Biedrzychowice (województwo opolskie)
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biedrzychowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Friedersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej[5]. Przepływa przez nią rzeka Stradunia.
| wieś | |
 Zabudowa przy głównej ulicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
788[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-250[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0493729 |
Położenie na mapie gminy Głogówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°20′14″N 17°56′25″E[3] | |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biedrzychowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 788 osób[6].
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 13 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[8]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[9]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Stradunia.
Środowisko naturalne
W Biedrzychowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Biedrzychowic wynoszą 633 mm. Dominują wiatry zachodnie[10].
Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Bedrchouici pochodzi z 1228 roku. Nazwa była później notowana także w formach Frederici villa (ok. 1300), Bedrzichovice (1407), Fredrichsdurff (1430), Fredrichsdorf (1430), Biedrzichowitz (1534), Fridersdorf, Friedersdorff (1596), Friedersdorff (1679), Friedersdorf, pol. Piedrzichowitz (1784), Friedersdorf, Biedrzychowice (1845), Biedrzychowice, Friedersdorf (1939), Friedersdorf – Biedrzychowice, -ic, biedrzychowicki (1946)[11].
Najstarsze zapisy świadczą o polskiej formie Biedrzychowicy, która została przejęta potem do języka niemieckiego jako Friedrichsdorf, a następnie uległa przekształceniu do Friedersdorf[11]. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy osobowej Biedrzych, dawnego odpowiednika imienia Fryderyk (niem. Friedrich)[12], zapożyczonego do polszczyzny zapewne z języka czeskiego (por. cz. Bedřich). Podstawa Biedrz- może też być powiązana z psł. wyrazem *bedro ‘biodro’[12].
Po II wojnie światowej polska nazwa Biedrzychowice została oficjalnie przyjęta 16 grudnia 1946 roku[13].
Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Biedrzychowice, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają VIII–VII wieku p.n.e.[14] We wsi znajdują się neolityczne stanowiska archeologiczne oraz ślady osadnictwa celtyckiego[15].
.jpg)
Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez księcia Kazimierza I opolskiego, gdzie zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico[16]. Jej założycielem przypuszczalnie był Bedrich (Friedrich). Książę Kazimierz przekazał wieś klasztorowi w Czarnowąsach. Kościół parafialny w Biedrzychowicach wzmiankowany był po raz pierwszy w 1430 w dokumencie księcia Bolka V. Z końca XVII wieku ze sprawozdań powizytacyjnych diecezji wrocławskiej pochodzą pierwsze wzmianki o szkole w Biedrzychowicach[14]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18].
.jpg)
Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu pług skierowany w prawo, nad nim sierp w słup, a w otoku napis: FRIEDERSDORFF: GEM. / NEUSTAETER KREIS (pol. Gmina Biedrzychowice / Powiat Prudnicki)[19]. Cesarz Wilhelm II ufundował swój portret z autografem dla szkoły w Biedrzychowicach[20]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1490 mieszkańców Biedrzychowic 57 posługiwało się językiem niemieckim, 1397 językiem polskim, a 36 było dwujęzycznych[21]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1918 miejscowy gospodarz Urban Trinczek postawił pomnik w postaci krzyża z napisem po niemiecku „Zatrzymaj się przechodniu i pomódl się za mnie. Kiedyś przyjdzie ktoś inny i pomodli się za ciebie.” na pamiątkę swoich dwóch braci, którzy zginęli na wojnie[22].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Biedrzychowice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[23]. Do głosowania uprawnionych było w Biedrzychowicach 851 osób, z czego 641, ok. 75,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 631, ok. 74,1% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 840 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 834 (99,2%) ważne; za Niemcami głosowało 749 osób (89,8%), a za Polską 85 osób (10,1%)[24]. W ramach akcji „Mosty”, która rozpoczęła III powstanie śląskie, polscy dywersanci z Grupy Wawelberg wysadzili koło Biedrzychowic most kolejowy nad Stradunią[25].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[26]. Mieszkańcom Biedrzychowic, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa. 9 września 1945 posterunek Milicji Obywatelskiej w Biedrzychowicach został zawiadomiony, że na końcu wsi żołnierze radzieccy postrzelili dwie osoby. Gdy trzyosobowy patrol polskich milicjantów przybył na miejsce, został ostrzelany przez Rosjan. Ranny w ramię Feliks Kiwic poddał się czerwonoarmistom, prosząc, żeby go zostawili. Jeden z Rosjan, używając pistoletu Kiwica, dobił go strzałem w głowę. Na posterunek MO w Biedrzychowicach przyjechała ciężarówka z radzieckimi posiłkami. Komendant posterunku uciekł w pola, a Rosjanie urządzili na niego „polowanie”, paląc stogi słomy na polach dla rozjaśnienia terenu. Złapany komendant został pobity kolbami, następnie żołnierze próbowali zabrać broń z posterunku. Zajścia trwały do rana, kiedy do Biedrzychowic przybyła polsko-sowiecka komisja dla zbadania wypadków[27].
W latach 1945–1950 Biedrzychowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Biedrzychowice[28], a w latach 1954–1972 gromady Biedrzychowice[29]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[30].
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[31], dentysta[32], Gminna Biblioteka Publiczna[33], Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”[34], kotlarz[35], krawiec[36], trzech piekarzy[37], stolarz[38], szewc[39], dwóch wędliniarzy[40].
W 1998 Biedrzychowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[41]. W sierpniu 2014 inicjatywą mieszkańców zrekonstruowano pomnik postawiony w 1918 przez Urbana Trinczka, który został zdewastowany w 1945[22].
Przynależność państwowa i administracyjna
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.jpg)
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[42]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Hery[43].
Liczba mieszkańców wsi
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[52]:
- kościół par. pw. Wniebowzięcia NMP, z XIV w., k. XVIII w., 1930 r.
- cmentarz parafialny
- kapliczka, przy domu nr 3, z XIX w.
- dom na folwarku, z XIX w., nie istnieje.
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Biedrzychowicach chronione są ponadto[53]:
- układ ruralistyczny wsi
- plebania, nr 117
- obora w zespole plebańskim
- spichlerz w zespole plebańskim
- kapliczka przy domu nr 38
- kapliczka przy domu nr 42
- mleczarnia (szkoła, ob. Przedszkole), nr 165
- dom mieszkalny nr 4
- dom mieszkalno-gospodarczy nr 29
- dom mieszkalno-gospodarczy nr 38
- dom mieszkalno-gospodarczy nr 48
- szkoła, nr 110
- Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik przy kościele w Biedrzychowicach powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Po II wojnie światowej został rozbudowany. Znajdują się na nim napisy w języku niemieckim i polskim[54].
W Biedrzychowicach siedzibę mają firmy Mechanika Pojazdowa-Diagnostyka, Zakład Ślusarski „Zgorzelski”, Gastro Kern i P.P.H.U. „BE-MIX”, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[55].
Transport drogowy
Przez Biedrzychowice przebiega droga krajowa:
- 40 Głuchołazy – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle – Pyskowice
Biedrzychowice posiadają połączenia autobusowe z Głogówkiem, Głuchołazami, Kędzierzynem-Koźlem, Prudnikiem, Twardawą. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Biedrzychowice 01”, „Biedrzychowice 02”[56].
Transport kolejowy
W rejonie miejscowości przebiega linia kolejowa nr 137 łącząca Katowice z Legnicą przez Gliwice, Kędzierzyn-Koźle, Prudnik, Nysę, Świdnicę i Strzegom. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się w Głogówku i Twardawie.
W Biedrzychowicach pod numerem 110 znajduje się Szkoła Podstawowa im. siostry Anny Kaworek[57]. We wsi funkcjonuje również oddział Publicznego Przedszkola nr 3 w Głogówku[58].
W Biedrzychowicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[59]. W 2002 we wsi powstało muzeum wiejskie „Farska Stodoła”, które stanowi bazę edukacji regionalnej i rozwoju turystyki[60]. W 2004 Biedrzychowice zajęły 3. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego[61].
W Biedrzychowicach znajduje się katolicki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który jest siedzibą parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (dekanat Głogówek)[62]. We wsi jest też 6 kapliczek przydomowych, a także znajdują się tu polne krzyże[14].
W Biedrzychowicach działa kobiecy klub piłkarski LKS Rolnik Biedrzychowice, założony 20 listopada 1983, z zespołem rezerwowym Rolnik II Biedrzychowice. W sezonach 2001/2002, 2019/2020 i 2020/2021 klub występował w rozgrywkach na poziomie Ekstraligi[63]. W 2015 roku nastąpiło połączenie męskiej drużyny Rolnika Biedrzychowice z Partyzantem Kazimierz[64]. W 2005, z okazji 60. rocznicy istnienia Podokręgu Związku Piłki Nożnej w Prudniku, klub otrzymał pamiątkowy puchar[65].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Biedrzychowicach[66].
W Biedrzychowicach pod numerem 186A znajduje się ośrodek zdrowia[67].
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Biedrzychowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[68].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 11 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[69].
Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[70]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[71].
- Ludwik Tunkel (1862–1941) – działacz społeczny, proboszcz parafii Trójcy Przenajświętszej w Kochłowicach
- Anna Kaworek (1872–1936) – zakonnica, współzałożycielka i pierwsza przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Michała Archanioła, urodzona w Biedrzychowicach
- Franciszek Styra (1882–1941) – proboszcz parafii Mszana w powiecie wodzisławskim, więzień KL Auschwitz, urodzony w Biedrzychowicach
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
