Canalipalpata – takson pierścienic z gromady wieloszczetów, zwykle wyodrębniany w randze infragromady lub nadrzędu[1][2]. Wieloszczety te mają na prostomium głaszczki wyposażone w orzęsione i otwarte kanaliki (bruzdy), biorące udział w zdobywaniu pokarmu (mikrofagia)[2][3]. Nie stanowią taksonu monofiletycznego.
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zamknij
Tradycyjnie wieloszczety dzieli się na podgromady błędków i osiadków[4][2][5][6]. Wielu autorów powątpiewając w naturalność takich taksonów rezygnowała z wyróżniania podgromad i dzieliła wieloszczety bezpośrednio na rzędy[6], np. w systemie Rodneya Phillipsa Dalesa z 1962 roku było to 14 rzędów[7], w systemie Kristiana Fauchalda z 1977 roku 17 rzędów[8], w systemie Marian H. Pettibone z 1982 roku 25 rzędów[9], a w systemie Gesy Hartmann-Schröder z 1996 roku 22 rzędy[10].
W 1997 roku Greg W. Rouse i Kristian Fauchald na podstawie morfologicznych analiz kladystycznych wprowadzili inny podział wieloszczetów, wyróżniając w ich obrębie klady Scolecida i Palpata, ten drugi dzieląc na klady Canalipalpata i Aciculata. Podana przez nich systematyka Canalipalpata przedstawiała się następująco[3]:
- rząd: Sabellida
- rząd: Spionida
- rodziny: Apistobranchidae, Chaetopteridae, Longosomatidae, Magelonidae, Poecilochaetidae, Spionidae, Trochochaetidae, Uncispionidae
- rząd: Terebellida
- rodziny: Acrocirridae, Alvinellidae, Ampharetidae, Cirratulidae, Ctenodrilidae, Fauveliopsidae, Flabelligeridae, Pectinariidae, Poeobiidae, Sternaspidae, Terebellidae, Trichobranchidae
- rząd: incertae sedis
- rodziny: Polygordiidae, Protodrilidae, Protodriloididae, Saccocirridae
Inną systematykę Canalipalpata prezentuje w 2021 roku nadająca im rangę infragromady w obrębie osiadków World Polychaeta database[1]:
- rząd: Sabellida
- rodzina: Fabriciidae Rioja, 1923
- rodzina: Sabellidae Latreille, 1825
- rodzina: Serpulidae Rafinesque, 1815
- rodzina: Siboglinidae Caullery, 1914
- rząd: Spionida
- rodzina: Apistobranchidae Mesnil & Caullery, 1898
- rodzina: Longosomatidae Hartman, 1944
- rodzina: Poecilochaetidae Hannerz, 1956
- rodzina: Spionidae Grube, 1850
- rodzina: Trochochaetidae Pettibone, 1963
- rodzina: Uncispionidae Green, 1982
- rząd: Terebellida
- podrząd: Cirratuliformia
- rodzina: Acrocirridae Banse, 1969
- rodzina: Cirratulidae Ryckholt, 1851
- rodzina: Fauveliopsidae Hartman, 1971
- rodzina: Flabelligeridae de Saint-Joseph, 1894
- rodzina: Sternaspidae Carus, 1863
- podrząd: Terebelliformia
- rodzina: Alvinellidae Desbruyères & Laubier, 1986
- rodzina: Ampharetidae Malmgren, 1866
- rodzina: Melinnidae Chamberlin, 1919
- rodzina: Pectinariidae Quatrefages, 1866
- rodzina: Terebellidae Johnston, 1846
- rodzina: Trichobranchidae Malmgren, 1866
- rząd: incertae sedis
- rodzina: Sabellariidae Johnston, 1865
Już kreatorzy Canalipalpata zaznaczyli, że wsparcie dla takiego taksonu w ich morfologicznej analizie kladystycznej nie jest silne[3]. Molekularne analizy filogenetyczne z XXI wieku wskazują na brak monofiletyzmu takiego taksonu. W molekularnej analizie filogenetycznej Torstena H. Strucka i innych z 2007 roku Canalipalpata uległy rozbiciu na 5 odrębnych kladów[11]. W molekularno-morfologicznej analizie filogenetycznej Jana Zrzavego i współpracowników z 2009 roku na jeszcze większą ilość kladów; monofiletyzmu nie zachował w niej także nawet żaden z tradycyjnie definiowanych rzędów[12].
G. Read, K. Fauchald: Canalipalpata. [w:] World Polychaeta database (World Register of Marine Species) [on-line]. [dostęp 2021-11-22].
Jacek Siciński: Typ: pierścienice – Annelida. W: Czesław Błaszak: Zoologia. Tom 1. Bezkręgowce. Wtórojamowce bez stawonogów. Część 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 601-684. ISBN 978-83-01-17336-4.
Gregory W. Rouse, Kristian Fauchald. Recent views on the status, delineation, and classification of the Annelida. „American Zoologist”. 38 (6), s. 953–964, 1998. DOI: 10.1093/icb/38.6.953.
R.P. Dales. The polychaete stomadeum and the interrelationships of the families of the Polychaeta. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 139, s. 289-328, 1962.
Kristian Fauchald: The Polychaete Worms. Definitions and Keys to the Orders, Families and Genera. Natural History Museum of Los Angeles County, The Allan Hancook Fundation (University of Southern California), 1977. Brak numerów stron w książce
M.H.M.H. Pettibone M.H.M.H., Annelida, [w:] S.P.S.P. Parker (red.), Synopsis and classification of living organisms, Vol. 2, New York: McGraw-Hill Book Co, 1982, s. 1-43,.
G. Hartmann-Schroder: Annelida, Borstenwiirmer, Polychaeta. Jena: Gustav Fischer, 1996. Brak numerów stron w książce
Torsten H. Struck, Nancy Schult, Tiffany Kusen, Emily Hickman, Christoph Bleidorn, Damhnait McHugh, Kenneth M. Halanych. Annelid phylogeny and the status of Sipuncula and Echiura. „BMC Evolutionary Biology”. 7 (57), s. 1-11, 2007. DOI: 10.1186/1471-2148-7-57.
Jan Zrzavy, Pavel Ríha, Lubomír Piálek, Jan Janouškovec. Phylogeny of Annelida (Lophotrochozoa): Total-evidence analysis of morphology and six genes. „BMC Evolutionary Biology”. 9 (1), s. 189, 2009. DOI: 10.1186/1471-2148-9-189.
Identyfikatory zewnętrzne
(
takson):