Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Armia Wielkopolska, Wojsko Wielkopolskie (właściwie: Siły Zbrojne Polskie w byłym zaborze pruskim) – polska formacja wojskowa okresu powstania wielkopolskiego 1918–1919, podporządkowana Komisariatowi Naczelnej Rady Ludowej.
Armia Wielkopolska | |
Orzełek Wojsk Wielkopolskich | |
Państwo | |
---|---|
Historia | |
Data sformowania |
27 grudnia 1918 |
Data rozformowania |
25 maja 1919 |
Pierwszy dowódca | |
Dane podstawowe | |
Podporządkowanie |
Rozkaz dzienny nr 2 z 7 stycznia 1919 roku dokonał podziału opanowanych ziem na siedem Okręgów Wojskowych:
Następnego dnia, Rozkazem dziennym nr 8 stworzono kolejne dwa Okręgi:
Władze stwierdziły konieczność zwiększenia liczebności oddziałów powstańczych, stąd 17 stycznia ogłoszono pobór do Armii Wielkopolskiej – objął on roczniki: 1897, 1898 i 1899. Następnego dnia dokonano podziału frontu na kilka odcinków: północny, zachodni, południowo-zachodni („Grupa Leszno”) i południowy.
21 stycznia 1919 r. NRL ustaliła rotę przysięgi Armii Wielkopolskiej. Z tego powodu pojawił się konflikt pomiędzy Radą a szefem sztabu, piłsudczykiem Stachiewiczem. W sytuacji, gdy przedstawiciele Wielkopolski zasiadali w rządzie w Warszawie, a Trąmpczyński miał zostać marszałkiem Sejmu Ustawodawczego, NRL wciąż obstawała przy formalnej przynależności ziem wielkopolskich do Prus. Tekst przysięgi zobowiązywał więc żołnierzy do wierności Radzie, a nie władzom warszawskim.
26 stycznia 1919 r. żołnierze Armii Wielkopolskiej, wraz z gen. Dowborem-Muśnickim, złożyli uroczystą przysięgę na placu Wilhelmowskim, przemianowanym wówczas na plac Wolności w Poznaniu.
W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej Jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przełożonym swoim mianowanym przez tenże Komisariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę, że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przystoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żołnierską, ustanowioną przez polską zwierzchność państwową.
Podpisanie rozejmu nie oznaczało automatycznego zaprzestania wszelkich działań zbrojnych. Nie zostało określone, kiedy układ wchodzi w życie, a Niemcy – wbrew postanowieniom rozejmu – zatrzymali tereny ciągnące się od Miałów na północy, poprzez Międzychód i Zbąszyń na południu. 18 lutego 1919 doszło do potyczki pod Rynarzewem, Polacy zdobyli wówczas pociąg pancerny.
W kwietniu 1919 r. generał Dowobor-Muśnicki zajął się przede wszystkim rozbudową Armii Wielkopolskiej. Równocześnie z ogłoszeniem poboru przystąpiono do formowania trzech dywizji strzelców, brygady jazdy i brygady artylerii ciężkiej oraz pięciu eskadr lotniczych, a także formacji i zakładów służb. Każda dywizja strzelców składać się miała z dwóch brygad po dwa pułki strzelców, pułku artylerii polowej, batalionu saperów, kompanii telegraficznej. Brygada jazdy miała liczyć trzy pułki ułanów. Zrezygnowano z organizacji brygady artylerii ciężkiej na rzecz utworzenia brygad artylerii w każdej z dywizji strzelców. Z pięciu zaplanowanych eskadr lotniczych sformowano cztery, w tym dwie wywiadowcze i dwie myśliwskie.
3 maja 1919 część armii wzięła udział w defiladzie, która odbyła się na podpoznańskim lotnisku Ławica. Siły wielkopolskie liczyły sobie już wówczas ok. 70 tys. żołnierzy.
24 maja 1919 konieczność wprowadzenia jednolitego dowództwa zauważył gen. Dowbor-Muśnicki, który pisał do Komisariatu NRL:
Ze względu na ogólną sytuację wojskową i grożące niebezpieczeństwo rozszerzenia się walki z Niemcami na całą granicę polsko-niemiecką uważam za wskazanie ześrodkowanie w jednym ręku dowództwa nad całym ewentualnym frontem zachodnim i wnoszę do Komisariatu NRL o poczynienie odpowiednich w tym kierunku kroków."[2]
Dowbor-Muśnicki myślał o sobie, jako o dowódcy całości sił polskich na froncie zachodnim.
7 sierpnia 1919 r. Naczelne Dowództwo WP rozkazem nr 2536/III nakazało Dowództwu Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim przystąpić do formowania 4 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, której zadaniem miało być zajęcie Pomorza. 16 sierpnia tego roku dywizję przemianowano na Dywizję Strzelców Pomorskich.
Pierwszym dowódcą Armii (jak i całego powstania) był mjr Stanisław Taczak, lecz z przyczyn personalnych (zbyt niski stopień) i politycznych (dopuszczał do organizacji rad żołnierskich) Józef Piłsudski zaproponował komisariatowi NRL dwóch innych kandydatów na to stanowisko: gen. Eugeniusza de Henninga-Michaelisa i gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Ostatecznie Rada wybrała Muśnickiego i to on 11 stycznia otrzymał mocą dekretu NRL tytuł "Głównodowodzącego wszystkich Sił Zbrojnych Polskich byłego zaboru pruskiego"[3].
Zdjęcie | Imię i nazwisko | Stopień | Okres urzędowania |
---|---|---|---|
Stanisław Taczak | mjr | 27 grudnia 1918–11 stycznia 1919 | |
Józef Dowbor-Muśnicki | gen. por | 11 stycznia – 25 maja 1919 |
25 maja 1919 r. Armia Wielkopolska podporządkowana została Naczelnemu Dowództwu WP, przy zachowaniu jej odrębnej organizacji. Natomiast w dniu 30 maja tego roku przekształcono Straż Ludową w Wojska Obrony Krajowej. Z chwilą włączenia do Wojska Polskiego wszystkie wielkie jednostki oraz samodzielne oddziały i pododdziały wielkopolskie zostały przemianowane. Ich nazwy dostosowano do obowiązującego w WP nazewnictwa jednostek. Nadane zostały im kolejne numery, po jednostkach sformowanych w kraju i jednostkach byłej Armii Polskiej we Francji. Funkcje dowódcze w wojskach wielkopolskich objęło również wielu służących wcześniej z Dowborem-Muśnickim w I Korpusie Polskim na Wschodzie, a później w Wojsku Polskim oficerów np. gen. Daniel Konarzewski, gen. Michał Milewski czy płk Stanisław Wrzaliński.
Wykaz jednostek Armii Wielkopolskiej włączonych do Wojska Polskiego.
|
|
Guziki żołnierskie Armii Wielkopolskiej
Oznaczenia stopni wojskowych Armii Wielkopolskiej
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.