Jerzy Vetulani
polski neurobiolog i biochemik, profesor / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Jerzy Vetulani?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Jerzy Vetulani[uwaga 1] (ur. 21 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 2017 tamże) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, w latach 1956–2017 pracownik Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie; kierownik Zakładu Biochemii (1976–2006), zastępca dyrektora do spraw naukowych (1994–2002) i wiceprzewodniczący Rady Naukowej Instytutu Farmakologii PAN (2003–2017)[2], członek PAN i PAU.
Jerzy Vetulani (2004) Fot. Lech Polcyn | |||
Data i miejsce urodzenia | |||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 kwietnia 2017 | ||
Profesor nauk przyrodniczych | |||
Specjalność: biochemia, farmakologia, neurobiologia | |||
Alma Mater |
Uniwersytet Jagielloński | ||
Doktorat |
1966 – nauki przyrodnicze | ||
Habilitacja |
1976 – nauki przyrodnicze | ||
Profesura |
29 listopada 1989 | ||
Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |||
Status PAN |
członek korespondent | ||
Status PAU |
członek krajowy czynny | ||
Doktor honoris causa Śląska Akademia Medyczna – 2004 Uniwersytet Medyczny w Łodzi – 2008 | |||
Kierownik Zakładu Biochemii | |||
Instytut | |||
Okres zatrudn. |
1976–2006 | ||
Odznaczenia | |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Opublikował ponad dwieście czterdzieści prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych. W latach 1973–1975 pracował jako Research Associate Professor w Vanderbilt University. Tam wspólnie z Fridolinem Sulserem sformułowali hipotezę β-downregulacji jako mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. W 1983 został laureatem Międzynarodowej Nagrody Anna-Monika II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu. Poza zaburzeniami depresyjnymi wśród jego głównych zainteresowań badawczych były: pamięć, uzależnienia i choroby neurodegeneracyjne. Jego prace w dziedzinie biomedycyny były cytowane wiele tysięcy razy[3][4].
W Instytucie Farmakologii PAN jako kierownik Zakładu Biochemii współpracował z młodszymi koleżankami i kolegami po fachu. Był promotorem w dziewięciu przewodach doktorskich. Był nauczycielem akademickim, popularyzatorem nauki, organizatorem życia naukowego i tłumaczem. W latach 1981–2002 był redaktorem naczelnym czasopisma Wszechświat
Był zaangażowany w działalność kulturotwórczą i społeczną. W latach 50. XX wieku był prelegentem dyskusyjnego klubu filmowego, współtworzył Piwnicę pod Baranami (1954–1961), w której pod nieobecność Piotra Skrzyneckiego był konferansjerem. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej, Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli, a od 1980 członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Od 1978 był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie „Laborant”. Przez około pół wieku utrzymywał znajomość z Karolem Wojtyłą (od 1978 papieżem Janem Pawłem II).
Od lat 90. XX wieku działał na rzecz legalizacji marihuany i postulował szeroką depenalizację substancji psychoaktywnych używanych rekreacyjnie. Krytykował politykę ścigania konsumentów substancji zmieniających świadomość. Twierdził, że należy edukować i nieść pomoc osobom uzależnionym, a nie stosować metody policyjne. W 2002 roku w wyborach samorządowych bez powodzenia kandydował na prezydenta Krakowa[uwaga 2].
Został wybrany w skład Polskiej Akademii Umiejętności (w 1991 na członka korespondenta, w 1996 na członka czynnego), a w 2007 na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk. W latach 1997–2001 i 2006–2008 był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Prowadził wykłady otwarte dla publiczności. Opublikował jako autor i współautor osiem książek popularnonaukowych, w tym Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice (2010) i Sen Alicji, czyli jak działa mózg (2017)[uwaga 3]. Prowadził bloga Piękno neurobiologii (2010–2016) i kanały w mediach społecznościowych[uwaga 4]. W latach 2010–2015 występował w magazynie mówionym Gadający Pies. W 2014 roku wziął udział w Marszu Wyzwolenia Konopi w Warszawie[5]. W latach 2015–2017 protestował przeciw rządom Zjednoczonej Prawicy.
Był doktorem honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, członkiem honorowym Indian Academy of Neurosciences i Oxford Neurological Society. Otrzymał Medal 40-lecia Polski Ludowej, Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 2017 roku w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku drogowym, w którym został potrącony na przejściu dla pieszych przez kierującego Volkswagenem Caddy. W 2022 ukazała się biografia Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej.