Loading AI tools
(ok. 1515- przed 1584) lingwista, leksykograf, reformator Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Mączyński, inne formy nazwiska: Macinius, Maczinsky (ur. 1520 w Gzikowie, zm. ok. 1587 w Miłkowicach) – polski leksykograf, członek wspólnoty braci polskich[1]. W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego Indeksu Ksiąg Zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego[2].
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przyczyna śmierci |
prawdopodobnie samobójstwo |
Zawód, zajęcie |
Syn Piotra i Anny z Ciemińskich. Dziad jego, Jakub Zajączek herbu Świnka, nabywszy wieś Mączniki począł się od niej nazywać Mączyńskim. Po roku 1540 Jan dostał się na dwór biskupa poznańskiego Sebastiana Branickiego. Z początkiem roku 1543 wyjechał by kształcić się za granicą. 4 kwietnia 1543 immatrykulował się na akademii w Wittenberdze i tam też był m.in. uczniem Filipa Melanchtona. Następnie studiował w Strasburgu jako uczeń wybitnego filologa i leksykografa Piotra Dasypodiusa. W tym okresie zaczął się skłaniać ku reformacji.
Po krótkim pobycie w Paryżu udał się na dalsze studia do Zurychu, gdzie cieszył się względami wybitnych humanistów i teologów, m.in. Heinricha Bullingera. Od stycznia do maja 1547 przebywał w Padwie. Jesienią roku 1550 ponownie pojawił się w Wittenberdze. Tu zaprzyjaźnił się z Lelio Socynem. W roku 1551 powrócił do Polski z opanowanymi dobrze językami: łacińskim, niemieckim, greckim oraz z pewną znajomością francuskiego, włoskiego i hebrajskiego. Przez pewien czas pracował w kancelarii litewskiej, później jako sekretarz wstąpił na służbę Mikołaja Radziwiłła Czarnego. Był kanonikiem kolegiaty kaliskiej; kanonii poznańskiej, przyznanej mu w lutym 1553, w rzeczywistości nie objął.
Po śmierci Mikołaja Radziwiłła w roku 1565 osiadł w rodzinnym Zdziebędowie zajmując się gorliwie szerzeniem reformacji. Później przebywał na dworze króla Stefana Batorego. W latach 1565–1567 przyjął stopniowo wierzenia braci polskich. W roku 1566 posłował z województwa sieradzkiego na sejm lubelski, a w roku 1569 brał udział w synodzie w Bełżycach. Zmarł ok. roku 1587 we wsi Miłkowice, prawdopodobnie popełniwszy samobójstwo.
Podczas studiów w Zurychu pracował nad słownikiem łacińsko-polskim, który ukończył prawdopodobnie w roku 1546. Wiosną roku 1564 przebywał w Królewcu, by dopilnować druku słownika, którego niefortunnym korektorem był Jan Sandecki-Malecki. Tu właśnie wydał pierwszy wielki łacińsko-polski słownik Lexicon Latino Polonicum Ex Optimis Latinae Linguae Scriptoribus Concinnatum zawierający ok. 20 tys. haseł łacińskich i ich polskich odpowiedników. Wydanie słownika Mączyńskiego dla ówczesnych humanistów polskich było tak znaczącym wydarzeniem, że Jan Kochanowski uwiecznił je we fraszce pt. „Na Słownik Mączyńskiego”.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.