁਕੋਨਡੇਨ ਵਿੱਚ ਕੰਨਮੂਚੀ ਯੇਨਾਡਾ ਗੀਤ ਇਸ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੀਤ ਦਾ ਸਿਰਫ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੱਸਾ ਨੱਤਾਕੁਰਿੰਜ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਹਨਾ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।^[4]

ਨੋਟਸ