ਭਾਗਿਆ ਰੇੱਡੀ ਵਰਮਾ

ਭਾਗਿਆ ਰੈੱਡੀ ਵਰਮਾ (22 ਮਈ 1888 – 18 ਫਰਵਰੀ 1939) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਕ, ਕਾਰਕੁੰਨ, ਅਤੇ ਵਪਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਛੂਆਛੂਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਿਆ ਸੀ।^[1] ਉਹ ਜੋਗਨੀ ਅਤੇ ਦੇਵਦਾਸੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਲੜਿਆ ਸੀ।^[2]

ਭਾਗਿਆ ਰੇੱਡੀ
ਜਨਮ	(1888-05-22)22 ਮਈ 1888 ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜ, ਇੰਡੀਆ
ਮੌਤ	18 ਫ਼ਰਵਰੀ 1939(1939-02-18) (ਉਮਰ 50) ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਇੰਡੀਆ
ਪੇਸ਼ਾ	ਵਿਦਿਅਕ ਐਕਟੀਵਿਸਟ ਸੋਸ਼ਲ ਰਿਫਾਰਮਰ ਆਧੁਨਿਕ ਚਿੰਤਕ ਡੈਕਨ ਇਨਕਲਾਬ ਲੀਡਰ ਕਾਰੋਬਾਰੀ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਮਾਦਰੇ ਰਗਮੰਬਾ

ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਜੀਵਨ

ਰੈਡੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ ਮਦਾਰੇ ਵੈਂਕੇਯਾਹ ਅਤੇ ਜੂਲੀਆ ਰਾਗੰਬਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਜਯੋਤਿਰਾ ਫੂਲੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ, ਉਸਨੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੁਆਰਾ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ। ਫਲਸਰੂਪ, ਉਸਨੇ ਦਲਿਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ("ਮੂਲ ਹਿੰਦੂ"), ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1906 ਵਿੱਚ ਜਗਨ ਮਿੱਤਰਾ ਮੰਡਲੀ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰੀਜਨ ਅਤੇ ਮਾਲਸ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ ਅਤੇ 'ਹਰਿ ਕਥਾ' (ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ-ਗੀਤ) ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 1910 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਦਲਿਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖ਼ਰਚੇ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਹ 2000 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 2000 ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।^[3] 

• 1911 ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ
• 1912 ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੋਟ ਕਰਨ ਲਈ

1917 ਵਿੱਚ ਵਿਜੇਵਾੜਾ 'ਪ੍ਰਤਾਮ ਆਂਧਰਾ - ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ' ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਭਾਗਿਆ ਰੈੱਡੀ ਵਰਮਾ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਨੇ ਕਲਕੱਤੇ 'ਚ' ਅਖੀਲਾ ਭਰਤ ਹਿੰਦੂ 'ਰਾਉਂਡ ਟੇਬਲ ਕਾਨਫਰੰਸ' ਚ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ। 1919 ਵਿੱਚ ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਜੰਗਮੂਲੂ, ਦਾਸੁਲੁ, ਮੂਲਨਾਵਸੀ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। 1925 ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਲਿਤ ਹੁਨਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ਹੱਥ ਹੁਨਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਭਾਗਿਆ ਰੈੱਡੀ ਨੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਕਾਲਾ ਜਾਦੂ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਆਦਿ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਗੁਆਂਢੀ ਸੂਬਿਆਂ ਕਰਨਾਟਕ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ। ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ 1930 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਦਲਿਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਸਾਲ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਗੋਲਮੇਜ਼ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੋਟਿਸ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਏਜੰਡਾ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਪੰਚਮੀਲਾਰੂੁ (ਅਛੂਤੀਆਂ), ਮਲਾਲਾ, ਮਦੀਗਾ ਦੀ ਬਜਾਇ ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਾ ਸੀ।^[3]

1931 ਵਿੱਚ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੈਡੀ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਜੋਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਵਾਇਆ। ਨਿਜ਼ਾਮ ਓਸਮਾਨ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਅਸੱਫ ਜਾਹ ਸੱਤਵੇਂ ਨੇ ਰੈਡੀ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਨਿਜ਼ਾਮ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਲਾਹਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਅਦੀ ਹਿੰਦੂ ਭਵਨ, ਚੱਦਰਘਾਟ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਕਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ।^[3]

ਈਸਾਮੀਆ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਕੋਟੀ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਭਾਗਿਆ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ 1913 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਦੇਵਦਾਸੀ ਲਹਿਰ

ਰੈਡੀ ਨੇ ਦੇਵਦਾਸੀ ਪ੍ਰਥਾ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।^[4]

ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਗੀਚੀਬੋਵਲੀ ਦੇ ਜੀ.ਐਮ.ਸੀ. ਬਾਲਾਗੋ ਅਥਲੈਟਿਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਨੂੰ ਭਾਗਿਆ ਰੈਡੀ ਵਰਮਾ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।^[4]

ਸਨਮਾਨ

1913 ਵਿੱਚ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਰਮਾ ਸਿਰਲੇਖ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।