Dukszty (okręg uciański)

Dukszty (lit. Dūkštas) – miasto na Litwie, położone w okręgu uciańskim, 27 km od Ignalina w rejonie ignalińskim, na północnej Wileńszczyźnie.

Dukszty

Dūkštas

Centrum miasta z kościołem św. Stanisława Kostki
Herb
Państwo	Litwa
Okręg	uciański
Populacja (2018) • liczba ludności	799
Nr kierunkowy	386
Kod pocztowy	LT-30042
Położenie na mapie Litwy Dukszty
Położenie na mapie Polski w 1939 Dukszty
55°32′N 26°20′E

Historia

Fragment mapy sprzed 1939: góra mapy Smołwy, dół Dukszty (lewo), Rymszany (prawo)

.

Osada powstała w drugiej połowie XIX wieku, w związku z budową Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Podobnie jak miejscowa stacja kolejowa, wzięła ona nazwę od położonego nieco na północ majątku Dukszty, który odtąd zaczęto dla odróżnienia nazywać Starymi Duksztami.

W dwudziestoleciu międzywojennym miasteczko leżało w Polsce, w województwie nowogródzkim (od 1926 w województwie wileńskim), w powiecie brasławskim (od 1926 w powiecie święciańskim)^[1][2][3]. Miejscowość stanowiła siedzibę wiejskiej gminy Dukszty.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasteczko zamieszkiwało 1.076 osób, 503 były wyznania rzymskokatolickiego, 20 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 130 staroobrzędowego, 416 mojżeszowego a 6 mahometańskiego. Jednocześnie 980 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 1 białoruską, 7 żydowską a 88 litewską. Były tu 142 budynki mieszkalne^[2]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Duksztach i prawosławnej w Dryświatach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Święcianach i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy który obsługiwał teren gminy^[4].

W 1931 miasteczko i folwark zamieszkiwało 1.689 osób w 264 budynkach^[3].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 650 osób. 22 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano na w lesie Deguciai. Sprawcami zbrodni byli Niemcy oraz litewskie służby bezpieczeństwa^[5].

Po II wojnie światowej i utracie miasta przez Polskę, do 1 listopada 1946 z rejonu duksztańskiego w obecne granice Polski wysiedlono ok. 5,5 tys. Polaków, natomiast ok. 8,1 tys. zarejestrowanych do przesiedlenia Polaków pozostało w rejonie^[6]. Według danych litewskich w 2011 Polacy stanowili 11,37% mieszkańców miasta^[7].

Zabytki

• Cmentarz żołnierzy polskich poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
• Kościół św. Stanisława Kostki, wzniesiony w l. 1934–1936
• Cerkiew św. Trójcy

Urodzeni w Duksztach

• Zygmunt Siedlecki

Galeria

• 
  Cmentarz żołnierzy polskich
• 
  Kościół św. Stanisława Kostki
• 
  Dworzec kolejowy
• 
  Stara kamieniczka
• 
  Ulica w mieście
• 
  Szkoła

Przypisy

1. Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472
2. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 6.
3. Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 46.
4. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 375.
5. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1051.
6. Stanisław Ciesielski, Aleksander Srebrakowski [online], www.hist.uni.wroc.pl [dostęp 2019-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2002-10-17].
7. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].

Linki zewnętrzne

• Dukszty (2), mko. pow. nowoaleksandrowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 213.

Kontrola autorytatywna (miasto):

• J9U: 987007409395705171

Encyklopedie internetowe:

• VLE: dukstas-1
• Catalana: 0505561