Rezerwat przyrody Sokole Góry
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Rezerwat przyrody Sokole Góry – leśny rezerwat przyrody, położony na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, pomiędzy wsiami Olsztyn, Zrębice i Biskupice w województwie śląskim[1].
Fragment rezerwatu | |||
rezerwat leśny | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Mezoregion | |||
Data utworzenia |
1953 | ||
Akt prawny | |||
Powierzchnia |
222,92 ha | ||
Powierzchnia otuliny |
347,62 | ||
Ochrona |
częściowa | ||
50°43′36″N 19°17′11″E | |||
|
Rezerwat został utworzony w roku 1953 na powierzchni 333,27 ha; w 1963 roku zmniejszono go do 215,95 ha[2], co czyniło go drugim pod względem wielkości, po Dolinie Racławki, rezerwatem na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej[3]. 1 czerwca 2023 r. weszło w życie zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach powiększające rezerwat do powierzchni 222,92 ha. Ochroną objęte zostały wydzielenia leśne przylegające do granic rezerwatu, w skład których wchodzi Jodłowa Góra. Zarządzenie RDOŚ Katowice z 16 maja 2023 r. wyznacza wokół rezerwatu strefę ochronną tzw. otulinę, której powierzchnia wynosi 347,62 ha[4].
Rezerwat obejmuje szereg wzgórz (Sokola Góra, Puchacz, Donica, Karzełek, Setki)[5] zbudowanych ze skał wapiennych, przykrytych warstwami lessu. W wielu miejscach spod lessu odsłaniają się nagie wapienne skały z bogatymi formami rzeźby krasowej oraz licznymi jaskiniami i schroniskami skalnymi[3]. Największe z nich to: Jaskinia Olsztyńska, Jaskinia Maurycego, Jaskinia Kordowa, Jaskinia Koralowa, Jaskinia Urwista, Jaskinia w Dziedzińcu, Jaskinia Fikuśna, Studnisko (Jaskinia Głęboka), Jaskinia pod Sokolą Górą[5]. Jaskinie są wykorzystywane przez liczne gatunki nietoperzy jako miejsce hibernacji (snu zimowego). W jaskini Studnisko znajduje się również kolonia rozrodcza (letnia) nocków dużych. Jest to jedna z dwóch w Polsce kolonii rozrodczych nietoperzy zlokalizowanych pod ziemią – na północ od Alp i Karpat kolonie takie formują się zwykle na strychach budynków lub (w przypadku innych gatunków) w dziuplach drzew.
W Jaskini Pod Sokolą Górą znalazły swoją ostoję dwa podgatunki chrząszczy (Choleva aquilonia gracilenta i Catops tristis infernus), będące reliktami epoki lodowej. Korzystają one z utrzymującej się tam przez cały rok temperatury +3 °C[6]. Te endemiczne populacje jaskiniowe od ostatniego interglacjału rozwijały się odrębnie od swoich populacji rodzicielskich, przystosowując się do lokalnych warunków i ulegając znacznym zmianom morfologicznym w stosunku do form powierzchniowych[7].
W rezerwacie chronione są też lasy (buczyna sudecka i storczykowa oraz grąd) porastające zbocza wzgórz[6].
W pobliżu rezerwatu w latach 70. i 80. XX wieku znajdował się zbiornik wodny, do którego odprowadzano wodę pochodzącą z odwadniania kopalni rud żelaza w Dębowcu. Po zamknięciu kopalni w 1978 r. zalew wyschnął[6].
Przez obszar rezerwatu prowadzą udostępnione do ruchu pieszego dwa piesze szlaki turystyczne (czerwony Szlak Orlich Gniazd i czarny „im. Barbary Rychlik”), ścieżka edukacyjno-przyrodnicza oraz tzw. „Dróżka Św. Idziego”. Znajdują się tu także dwie skały udostępnione do wspinaczki (Boniek i Pielgrzym)[8]. Przy szosie z Olsztyna do Biskupic znajdują się dwa parkingi, wiaty dla turystów i tablice informacyjne.