Parafia św. Mikołaja w Harcie
parafia rzymskokatolicka w archidiecezji przemyskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia św. Mikołaja w Harcie − parafia rzymskokatolicka z siedzibą w Harcie, znajdująca się w archidiecezji przemyskiej, w dekanacie Dynów[1].
 Parafialny kościół św. Mikołaja oraz budynek plebanii. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
Harta 431, |
| Data powołania |
1460 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół parafialny | |
| Filie |
Harta Górna – pw. Matki Bożej Różańcowej |
| Proboszcz |
ks. Tomasz Węgrzyński |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
6 grudnia |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dynów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
 49°51′13,536″N 22°13′39,080″E | |
| Strona internetowa | |
Parafia Harta, tak jak i wiele innych parafii na tych terenach[2] została utworzona w 1460 roku z inicjatywy ówczesnych właścicieli wsi: Małgorzaty Mościcowej oraz jej syna Stanisława Denowskiego. Oryginalny przywilej, na podstawie którego utworzono parafię Harta zaginął podczas wojen ze Szwecją; informacje o początkach parafii zawarto w aktach diecezji przemyskiej z 1558 roku[3].
Od 1594 roku, parafia była częścią nowo utworzonego dekanatu dynowskiego[4]. Na mocy reformy terytorialnej Kościoła na tym obszarze, w 1785 roku dekanat dynowski został zniesiony i włączony do dekanatu brzozowskiego[5]. W 1861 roku dekanat w Dynowie został reaktywowany i parafia od tej pory jest jego częścią[5].
W latach 1779–1804 został wybudowany nowy kościół w Harcie, ufundowany przez ówczesnego właściciela wsi, Ignacego Skrzyńskiego. Od tej pory, jest on w parafii kościołem parafialnym, a od oddania go do użytku został on kilkukrotnie rozbudowany i odnowiony[6].
Najbardziej znanym duchownym, związanym z parafią był błogosławiony Kościoła katolickiego Bronisław Markiewicz, pełniący w Harcie rolę wikariusza w latach 1867–1870[7].
Na początku XX wieku, rozległa obszarowo parafia stała się bardzo ludną jednostką. W 1908 roku liczba wiernych na jej terenie wzrosła do 4341[8], jednak przed II wojną światową została ona podzielona. W 1909 roku z parafii wydzielono nową parafię Bachórz (obejmującą Bachórz z Chodorówką oraz Laskówkę), a w 1930 roku — parafię Szklary[9], pozostawiając w granicach harckiej parafii jedynie wieś Hartę (bez kilku gospodarstw na Lipniku, które przyłączono do parafii z parafii Dynów w latach 70. XX wieku[10][11]).
1 grudnia 1942 roku doszło do napadu rabunkowego na plebanię, podczas którego zamordowany został ówczesny proboszcz, ks. Andrzej Trzyna[12][13].
W latach 1984–1987 w Harcie Górnej zbudowano murowany kościół filialny, który 11 listopada 1987 roku został poświęcony przez bpa Ignacego Tokarczuka pw. Matki Bożej Różańcowej[14]. W 2023 roku rozpoczęła się budowa nowego budynku plebanii; poświęcenie placu pod inwestycję odbyło się 14 maja tego roku[15].
Od 2020 roku proboszczem parafii jest ks. Tomasz Węgrzyński[16][17]. W 2003 roku parafia liczyła 1950 wiernych, co stanowiło około 90% ludności wsi[18].
Od początku XIX wieku w parafii posługę proboszcza bądź administratora pełniło 10 duchownych:
- między 1804 a 1810 – 1847 — ks. Marcin Łętowski (ur. 1774, zm. 1847)[19][20],
- 1847–1907 — ks. Konstanty Będaszewski (ur. 1821 w Brzozowie, zm. 26 stycznia 1907)[21],
- 1907–1942 — ks. Andrzej Trzyna (ur. 1877 w Dylągówce, zm. 1 grudnia 1942)[8][13],
- 1943–1951 — ks. Kazimierz Kotula (ur. 1880 w Budziwoju, zm. 17 lipca 1962 we Wrocławiu)[22],
- 1951–1983 — ks. Józef Paściak (ur. 1918 w Hyżnem, zm. 27 grudnia 1983)[23][24],
- 1984–1995 — ks. Stanisław Ryś (ur. 1948 w Krasnem, zm. 4 czerwca 1995)[25][26],
- 1995–2011 — ks. Tadeusz Ozga (ur. 20 lipca 1941 w Kamieniu, wyświęcony w 1965)[27][12][28],
- 2011–2017 — ks. Marek Rybka (ur. 1 kwietnia 1953 w Nieborowie Wielkim, wyświęcony w 1979)[29][30],
- 2017–2020 — ks. Bogdan Kupczyk (ur. 5 maja 1968 w Dynowie, wyświęcony w 1993, zm. 13 stycznia 2023 w Budach Łańcuckich)[31],
- od 2020 — ks. Tomasz Węgrzyński (ur. 27 maja 1974, wyświęcony w 1999)[16].
Siedzibą oraz kościołem parafialnym parafii Harta jest kościół św. Mikołaja, oddany do użytku w 1804 roku. W skład zespołu kościoła wchodzą:
- budynek kościoła,
- dzwonnica z 1886 roku,
- ogrodzenie z czterema kapliczkami z 1889 roku,
- wikarówka z drugiej połowy XIX wieku,
- budynek plebanii z 1863 roku[32].
Pierwsze cztery z wymienionych obiektów należą również do zabytkowego zespołu kościoła, wpisanego do rejestru zabytków 5 lutego 1993 roku pod numerem A-1201[33]. Plebania również stanowi zabytek i wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[34].
Kościół w Harcie Górnej pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej został oddany do użytku w 1987 roku[14]. Przed budową kościoła, nabożeństwa odbywały się w położonej nieopodal niewielkiej kaplicy, zbudowanej na początku XX wieku[35].
W pobliżu obydwu kościołów położone są cmentarze. Na cmentarzu parafialnym znajduje się zabytkowa kaplica cmentarna (wpisana do ewidencji 27 stycznia 1993 roku pod numerem A-1006[33]), zbudowana na początku XX wieku przez rodzinę Skrzyńskich i mającą pełnić rolę ich miejsca pochówku. Cmentarz w Harcie Górnej został założony samowolnie przez społeczność parafialną niedługo po rozpoczęciu budowy kościoła w 1986 roku i zalegalizowany w roku 1993[35].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
