Czernidłówka srokata

Czernidłówka srokata, czernidłak srokaty (Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Czernidłówka srokata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	czernidłówka
Gatunek	czernidłówka srokata
Nazwa systematyczna
Coprinopsis lagopus var. lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo Taxon 50(1): 229 (2001)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus lagopus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2001 r. Scott Alan Redhead, Rytas J. Vilgalys i Jean-Marc Moncalvo, przenosząc go do rodzaju Coprinopsis^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus lagopus Fr. 1821
• Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead (2001) var. lagopus
• Coprinopsis lagopus var. vacillans (Uljé) P. Roux & Guy García 2006
• Coprinus lagopus (Fr.) Fr. 1838
• Coprinus lagopus (Fr.) Fr. 1838, f. lagopus
• Coprinus lagopus f. macrospermus Romagn. 1945
• Coprinus lagopus (Fr.) Fr. (1838), var. lagopus
• Coprinus lagopus var. vacillans Uljé, in Uljé, Doveri & Noordeloos 2000

Nazwę polską podał Feliks Kwieciński w 1896 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako czernidłak kurze nogi i czernidłak białawy ^[3]. Jednak w wyniku badań filogenetycznych w 2001 r. przeniesiony został do rodzaju Coprinellus^[1], tak więc polskie nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała dla rodzaju Coprinopsis nazwę czernidłówka^[4]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–5,5 cm. Wysokość 1–3 cm. Początkowo jest walcowaty i niemal całkowicie otoczony osłoną całkowitą pokrytą białymi szczecinkami lub włoskami. Jednak bardzo szybko się rozpościera, staje się łukowaty, a na koniec odwijają mu się na zewnątrz brzegi. U starszych okazów kosmki i włoski zanikają, kapelusz staje się gładki i nabiera koloru jasnoszarego, później myszowatego. Jest żłobiony niemal do środka. W typowy dla czernidłaków sposób podczas dojrzewania rozpływa się, jego brzegi ulegają pofałdowaniu, poszarpaniu i kapelusz staje się coraz cieńszy^[5].

Blaszki

Szerokie, wolne, o gładkich brzegach. Początkowo są białawe, później szare, na koniec czarne^[5].

Trzon

Wysokość 7–15 cm, grubość 0,3–0,7 cm. Jest cylindryczny, pusty, kruchy. Kolor biały, powierzchnia gładka lub włóknista^[5].

Miąższ

Biały, cienki, bez zapachu i bez smaku^[5].

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki eliptyczne, gładkie, dekstrynoidalne, z szeroką porą rostkową. Wyrastają po 4 na podstawce. Mają rozmiar 14–10 × 6–8,5 μm^[6].

Gatunki podobne

Istnieje wiele podobnych gatunków czernidłaków. Pewne ich rozróżnienie często jest niemożliwe bez badań mikroskopowych. Bardzo podobne są np:

• Coprinopsis lagopides (dawniej zwany czernidłakiem pogorzeliskowym), który rośnie głównie na wypaleniskach i różni się budową zarodników^[7]
• Coprinellus flocculosus (czernidłaczek kłaczkowaty), który rośnie głównie na kompoście i glebie bogatej w azot. Ma brązowawy wierzchołek kapelusza^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie oraz Australii i Nowej Zelandii^[8]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie całej Polski^[3].

Gatunek pospolity, jednak zazwyczaj rośnie pojedynczo. Ze względu na małe rozmiary i nieefektowny kolor często jest niezauważany. Rośnie w lasach, w ogrodach, na łąkach^[7]. Saprotrof. Czasami rośnie na ziemi, jednak w rzeczywistości jego grzybnia rozwija się na zakopanych w niej kawałkach drewna, trocinach i innych materiałach zawierających ligninę^[6].

Znaczenie

Grzyb niejadalny.

• 
  Kapelusz młodego owocnika
• 
  Kapelusz dojrzałego owocnika
• 
  Młode owocniki
• 
  Zarodniki