Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Monaster Pskowsko-Pieczerski – męski prawosławny klasztor w Pieczorach, w jurysdykcji eparchii pskowskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
nr rej. 6010185000 | |
Widok ogólny | |
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Miejscowość | |
Kościół | |
Rodzaj klasztoru | |
Eparchia | |
Namiestnik |
biskup pskowski i porchowski Mateusz (Kopyłow) |
Klauzura |
nie |
Typ monasteru |
męski |
Obiekty sakralne | |
Sobór |
św. Michała Archanioła |
Sobór |
Zaśnięcia Matki Bożej |
Cerkiew |
Świętego Spotkania |
Styl |
ruski |
Materiał budowlany | |
Data budowy |
1473 |
Położenie na mapie obwodu pskowskiego | |
Położenie na mapie Rosji | |
57°48′37″N 27°36′53″E | |
Strona internetowa |
Jeden z najbardziej znanych i najważniejszych rosyjskich klasztorów prawosławnych[1]. Założony według różnych wersji na przełomie wieku XIV i XV lub w II połowie XV stulecia, rozwinął się w okresie sprawowania godności przełożonego przez igumena Korneliusza (1529–1573). Położony w pobliżu zachodniej granicy państwa moskiewskiego, do 1721 odgrywał znaczącą rolę obronną.
Zniszczony przez bolszewików w 1918 monaster znalazł się po wojnie o niepodległość Estonii w granicach tego państwa, co uchroniło go przed likwidacją i umożliwiło odbudowę. W latach 1932–1940 mieścił seminarium duchowne Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego. Pozostał czynny po II wojnie światowej.
Moment, w którym na miejscu dzisiejszego klasztoru osiedlili się pierwsi anachoreci, nie jest precyzyjnie ustalony. Według tradycji mnisi, żyjący w niezależnych od siebie pustelniach, pojawili się tam na przełomie XIV i XV w. Podanie wymienia imię mnicha Marka, określając go jako świętego starca[2]. Według innej wersji wydarzeń pierwszym mnichem w tym miejscu był Jonasz, który osiedlił się tam w 1473[3].
Szybki rozwój nowej wspólnoty miał miejsce w okresie sprawowania godności przełożonego przez igumena Korneliusza, kierującego klasztorem od 1529 do 1570. W okresie tym liczba mnichów wzrosła z 15 do 200. Monaster rozwijał się również dzięki wsparciu finansowemu miejscowej szlachty[4]. Obiektem szczególnym kultu była znajdująca się w nim uważana za cudowną Pskowsko-Pieczerska Ikona Matki Bożej[4]. Jeszcze w XVI stuleciu mnisi założyli również filię klasztoru w Pskowie, zaś w samym monasterze wznieśli murowaną cerkiew Zwiastowania, która stała się główną świątynią obiektu w miejsce starszej, drewnianej cerkwi Czterdziestu Męczenników[5]. W 1565 klasztor otoczono murem z basztami[5]. W okresie zarządzania monasterem igumen Korneliusz opracował również jego kronikę zatytułowaną Powiest' o naczale Pieczerskogo monastyria, źródłem dla której były wspomnienia najstarszych zakonników[4].
W 1570 car Iwan IV Groźny, niesłusznie podejrzewając ihumena Korneliusza o zdradę Rosji w toczącej się wojnie litewsko-rosyjskiej, zamordował go w czasie wizyty w klasztorze[6].
Z racji przygranicznego położenia monaster pełnił nie tylko rolę typowo religijną, ale i wojskową, jako twierdza na zachodniej granicy państwa moskiewskiego. Był oblegany przez wojska polskie w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1577–1582 i oblężenia Pskowa. Klasztoru broniły 2–3 sotnie strzelców. Monaster z powodzeniem bronił się przez pięć miesięcy. Według tradycji cerkiewnej monaster został ocalony za wstawiennictwem Matki Bożej, co upamiętniały w kolejnych stuleciach uroczyste procesje z jej ikoną w 7 niedzielę po Wielkanocy[7]. W XVII w. klasztor był jeszcze wielokrotnie atakowany przez wojska szwedzkie lub polsko-litewskie. W 1701 na polecenie cara Piotra I monaster został otoczony wałem ziemnym i fosą, jak również zabezpieczony poprzez wzniesienie pięciu bastionów. Dzięki temu w 1703 oddział Iwana Nazimowa z powodzeniem odparł ataki szwedzkie na monaster. Była to ostatnia bitwa stoczona na jego terenie. Po podpisaniu pokoju w Nystad i przesunięciu granicy rosyjskiej na wschód obiekt stracił dotychczasowe znaczenie obronne[7].
W latach 1815–1827 na terenie monasteru wzniesiono cerkiew św. Michała Archanioła, która miała upamiętnić odbicie Połocka z rąk Francuzów w czasie wojny francusko-rosyjskiej (1812) i odparcie agresorów z regionu Pskowa[7].
W 1918 monaster został zniszczony przez bolszewików[8]. Remont i rozbudowy jego obiektów były prowadzone w dwudziestoleciu międzywojennym, gdy Pieczory znalazły się na terytorium niepodległej Estonii (jako Petseri). Oznaczało to włączenie monasteru Pskowsko-Pieczerskiego w struktury autonomicznego Estońskiego Kościoła Prawosławnego, a następnie podległego patriarsze Konstantynopola Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego. Klasztor i miejscowi wierni (Rosjanie, Seto) negatywnie odnieśli się do wystąpienia z jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. Przełożony monasteru, biskup pieczorski Jan, za swój sprzeciw w tej sprawie został zmuszony do opuszczenia wspólnoty[9]. Od 1932 do 1940 w klasztorze działało seminarium duchowne[8].
Po aneksji Estonii do ZSRR w 1940 zakonnicy zarejestrowali klasztor jako „wspólnotę pracy”, by zapewnić jej przetrwanie. Dwie cerkwie monasterskie działały jako parafialne. Nowe władze zamierzały zlikwidować monaster i założyć w jego obiektach muzeum, do czego jednak nie doszło z powodu ataku Niemiec na ZSRR i zajęcia ziem estońskich oraz ziemi pskowskiej przez III Rzeszę[8]. W sierpniu 1943 w monasterze odbyło się spotkanie biskupów działających na okupowanych przez Niemców terytoriach krajów bałtyckich (egzarcha Krajów Bałtyckich metropolita Sergiusz, arcybiskup narewski Paweł, biskup ryski Jan oraz biskup kowieński Daniel)[10].
W końcu lutego 1944 wycofujące się wojska niemieckie wywiozły z monasteru zabytkowe przedmioty przechowywane w klasztorze. W czasie bombardowania Pieczor nocą z 31 marca na 1 kwietnia 1944 w swojej celi zginął schibiskup Makary (Wasiljew), który odmówił schronienia się w klasztornych pieczarach[11]. Innych strat monaster nie poniósł[10]. Wobec sukcesów odnoszonych na froncie przez Armię Czerwoną stało się jasne, że wspólnota znajdzie się w granicach ZSRR. W związku z tym część mnichów zamierzała wyjechać z Pieczor razem z najcenniejszymi przedmiotami należącymi do monasteru i przenieść się na zachód (jak się spodziewano, na ziemie niepodległej Estonii). Druga grupa była zdania, że mnisi powinni pozostać na miejscu i ostatecznie taką podjęto decyzję[10]. 11 sierpnia 1944 wspólnota witała w Pieczorach Armię Czerwoną, wręczając żołnierzom kwiaty, bijąc w dzwony i służąc molebień dziękczynny. Przełożony monasteru brał udział w mityngu ku czci wyzwolenia miasta na zaproszenie sekretarza powiatowej organizacji partyjnej[10].
W sierpniu 1944 ihumen Paweł zwrócił się do metropolity leningradzkiego Grzegorza z prośbą o powtórne przyjęcie monasteru Pskowsko-Pieczerskiego w jurysdykcję Patriarchatu Moskiewskiego. W październiku tego samego roku przełożony klasztoru został aresztowany przez NKWD i oskarżony o prowadzenie agitacji antyradzieckiej[10]. W latach 1949–1954 budynki monasterskie były remontowane, w latach 60. i 70. XX wieku prowadzono prace konserwatorskie we wnętrzach cerkwi klasztornych, od 1975 do 1988 kompleksowo odnowiono wszystkie świątynie. W 1973 wspólnota odzyskała wyposażenie zrabowane w 1944 przez wycofujących się Niemców[8].
Na początku XXI w. monaster był odwiedzany corocznie przez ok. 200 tys. pielgrzymów, którzy przybywają do niego przede wszystkim na patronalne święto Zaśnięcia Matki Bożej[1].
17 czerwca 2021 r. przy monasterze rozpoczęło działalność seminarium duchowne[12].
Życiu wspólnoty mniszej z Pieczor poświęcona jest w znacznej części autobiograficzna książka archimandryty Tichona (Szewkunowa) Nieświęci święci[13].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.