Cystyda, rozwierka (łac. cystidium) – płonna komórka, która wraz z elementami rozrodczymi – podstawkami (basidium) – tworzy hymenium grzybów. Cystydy rozdzielają podstawki od siebie i stąd pochodzi ich polska nazwa – rozwierki. Czasami cystydy występują pod hymenium (w warstwie subhymenium)[1]. Zazwyczaj cystydy są większe od podstawek i wystają ponad hymenium. Ich rola nie jest dokładnie znana, przypuszcza się, że mają za zadanie mechanicznie oddzielać podstawki od siebie, by nie dochodziło do ich zlepiania się, mogą pomagać w utrzymaniu wilgotności, działając jak pułapki powietrzne, mogą pełnić funkcje obronne przed drapieżnikami, takimi jak skoczogonki[2]. Przypuszcza się także, że intensywny metabolizm cystyd może prowadzić do nagrzania otoczenia, co pomaga wyzwolić się zarodnikom[3].
_Figure_1.jpg)
Cystydy mogą być cienkościenne lub grubościenne, gładkie lub inkrustowane. Ich kształt i położenie odgrywają ważną rolę przy tworzeniu systematyki grzybów, określaniu ich pokrewieństwa oraz przy oznaczaniu niektórych gatunków[1].
- Ze względu na położenie wyróżnia się następujące typy cystyd[4]:
- pilocystydy (pilocystidium) lub dermatocystydy (dermatocystidium) – występują w skórce kapelusza
- cheilocystydy (cheilocystidium) – występują na brzegu albo ostrzu blaszki lub rurki. Czasami, gdy są duże, lub jest ich dużo, można je zobaczyć przez lupę. Tego typu cystydy występują np. u strzępiaków i grzybówek i mają duże znaczenie przy oznaczaniu gatunku,
- pleurocystydy (pleurocystidium) – występują na ścianie blaszek. Czasami nazywane są cystydami facjalnymi.
- kaulocystydy (caulocystidium) – występują na trzonie grzybów
- Ze względu na grubość ściany cystydy dzieli się na cienkościenne i grubościenne.
- Ze względu na kształt wyróżnia się cystydy: szerokobutelkowate, wąskobutelkowate, gruszkowate, wrzecionowate, lancetowate itp.
- Ze względu na inkrustację, reakcje barwne i zawartość wyróżnia się:
- alethocystydy – mają „normalną” cytoplazmę i cechują się dużą różnorodnością kształtów;
- deuterocystydy – mają deuteroplazmę (cytoplazma zawierająca wydalane metabolity jak w komórkach strzępek wydzielniczych)
- chryzocystydy – pod wpływem wodorotlenków (KOH, amoniak) ich wnętrze lub niektóre struktury w środku barwią się na żółto;
- metuloidy – mają grube ściany i krystaliczny lub bezpostaciowy węglan wapnia tworzący grudkę na szczycie cystydy;
- gleocystydy – zawierają śluzowato-oleistą zawartość, która pod wpływem odczynnika sulfowaniliny czernieje[3][5].
- Ze względu na przegrody[6];
- septocystydy – podzielone poprzecznymi przegrodami (ze sprzążkami lub bez),
- cystydy nieseptowane – nie podzielone przegrodami.
Niewielkie cystydy przypominające wyglądem podstawki nazywa się cystydiolami[4]. U niektórych grzybów istnieją też pseudocystydy – mniej lub więcej zmodyfikowane strzępki przypominające cystydy.
W innych klasyfikacjach wyróżnia się inne typy cystyd: akantocystydy[7], astrocystydy, halocystydy, lagenocystydy, leptocystydy, lamprocystydy, subulocystydy, circumcystydy[8][9], tramacystydy[10]
Zobacz też
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
