Pietà
przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pietà [pjeˈta] (wł. pietà – „miłosierdzie”, „litość”; łac. pietas – „miłość zgodna z powołaniem”) – w sztukach plastycznych przedstawienie opłakującej Matki Bożej trzymającej na kolanach ciało Jezusa Chrystusa[1].
Ten artykuł dotyczy terminu w sztuce. Zobacz też: Pietà – miejscowość na Malcie; Pietà – manga josei. |
Pierwsze przedstawienia tego typu, najczęściej rzeźbione, pojawiły się w Niemczech w I połowie XIV wieku[1]. Na przełomie XIV i XV wieku nastąpiło upowszechnienie się tego wizerunku w całej Europie[1][2], a wkrótce stał się on jednym z najczęstszych przedstawień dewocyjnych[2]. Powstały różne odmiany, m.in. Pietà corpusculum (z Chrystusem jako dzieckiem), Pietà anielska z aniołami towarzyszącymi Matce Boskiej[1]. Kolejnym typem jest Pietà radosna, w której Maryja jest uśmiechnięta, co przedstawia połączenie cierpienia z radością zbawienia[2].
Jedną z najbardziej znanych jest Pietà watykańska Michała Anioła z bazyliki św. Piotra na Watykanie z 1499[3]. Innym dziełem tego samego rzeźbiarza jest Pietà Rondanini z Castello Sforzesco w Mediolanie[4] czy Pietà florencka[5]. W Polsce najbardziej znanymi przykładami są XIV-wieczna Pietà z Lubiąża (uważana za najstarszą polską Pietę[2]) oraz XV-wieczne tzw. „Piękne Piety” w kościołach św. Barbary w Krakowie[3] i Mariackim w Gdańsku[6].
W chrześcijaństwie wschodnim odpowiednikiem Piety jest ikona Nie rozpaczaj po mnie Matko[3].