Loading AI tools
wieś w województwie małopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Radziszów (dawniej Radzieszów, Radessow, Radeszew) – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Skawina[3].
wieś | |
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Radziszowie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Sołectwo | |
Wysokość |
340 m n.p.m. |
Liczba ludności (2013) |
3261 |
Strefa numeracyjna |
12 |
Kod pocztowy |
32-052[1] |
Tablice rejestracyjne |
KRA |
SIMC |
0335396 |
Położenie na mapie gminy Skawina | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego | |
49°56′19″N 19°48′37″E[2] | |
Strona internetowa |
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z dokumentu legata papieskiego Idziego z 1124 roku[6]. W 1250 r. książę opolski Władysław nadał w darze wieś Radeszew Boleborowi opatowi tynieckiemu[7][8]. Dokument ten potwierdził w 1519 r. król Zygmunt I Stary. Wieś była dostawcą miodu i zwierzyny łownej dla klasztoru. Wieś opactwa benedyktynów tynieckich w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[9].
W czasach panowania nad wsią książąt oświęcimskich rzeka Skawinka dzieliła wieś na dwie części: polską i śląską – podległą królowi czeskiemu, gdyż władca tego księstwa Jan I Scholastyk uznał się lennikiem Jana Luksemburskiego. Książę oświęcimski Władysław sprzedał wieś sołtysowi Janowi Radziszowskiemu. Ten za udział w buncie krakowskim przeciwko królowi Władysławowi Łokietkowi utracił posiadłość, którą król ponownie przekazał opactwu tynieckiemu. W II połowie XVIII w. wraz z sąsiednią Wolą Radziszowską przeszedł w dożywotnie użytkowanie prymasa Gabriela Podoskiego.
W 1781 r; po przejęciu tych dóbr przez władze austriackie, znalazły się w rządowym funduszu religijnym. W 1790 r. Radziszów zakupiła rodzina Dzieduszyckich herbu Sas. Podczas rzezi galicyjskiej w 1846 r. mieszkańcy obronili Dzieduszyckich przed rabunkiem staczając bitwę z mieszkańcami Woli Radziszowskiej koło kładki na rzece Skawince. Wdzięczni Dzieduszyccy obdarowali mieszkańców wsi zbożem i ufundowali cztery dzwony do kościoła (zrabowane przez Austriaków podczas I wojny światowej).
Po nich dobrami radziszowskimi władali Orzechowscy, hrabina Róża de Bassano, hrabina Wiktoria Dębińska. Od początku XX w. właścicielami byli: W. Lisowski, S. Kirchmayer oraz W. Schmidt i Marek Jaskuła. Dobra Radziszowa zostały rozparcelowane przed II wojną światową.
W latach 1934–1937 w Radziszowie wybudowano powiatowe dziecięce sanatorium.
Od 1934 roku istniała zbiorowa gmina Radziszów.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi rodzina Tomków udzieliła pomocy rodzinie Wassermannów. Rodzina Toszów udzieliła pomocy Stanisławowi Hojdzie. W 1991 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Anieli i Wincentemu Tosza, a w 2011 roku Adriannie i Franciszkowi Tomek tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[10][11].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Podczas powodzi w 2010 woda zalała miejscowość.
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
We wsi był kręcony polski film obyczajowy Gromada, należący do tzw. produkcyjniaków, z 1952 roku w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
Kapela Ludowa z Radziszowa została założona w 1980 roku[13]. Reprezentuje typowy folklor krakowski (nie stylizowany). Zdobywcy w 1999 głównych nagród:
Kapela działa pod opieką Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, Rady Sołeckiej w Radziszowie, opiekę merytoryczną sprawuje Małopolski Ośrodek Kultury w Krakowie. Ma za sobą liczne wyjazdy m.in. do Niemiec, Bułgarii, Danii, Słowacji, Francji. Na swoim koncie ma płytę Hej, od Krakowa jadę.
Orkiestra dęta „Sygnał” z Radziszowa została założona pod koniec 1949 roku[14]. W 1969 r. zdobyła pierwsze miejsce na Festiwalu Amatorskich Orkiestr Dętych Polski Południowej w Kozienicach, a w 1987 trzecie miejsce na pierwszym Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr Dętych w Dobczycach. Od 24 lat bierze udział w przeglądach i festiwalach orkiestr dętych zdobywając czołowe miejsca, wyróżnienia i nagrody.
W Radziszowie działa Ludowy Klub Sportowy„Radziszowianka Radziszów”. Klub został założony w marcu 1974 r. Obecnie działa w formie stowarzyszenia kultury fizycznej. Aktualnie drużyna seniorów występują w rozgrywkach IV ligi[15].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.