Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Arcydzieła ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości – proklamacje ogłaszane przez UNESCO w latach 2001–2005 w celu wyróżnienia na arenie światowej wybranych zjawisk z zakresu dziedzictwa niematerialnego i związanych z nim przestrzeni kulturowych.
W latach 2001–2005 ogłoszone zostały trzy Proklamacje (2001, 2003, 2005), w ramach których wyróżniono łącznie 90 zjawisk. Program ten nie jest przez UNESCO kontynuowany ze względu na wejście w życie 20 kwietnia 2006 roku Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (ang. Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage) z 2003 r. Artykuł 31 pkt. 3 Konwencji stwierdza, że "nie przewiduje się kolejnych Proklamacji po wejściu w życie niniejszej Konwencji"[1]. 90 zjawisk, które przed uchwaleniem Konwencji zostały proklamowane Arcydziełami Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, na mocy Art. 31 pkt. 1. Konwencji zostało wpisanych na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości, tworzoną na mocy tej Konwencji.
Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego odnosi się do współcześnie praktykowanych zjawisk kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zaliczają się do nich:
W ramach Konwencji prowadzone są trzy odrębne listy:
Celem list jest promocja dziedzictwa niematerialnego i zwracanie uwagi na konieczność jego ochrony. Zadaniem Rejestru najlepszych praktyk jest dzielenie się doświadczeniem i ukazywanie możliwości ochrony dziedzictwa niematerialnego.
Tryb wpisywania zjawisk (tzw. elementów) na listy i do rejestru jest zbliżony do procedury przyjętej dla Listy Światowego Dziedzictwa prowadzonej na mocy Konwencji UNESCO z 1972 r. O wpisie na listę decyduje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego wybierany przez przedstawicieli rządów krajów, które podpisały Konwencję. Wnioski o wpis mogą być kierowane do Komitetu przez rządy krajów – Państw-Stron Konwencji. Większość rządów krajów działających w ramach konwencji scedowała to uprawnienie na odpowiednie instytucje krajowe[3].
Poniższa lista przedstawia według krajów 90 arcydzieł ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości proklamowanych w latach 2001–2005, wpisanych w 2008 roku na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości[4][5].
Albański ludowy śpiew izopolifoniczny[6] | 2005 |
Karnawał w Binche[7] | 2003 | |
Pochód olbrzymów i smoków w Belgii i Francji – wpis wraz z Francją[8] | 2005 |
Bistriszkite babi – archaiczna polifonia, tańce i praktyki rytualne z regionu Szopłuk (bułg. Шоплук)[9] | 2005 |
Slovácky Verbuňk – taniec rekrutów regionu Slovácko[10] | 2005 |
Przestrzeń kulturowa Kihnu[11] | 2003 | |
Bałtyckie festiwale pieśni – wpis wraz z Litwą i Łotwą[12] | 2003 |
Pochód olbrzymów i smoków w Belgii i Francji – wpis wraz z Belgią[8] | 2005 |
Misterium w Elche[13] | 2001 | |
Patum w Berga[14] | 2005 |
Sztuka rzeźbienia krzyży i ich symbolika – wpis wraz z Łotwą[15] | 2001 | |
Bałtyckie festiwale pieśni – wpis wraz z Estonią i Łotwą[12] | 2003 |
Bałtyckie festiwale pieśni – wpis wraz z Estonią i Litwą[12] | 2003 |
Rytuał Căluş[16] | 2005 |
Przestrzeń kulturowa i kulturowy przekaz ustny starowierców Siemiejców[17] | 2001 | |
Ołoncho – jakucki epos heroiczny[18] | 2005 |
Fujara i muzyka na ten instrument[19] | 2005 |
Opera dei Pupi – Sycylijski Teatr Lalek[20] | 2005 | |
"Pieśń Tenorów": wyraz sardyńskiej kultury pasterskiej[21] | 2005 |
Muzyka na duduk[22] | 2005 |
Azerbejdżański mugam[23] | 2003 |
Pieśni Baulów[24] | 2005 |
Drametse Ngachan: Taniec masek z bębnami[25] | 2005 |
Opera Kunqu[26] | 2001 | |
Sztuka gry na instrumencie guqin[27] | 2003 | |
Sztuka Ujgur Muqam w regionie Xinjiang[28] | 2005 | |
Urtyn Duu: tradycyjna długa pieśń – wpis wraz z Mongolią[29] | 2005 |
Śpiewy Hudhud z Ifugao[30] | 2001 | |
Epos Darangen ludu Maranao w regionie Jeziora Lanao[31] | 2005 |
Gruziński śpiew polifoniczny[32] | 2001 |
Kudijattam: teatr sanskrytu[33] | 2001 | |
Tradycja recytacji wedyjskiej[34] | 2003 | |
Ramlila: Tradycyjny spektakl Ramajana[35] | 2005 |
Teatr lalek Wayang[36] | 2003 | |
Indonezyjski Kris[37] | 2005 |
Teatr nōgaku[38] | 2001 | |
Teatr lalek bunraku[39] (ningyō jōruri) | 2003 | |
Teatr kabuki[40] | 2005 |
Balet Królewski Kambodży[41] | 2003 | |
Sbek Thom – teatr cieni Khmerów[42] | 2005 |
Sztuka akynów, kirgiskich opowiadaczy eposów[43] | 2003 |
Królewski rodowy obrzęd i muzyka rytualna w świątyni Jongmyo[44] | 2003 | |
Epickie pieśni pansori[45] | 2003 | |
Festiwal "Gangneung Danoje"[46] | 2005 |
Teatr Mak yong[47] | 2005 |
Tradycyjna muzyka morin chuur[48] | 2003 | |
Urtyn Duu: tradycyjna długa pieśń – wpis wraz z Chinami[29] | 2005 |
Sztuka Meddah – publiczni opowiadacze historii[49] | 2003 | |
Ceremonia Mewlewi Sema – Taniec Derwiszów[50] | 2005 |
Muzyka Szaszmakom – wpis wraz z Uzbekistanem[51] | 2003 |
Muzyka Szaszmakom – wpis wraz z Tadżykistanem[51] | 2003 | |
Przestrzeń kulturowa regionu Bojsun[52] | 2003 |
Wietnamska muzyka dworska Nhã nhạc[53] | 2003 | |
Przestrzeń kulturowa gongów[54] | 2005 |
Ahellil z regionu Gouara[55] | 2005 |
Epos As-Sira al-Hilalijja[56] | 2003 |
Irackie maqam[57] | 2003 |
Pieśni z Sany[58] | 2003 |
Przestrzeń kulturowa plemion beduińskich w Petrze i Wadi Rum[59] | 2005 |
Przestrzeń kulturowa placu Dżami al-Fana[60] | 2001 | |
Festiwal moussem z okolic Tantan[61] | 2005 |
Palestyńskie "Hikaye"[62] | 2005 |
Dziedzictwo przekazu ustnego Gelede – wpis wraz z Nigerią i Togo[63] | 2001 |
Kankurang – rytuał inicjacyjny plemion Mandinka – wpis wraz z Senegalem[64] | 2005 |
Przestrzeń kulturowa Sosso-Bala w Niagassola[65] | 2001 |
Kunszt rękodzieła drewnianego społeczności Zafimaniry[66] | 2003 |
Uzdrawiający taniec Vimbuza[67] | 2005 | |
Gule Wamkulu – wpis wraz z Mozambikiem i Zambią[68] | 2005 |
Przestrzeń kulturowa plemion Jaaral i Degal[69] | 2005 |
Gule Wamkulu – wpis wraz z Malawi i Zambią[68] | 2005 | |
Ksylofony Timbila plemienia Czopi[70] | 2005 |
Dziedzictwo przekazu ustnego Gelede – wpis wraz z Beninem i Togo[63] | 2001 | |
System przepowiadania przyszłości Ifá[71] | 2005 |
Tradycje przekazu ustnego Pigmejów Aka z Afryki Środkowej[72] | 2003 |
Kankurang – rytuał inicjacyjny plemion Mandinka – wpis wraz z Gambią[64] | 2005 |
Dziedzictwo przekazu ustnego Gelede – wpis wraz z Beninem i Nigerią[63] | 2001 |
Ugandyjska tkanina z kory drzewa[73] | 2005 |
Gbofe z Afounkaha: muzyka trąbek poprzecznych i przestrzeń kulturowa społeczności Tagbana[74] | 2001 |
Maskarada Makiszi[75] | 2001 | |
Gule Wamkulu – wpis wraz z Malawi i Mozambikiem[68] | 2005 |
Taniec Mbende Jerusarema – taniec popularny wśród ludów Zezuru Szona[76] | 2005 |
Język, taniec i muzyka Garifuna – wpis wraz z Gwatemalą, Hondurasem i Nikaraguą[77] | 2001 |
Karnawał w Oruro[78] | 2001 | |
Andyjska kosmowizja grupy etnicznej Kallawaja[79] | 2003 |
Ustne i graficzne środki wyrazu grupy Wajapi[80] | 2003 | |
Samba de Roda z Recôncavo w Bahia[81] | 2005 |
Dziedzictwo przekazu ustnego i kulturowych środków wyrazu ludu Zápara – wpis wraz z Peru[82] | 2001 |
Język, taniec i muzyka Garifuna – wpis wraz z Belize, Hondurasem i Nikaraguą[77] | 2001 | |
Tradycja widowisk tanecznych Rabinal Achí[83] | 2005 |
Język, taniec i muzyka Garifuna – wpis wraz z Belize, Gwatemalą i Nikaraguą[77] | 2001 |
Dziedzictwo Maroon w Moore Town[84] | 2003 |
Karnawał w Barranquilla[85] | 2003 | |
Przestrzeń kulturowa San Basilio de Palenque[86] | 2005 |
Tradycje pasterskie i wozy zaprzężone w woły[87] | 2005 |
Tumba Francesa – muzyka bractwa Oriente[88] | 2003 |
Obchody Dnia Zmarłych[89] | 2003 |
Język, taniec i muzyka Garifuna – wpis wraz z Belize, Gwatemalą i Hondurasem[77] | 2001 |
Dziedzictwo przekazu ustnego i kulturowych środków wyrazu ludu Zápara – wpis wraz z Ekwadorem[82] | 2001 |
Przestrzeń kulturowa Bractwa Ducha Świętego Congos z Villa Mella[90] | 2001 | |
Tradycja widowisk tanecznych Cocolo[91] | 2005 |
Lakalaka: śpiewane oracje z układem choreograficznym[92] | 2003 |
Rysunki na piasku w Vanuatu[93] | 2003 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.