Hagada

Hagada

Hagada, haggada (<a href="/pl/Język_hebrajski" title="Język hebrajski" class="wl">hebr.</a> הגדה haggadà) – <a href="/pl/Opowiadanie" title="Opowiadanie" class="wl">opowiadanie</a> wchodzące w skład rabinicznej <a href="/pl/Egzegeza" title="Egzegeza" class="wl">egzegezy</a> <a href="/pl/Biblia" title="Biblia" class="wl">Biblii</a> i <a href="/pl/Talmud" title="Talmud" class="wl">Talmudu</a>, rodzaj <a href="/pl/Midrasz" title="Midrasz" class="wl">midraszu</a>.

<figure class="mw-halign-right wiki-thumb"><a href="/pl/Plik:Haggadah_15th_cent.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Plik:Haggadah_15th_cent.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Haggadah_15th_cent.jpg/150px-Haggadah_15th_cent.jpg" decoding="async" data-file-width="538" data-file-height="774" data-file-type="bitmap" height="216" width="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Haggadah_15th_cent.jpg/225px-Haggadah_15th_cent.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Haggadah_15th_cent.jpg/300px-Haggadah_15th_cent.jpg 2x" alt="Haggadah_15th_cent.jpg"></a><figcaption>Hagada na Pesach manuskrypt z XIV wieku</figcaption></figure>
Hagady są opowiadaniami zbudowanymi na podstawie historii biblijnych zawierającymi komentarze i szczegóły uzupełniające fabułę. Ponieważ w <a href="/pl/Judaizm" title="Judaizm" class="wl">judaizmie</a> zabronione jest portretowanie ludzi, to hagady pełnią rolę ilustracyjną – opisywano między innymi urodę i cnoty żon <a href="/pl/Patriarcha" title="Patriarcha" class="wl">patriarchów</a>. W hagadach dotyczących <a href="/pl/Potop" title="Potop" class="wl">potopu</a> znajdują się opisy zachowania <a href="/pl/Noe" title="Noe" class="wl">Noego</a>, który miał wzywać do nawrócenia, oraz komentarze, że długi czas budowania <a href="/pl/Arka_Noego" title="Arka Noego" class="wl">arki</a> był szansą na to nawrócenie<a href="#cite_note-wch-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a>.

W przeciwieństwie do <a href="/pl/Halacha" title="Halacha" class="wl">halachy</a> nie wyjaśnia reguł postępowania<a href="#cite_note-wch-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a>. 

Najbardziej znaną hagadą jest Hagada Paschalna, czyli opowiadanie ułożone na pamiątkę <a href="/pl/Wyjście_Izraelitów_z_Egiptu" title="Wyjście Izraelitów z Egiptu" class="wl">wyjścia ludu izraelskiego z Egiptu</a><a href="#cite_note-wch-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a>. Utwór ten składa się z fragmentów <a href="/pl/Biblia" title="Biblia" class="wl">biblijnych</a>, komentarzy i modlitw.

Spisana została między II a IV wiekiem n.e.

Czytana jest w <a href="/pl/Jesziwa" title="Jesziwa" class="wl">jesziwie</a> oraz podczas obrzędów ślubnych i pogrzebowych. Opowieść o wyjściu Żydów z <a href="/pl/Egipt" title="Egipt" class="wl">Egiptu</a> czyta się podczas wieczerzy <a href="/pl/Seder" title="Seder" class="wl">sederowej</a> w święto <a href="/pl/Pesach" title="Pesach" class="wl">Pesach</a>.

Hagada na święto <a href="/pl/Pesach" title="Pesach" class="wl">Pesach</a> opowiada i przypomina o Wyjściu <a href="/pl/Żydzi" title="Żydzi" class="wl">Izraelitów</a> z <a href="/pl/Egipt" title="Egipt" class="wl">Egiptu</a> i <a href="/pl/Plagi_egipskie" title="Plagi egipskie" class="wl">plagach</a>, jakie spadły na Egipcjan. Opisuje powinności mieszkańców <a href="/pl/Judaizm" title="Judaizm" class="wl">żydowskiego</a> domu w dniu święta, wymienia obowiązkowe potrawy na <a href="/pl/Seder" title="Seder" class="wl">sederowym</a> stole oraz symboliczne znaczenie każdej z nich. Hagada podaje niezbędne do uczczenia święta <a href="/pl/Modlitwa" title="Modlitwa" class="wl">modlitwy</a>, ale także teksty <a href="/pl/Wiersz" title="Wiersz" class="wl">wierszyków</a> i wyliczanek dla dzieci.

Hagada na święto Pesach jest żydowską książką mającą najwięcej wydań w historii (ponad 3500). W Polsce, po II wojnie światowej, opublikowane zostały jej trzy edycje: reprint wiedeńskiego wydania Hagady z roku 1927 (1991), Hagada na Pesach i Pieśń nad Pieśniami z obszernymi komentarzami pod redakcją <a href="/pl/Sacha_Pecaric" title="Sacha Pecaric" class="wl">Sachy Pecarica</a> (2002) i Hagada na Pesach <a href="/pl/Stowarzyszenie_614._Przykazania" title="Stowarzyszenie 614. Przykazania" class="wl">Stowarzyszenia 614. Przykazania</a> (2007).

Hagada, haggada – opowiadanie wchodzące w skład rabinicznej egzegezy Biblii i Talmudu, rodzaj midraszu. Hagady są opowiadaniami zbudowanymi na podstawie historii biblijnych zawierającymi komentarze i szczegóły uzupełniające fabułę. Ponieważ w judaizmie zabronione jest portretowanie ludzi, to hagady pełnią rolę ilustracyjną – opisywano między innymi urodę i cnoty żon patriarchów. W hagadach dotyczących potopu znajdują się opisy zachowania Noego, który miał wzywać do nawrócenia, oraz komentarze, że długi czas budowania arki był szansą na to nawrócenie. W przeciwieństwie do halachy nie wyjaśnia reguł postępowania.  