ਜਮਸ਼ੋਰੋ

ਜਮਸ਼ੋਰੋ (ਸਿੰਧੀ: ¨ام شورو, ਉਰਦੂ: جامشو) ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੰਧ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਇਹ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਸਿੰਧ ਦੀ ਸੂਬਾਈ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (93 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।^[2]

 

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ڄام شورو جامشورو
ਸਹਿਰ
ਕੋਟਰੀ ਬੈਰਾਜ
ਗੁਣਕ: 25.4244°N 68.2811°E / 25.4244; 68.2811
Country	ਪਾਕਿਸਤਾਨ
Province	ਫਰਮਾ:Country data Sindh
Division	ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਸਿੰਧ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹੇ	ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਜਿਲ੍ਹਾ
ਆਬਾਦੀ  (2017)[1]
• City	34,420
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+5 (PST)
Number of towns	1

ਇਤਿਹਾਸ

ਇਸ ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ ਅਰਧ-ਗੋਲਾਕਾਰ ਗੜ੍ਹ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਫਾਟਕ

ਰਾਣੀਕੋਟ ਕਿਲ੍ਹਾ , ਸੈਨ, ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਸਿੰਧ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਰਾਣੀਕੋਟ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਸਿੰਧ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦੀਵਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਘੇਰਾ ਲਗਭਗ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਹੈ।^[3] 1993 ਤੋਂ, ਇਹ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।^[4]

ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਹੁਣ ਸਿੰਧ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਮੀਰ ਕਰਮ ਅਲੀ ਖਾਨ ਤਾਲਪੁਰ ਬਲੋਚ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਮੀਰ ਮੁਰਾਦ ਅਲੀ ਬਲੋਚ ਨੇ 1812 ਵਿੱਚ 1.2 ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ (ਸਿੰਧ ਗਜ਼ਟੀਅਰ, 677)।^[5]

ਟਿਕਾਣਾ

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਸਿੰਧ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਢਲਾਣਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ।

ਜਨਸੰਖਿਆ

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਵਿਚ ਧਰਮ[6]
ਧਰਮ			ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ
ਮੁਸਲਿਮ			98.84%
ਹਿੰਦੂ			1.15%
ਇਸਾਈ			0.01%

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 1998 ਵਿੱਚ 582,094 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2011 ਵਿੱਚ 1,176,969 ਹੋ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ 102.2% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੈ।^[7] ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 95% ਹਿੱਸਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਿੰਧ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਆਏ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਹੈ ਜੋ 1948-2001 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਅਤੇ 2002 ਤੋਂ 2014 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਸਿੰਧੀ ਕਬੀਲੇ ਅਤੇ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਦਾਦੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਸੁਕੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਲਰਕਾਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਖੈਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਉਮਰਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਟਿਆਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਨਵਾਬਸ਼ਾਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਸ਼ਿਕਾਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਥਰਪਾਰਕਰ, ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਫਿਰੋਜ਼ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਬਦੀਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਜੈਕਬਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਹਨ।^{[8][9][10][11]} ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੰਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਠਾਣਾਂ, ਬਲੋਚ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਰਾਈਕੀਆਂ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ।^[12][13]

ਜਮਸ਼ੋਰੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (2013-2014)^[13][14][15]      ਸਿੰਧੀ (90%)     ਪਸ਼ਤੋ (6%)     ਹੋਰ ਸਮੇਤ (ਬ੍ਰਹੁਇਸ, ਬਲੋਚੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ) (4.00%)