ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ

ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Grameen Bank) ਇੱਕ ਮਾਈਕਰੋ ਫਾਈਨੈਂਸ ਸੰਸਥਾ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਬੈਂਕ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਜਮਾਂਬੰਦੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਕਰਜ਼ੇ (ਮਾਈਕਰੋਕ੍ਰੈਡਿਟ ਜਾਂ "ਗ੍ਰਾਮੀਨਕ੍ਰਿਡਿਟ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ)^[1] ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1976 ਵਿੱਚ, ਚਟਗਾਉਂਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਨਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰੈਡਿਟ ਡਿਲਿਵਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਕਤੂਬਰ 1983 ਵਿਚ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁਤੰਤਰ ਬੈਂਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

2003 ਅਤੇ 2007 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਂਕ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਜਨਵਰੀ 2011 ਤੋਂ, ਬੈਂਕ ਦੇ ਕੁਲ ਉਧਾਰ 8.4 ਮਿਲੀਅਨ, ਅਤੇ 97% ਔਰਤਾਂ ਹਨ।^[2] 1998 ਵਿੱਚ, ਬੈਂਕ ਦੇ "ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਹਾਊਸਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ" ਨੇ ਇੱਕ ਵਰਲਡ ਹੈਬੇਟੇਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। 2006 ਵਿੱਚ, ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਨਸ, ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[3]

ਫੰਡਿੰਗ

ਬੈਂਕ ਨੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਾਨੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਘੱਟ ਰੇਟਾਂ ਤੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤਕ, ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫੰਡ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ, ਗ੍ਰਾਮੀਨ ਨੇ ਵਿੱਤ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਬਾਂਡ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਬੈਂਕ ਰੇਟ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।^[4] 2013 ਵਿੱਚ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੰਸਦ ਨੇ ‘ਗ੍ਰਾਮੀਨ ਬੈਂਕ ਐਕਟ’ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਜੋ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ ਆਰਡੀਨੈਂਸ, 1983 ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਹਿਲੂ ਲਈ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਨਮਾਨ

1994 ਵਿਚ, ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ ਨੂੰ 1994 ਵਿਚ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਸਰਵਉੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ। 13 ਅਕਤੂਬਰ 2006 ਨੂੰ, ਨੋਬਲ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਨਸ, 2006 ਨੂੰ "ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ" ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[5]