Loading AI tools
włoski malarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pietro Perugino, właśc. Pietro di Cristoforo Vannucci (ur. ok. 1450 w Città della Pieve k. Perugii, zm. w lutym lub w marcu 1523 w Fontignano) – włoski malarz i rysownik okresu renesansu, przedstawiciel szkoły umbryjskiej.
 Autoportret (1500) | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1450 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1523 |
Był uczniem Andrea del Verrocchio. Przypuszcza się, że wcześniej pobierał nauki u Piera della Francesca[1]. Prowadził działalność pedagogiczną; jego uczniami byli m.in. Rafael Santi i Pinturicchio. Przyjaźnił się z Leonardem da Vinci, dla którego twórczości żywił wielki podziw.
Spośród jego wczesnych dzieł wyróżniają się Pokłon Trzech Króli z 1473 oraz Sceny z życia świętego Bernarda z 1476, a także liczne Madonny, rozsiane po wielu różnych muzeach europejskich. Sporo z nich przez długi czas uważanych było za dzieła Verrocchia, wszystkie łączą wpływy artystyczne obu jego nauczycieli.
Od 1478 pracował w Rzymie – między 1480 a 1482 brał udział w dekoracji Kaplicy Sykstyńskiej wraz z innymi artystami swojej epoki. W 1485 z powodu wielkiego poważania jakim się cieszył, został mianowany honorowym obywatelem Perugii, stąd pochodzi jego przydomek.
Między 1494 a 1495 stworzył Opłakiwanie Chrystusa (Pietà) i fresk Ukrzyżowanie w kościele św. Marii Magdaleny de’ Pazzi. Tworzył też malowane nastawy ołtarzowe w kościołach Perugii.
W późniejszych latach życia pracował intensywnie w kościołach Umbrii i Toskanii. Na zamówienie Izabeli Gonzagi w 1505 namalował Walkę Miłości z Czystością. W tym czasie tworzył głównie w Perugii i w okolicach. W ostatnim okresie twórczości obserwuje się u Perugina zubożenie stylu i dublowanie stylistyczne swoich dzieł z okresu największych sukcesów, choć trzeba pamiętać, że Perugino rzetelnie i pracowicie domalowywał dzieła nieukończone przez innych artystów, m.in. zmarłego w 1520 Rafaela.
Pozostawił bogaty i zróżnicowany dorobek, na który składają się m.in. freski, obrazy olejne i temperowe (głównie o tematyce religijnej oraz portrety), rysunki, projekty witraży. W latach 1480–1482 namalował kilka fresków w Kaplicy Sykstyńskiej: Przekazanie kluczy św. Piotrowi, Chrzest Chrystusa, Wyjście Mojżesza z Egiptu. Pozostałe (Boże Narodzenie oraz Narodziny i znalezienie Mojżesza) zostały w 1535 zakryte przez Sąd Ostateczny Michała Anioła. W latach 1497–1500 wykonał monumentalną dekorację freskową w reprezentacyjnej sali siedziby gildii bankierskiej Collegio del Cambio w Perugii. Obejmuje ona znaki zodiaku oraz planety pod postacią bóstw antycznych (sklepienie) oraz kompozycje ze scenami Bożego Narodzenia i Przemienienia Pańskiego, wyobrażenia Boga Ojca, 4 cnót kardynalnych i szeregu postaci mitycznych (ściany). Jego malarstwo cechuje zdecydowana barwa, wyrazisty rysunek, symetryczna kompozycja oraz doskonała znajomość perspektywy.
Perugino był niewątpliwie twórcą wybitnym, ale tworzącym w stylu typowym dla XV wieku (quattrocenta), który był już przebrzmiały za czasów „wielkiej trójki” – Leonarda da Vinci, Michała Anioła i Rafaela. Znany i ceniony za swą młodzieńczą twórczość, w późniejszych latach uległ dość konserwatywnej manierze. Tworzył obrazy realistyczne, zabarwione sentymentalną pobożnością. Nie potrafił wprawdzie dorównać mistrzostwu młodszego od siebie Rafaela, ale bardzo silnie oddziałał na jego wczesną twórczość, kiedy to właśnie Rafael wręcz kopiował układ postaci typowy dla Perugina.[potrzebny przypis]
Do najwybitniejszych dzieł Perugina należy fresk Wręczenie kluczy świętemu Piotrowi w Kaplicy Sykstyńskiej. Elementem zasadniczym, spajającym całą kompozycję jest tu budowla na planie centralnym, z kopułą, stojąca na środku placu. Osoby na pierwszym planie – w tym Chrystus wręczający klucz i klęczący Piotr – są mniej więcej jednakowej wielkości (izokefalizm) i robią wrażenie, jakby stały w jednym rzędzie. Postacie na dalszym planie są odpowiednio mniejsze, brak postaci pośrednich.
Artysta swój pomysł powtórzył w obrazie Zaślubiny Matki Boskiej (Lo sposalizio), na którym również elementem dominującym jest rotundowata budowla na środku placu. Tym razem widać w niej drzwi otwarte na przestrzał, przez które przeziera niebo. Same zaręczyny dokonują się na pierwszym planie, postacie są jakby nieco zastygłe. Na środku stoi żydowski kapłan, po lewej – kandydaci do ręki Marii, wśród nich Józef, któremu jako jedynemu zakwitła laska, co jest znakiem, że został oblubieńcem Marii. Obraz o identycznej tematyce i niemal identycznej kompozycji malował w tym czasie uczący się u Perugina młody Rafael Santi – porównując oba dzieła widzimy, jakie genialne innowacje wnosił do malarstwa Rafael, a których już nie przyswoił sobie konserwatywny Perugino. Lekkość i giętkość ruchów, naturalność postaci na obrazie Rafaela kontrastują z zastygłymi twarzami i gestami w wartościowym i interesującym, lecz należącym już do odchodzącej epoki dziele Perugina.
Według Giorgia Vasariego Michał Anioł publicznie określił go jako „gaffo nell’arte” (niezdarnego w sztuce). Perugino poczuł się tak urażony, że chciał mu wytoczyć proces, ale ostatecznie do tego nie doszło.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
