Metale

Metale

Metale (<a href="/pl/Język_grecki" title="Język grecki" class="wl">gr.</a> μέταλλον 'kopalnia, szyb, kamieniołom, metal') – <a href="/pl/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny" class="wl">pierwiastki chemiczne</a> charakteryzujące się obecnością w <a href="/pl/Sieć_krystaliczna" title="Sieć krystaliczna" class="wl">sieci krystalicznej</a> <a href="/pl/Elektron" title="Elektron" class="wl">elektronów</a> <a href="/pl/Elektron_swobodny" title="Elektron swobodny" class="wl">swobodnych</a> (niezwiązanych). W przeważającej większości wykazują one następujące własności<a href="#cite_note-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a>:

<ul><li>tworzenie połyskliwej, gładkiej powierzchni w stanie stałym (bardziej reaktywne metale tworzą na powierzchni grubą warstwę <a href="/pl/Tlenki" title="Tlenki" class="wl">tlenków</a>),</li>
<li><a href="/pl/Ciągliwość" title="Ciągliwość" class="wl">ciągliwość</a> i kowalność,</li>
<li>dobre <a href="/pl/Przewodność_cieplna" title="Przewodność cieplna" class="wl">przewodnictwo cieplne</a>,</li>
<li>bardzo dobre <a href="/pl/Przewodnictwo_elektryczne" title="Przewodnictwo elektryczne" class="wl">przewodnictwo elektryczne</a> (za przewodnictwo odpowiedzialne są elektrony, e−, które poruszają się w sieci krystalicznej między jonami dodatnimi. Jest to typ <a href="/pl/Wiązanie_metaliczne" title="Wiązanie metaliczne" class="wl">wiązania metalicznego</a>),</li>
<li>skłonność do tworzenia <a href="/pl/Związek_chemiczny" title="Związek chemiczny" class="wl">związków chemicznych</a> o właściwościach raczej <a href="/pl/Zasady" title="Zasady" class="wl">zasadowych</a> i <a href="/pl/Nukleofil" title="Nukleofil" class="wl">nukleofilowych</a> niż <a href="/pl/Kwasy" title="Kwasy" class="wl">kwasowych</a> i <a href="/pl/Elektrofil" title="Elektrofil" class="wl">elektrofilowych</a>,</li>
<li>stały stan skupienia w temperaturze pokojowej (wyjątkiem jest <a href="/pl/Rtęć" title="Rtęć" class="wl">rtęć</a>) i z reguły dość wysoka temperatura topnienia,</li>
<li>bezwonność.</li></ul>

<figure class="wiki-thumb"><a href="/pl/Plik:Stringer156_nugget.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Plik:Stringer156_nugget.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Stringer156_nugget.jpg/250px-Stringer156_nugget.jpg" decoding="async" data-file-width="650" data-file-height="540" data-file-type="bitmap" height="208" width="250" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Stringer156_nugget.jpg/375px-Stringer156_nugget.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Stringer156_nugget.jpg/500px-Stringer156_nugget.jpg 2x" alt="Stringer156_nugget.jpg"></a><figcaption><a href="/pl/Złoto" title="Złoto" class="wl">Złoto</a> - jeden z nielicznych metali występujących w przyrodzie w stanie wolnym</figcaption></figure>

<table id="Vorlage_Alternative" role="presentation" class="noprint disambig navigation-not-searchable notheme" style="line-height:23px; padding-left: 3px; background-color: #f9f9f9; border-bottom: 1px solid #cccccc; font-size: 95%; margin-bottom: 1em">
<tbody><tr><td> 
 <a href="/pl/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniająca" title="Inne znaczenia" class="image wl"><img loading="lazy" alt="Disambig.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" data-file-width="230" data-file-height="183" data-file-type="drawing" height="20" width="25" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x"></a></td>
<td style="width: 100%;">Ten artykuł dotyczy chemii. Zobacz też: <a href="/pl/Metal" title="Metal" class="mw-disambig wl">inne znaczenia słowa „metal”</a>.</td></tr>
</tbody></table>
Pierwiastki metaliczne występują w przyrodzie przeważnie w postaci <a href="/pl/Ruda" title="Ruda" class="wl">rud</a>, a jedynie niektóre - jako <a href="/pl/Pierwiastki_rodzime" title="Pierwiastki rodzime" class="wl">pierwiastki rodzime</a>. Rudy są przerabiane na czyste metale na drodze różnych procesów <a href="/pl/Metalurgia" title="Metalurgia" class="wl">metalurgicznych</a>. Z powodu swoich bardzo dobrych własności mechanicznych metale są powszechnie wykorzystywane do produkcji maszyn, urządzeń i wielu innych wyrobów, a także jako materiały konstrukcyjne w budownictwie.

Większość pierwiastków w <a href="/pl/Układ_okresowy_pierwiastków" title="Układ okresowy pierwiastków" class="wl">układzie okresowym</a> to właśnie metale. Ze względu na własności i miejsce w układzie okresowym tradycyjnie rozróżnia się:

<ul><li><a href="/pl/Berylowce" title="Berylowce" class="wl">metale ziem alkalicznych</a></li>
<li><a href="/pl/Litowce" title="Litowce" class="wl">metale alkaliczne</a></li>
<li><a href="/pl/Blok_d" title="Blok d" class="wl">metale przejściowe</a></li>
<li><a href="/pl/Metale_ziem_rzadkich" title="Metale ziem rzadkich" class="wl">metale ziem rzadkich</a>.</li></ul>

Metale – pierwiastki chemiczne charakteryzujące się obecnością w sieci krystalicznej elektronów swobodnych . W przeważającej większości wykazują one następujące własności: Pierwiastki metaliczne występują w przyrodzie przeważnie w postaci rud, a jedynie niektóre - jako pierwiastki rodzime. Rudy są przerabiane na czyste metale na drodze różnych procesów metalurgicznych. Z powodu swoich bardzo dobrych własności mechanicznych metale są powszechnie wykorzystywane do produkcji maszyn, urządzeń i wielu innych wyrobów, a także jako materiały konstrukcyjne w budownictwie. Większość pierwiastków w układzie okresowym to właśnie metale. Ze względu na własności i miejsce w układzie okresowym tradycyjnie rozróżnia się: 