ਬਾਖ਼ਤ੍ਰੀ ਭਾਸ਼ਾ

ਬਾਖ਼ਤਰੀ (Bactrian: Αριαο, romanized: ariao, Bactrian ਉਚਾਰਨ: [arjaː], ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਈਰਾਨੀ")^[1] ਇੱਕ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਪੂਰਬੀ ਈਰਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ

ਬਾਖ਼ਤਰ (ਅਜੋਕੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ) ਦੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ^[2] ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਹੇਫਥਲਾਈਟ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਨਾਮ

ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਵੇਸਤਾਈ "ਪੁਰਾਣੀ ਬਾਖ਼ਤਰੀ" ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਧਾਰਨਾ "19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਠੀਕ ਹੀ ਆਪਣਾ ਵੱਕਾਰ ਗੁਆ ਚੁੱਕੀ ਸੀ"।^[3]

ਬਾਖ਼ਤਰੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਲਿਪੀ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਵਰਣਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਨੂੰ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ αριαο [arjaː] (" ਆਰੀਆ "; ਭਾਰਤ-ਈਰਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤ-ਨਾਮ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰੀਕੋ-ਬੈਕਟਰੀਅਨ ਜਾਂ ਕੁਸ਼ਾਨ ਜਾਂ ਕੁਸ਼ਾਨੋ-ਬੈਕਟਰੀਅਨ ਵਰਗੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕੁਸ਼ਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਬੈਕਟਰੀਆ ਨੂੰ ਤੁਖ਼ਾਰਾ ਜਾਂ ਤੋਖ਼ਾਰਾ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤੋਖ਼ਾਰਿਸਤਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਜਦੋਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਤਾਰਿਮ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਅਗਿਆਤ ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਮਿਲ਼ ਗਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋਖਾਰਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਬੈਕਟਰੀਅਨ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ "ਈਤੀਓ-ਤੋਚਾਰੀਅਨ" (ਭਾਵ "ਮੌਲਿਕ" ਜਾਂ "ਅਸਲੀ" ਤੋਚਾਰੀਅਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।)। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸੰਬੰਧ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਬੂਤ ਸਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਤਾਰਿਮ "ਤੋਚਾਰੀਅਨ" ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ "ਸੈਂਤਮ" ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੈਕਟਰੀਅਨ ਈਰਾਨੀ ਸੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਸਤਮ" ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ।