Fabryka Garbarska Temler i Szwede w Warszawie

Fabryka Garbarska Temler i Szwede w Warszawie – dawna fabryka znajdująca się przy ul. Okopowej 78 na warszawskim Muranowie, w dzielnicy Wola. Przed II wojną światową kompleks był własnością Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Garbarskiej Temler i Szwede.

Fabryka Garbarska
Temler i Szwede

nr rej. A-1251 z 27.08.2010
Kompleks dawnej fabryki od strony ul. Okopowej (2023)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Okopowa 78
Typ budynku	kompleks fabryczny
Rozpoczęcie budowy	1858
Ukończenie budowy	1939
Pierwszy właściciel	Jan Gottfried Temler (założyciel firmy)
Kolejni właściciele	Karol Ludwik Temler, Aleksandr Ferdynand Temler, Ludwik Szwede
Położenie na mapie Warszawy Fabryka Garbarska Temler i Szwede
Położenie na mapie Polski Fabryka Garbarska Temler i Szwede
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Fabryka Garbarska Temler i Szwede
52°15′05,810″N 20°58′51,575″E

Historia

Widok ogólny garbarni w XIX wieku

Historia przedsiębiorstwa sięga roku 1806^[1], kiedy to w Warszawie firmę garbarską założył Jan Gottfried Temler – osadnik z Saksonii. Rozpoczęło ono działalność na obszernej posesji na rogu ulic Białej i Ogrodowej^[2]. W połowie XIX w., firma przeszła w posiadanie jego dwóch synów: Karola Ludwika Temlera oraz Aleksandra Ferdynanda Temlera, którzy następnie zawiązali spółkę z Ludwikiem Szwede. W 1858 rozwijający się zakład został przeniesiony na ul. Okopową^[3].

Fabryka Garbarska Temler i Szwede była jednym z największych tego typu zakładów w Królestwie Polskim, cieszącym się renomą nie tylko w kraju, ale także za granicą. Od lat 20 – XX w., w zarządzie firmy zasiadał także przedstawiciel skoligaconej z Temlerami, rodziny Pfeifferów posiadających de facto 51% akcji.

Kres działalności Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Garbarskiej Temler i Szwede to okres II wojny światowej. Po wojnie zakład został połączony z sąsiadującą z nim, również zniszczoną garbarnią Pfeifferów (nr 58/72, Pfeifferowie posiadali 40% akcji Temler i Szwede) i odbudowany jako jedno przedsiębiorstwo^[4]. W 1948 zostało ono nacjonalizowane^[4].

Na terenie upaństwowionego kompleksu fabrycznego w okresie PRL działały różne zakłady, w tym między innymi Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, Stołeczne Zakłady Wyrobów Konfekcyjnych „Apis” oraz firma obuwnicza „Syrena”. Obecnie kompleks fabryczny pozostaje opuszczony, a o odzyskanie obiektu starają się potomkowie rodziny Temlerów.

W 2010 kompleks decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Barbary Jezierskiej został wpisany do rejestru zabytków^[5].

W ostatnich latach w nieużytkowanych budynkach garbarni kilkukrotnie wybuchały pożary^[6].