Loading AI tools
minerał Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rutyl – minerał z gromady tlenków. Jest minerałem bardzo pospolitym, szeroko rozpowszechnionym składnikiem wielu skał.
Igły rutylu w kwarcu | |
Właściwości chemiczne i fizyczne | |
Skład chemiczny |
dwutlenek tytanu (TiO2) |
---|---|
Twardość w skali Mohsa |
6–6,5 |
Przełam |
nierówny, muszlowy |
Łupliwość |
niewyraźna |
Układ krystalograficzny |
tetragonalny |
Gęstość minerału |
4,2–4,3 g/cm³ |
Właściwości optyczne | |
Barwa |
brunatna, czerwonobrunatna, czerwona, zielonoczarna, żółta lub niebieskawa |
Rysa |
brunatnoczerwona |
Połysk |
półmetaliczny, diamentowy, tłusty |
Inne |
Nazwa pochodzi od łac. rutilus = czerwony (gorejący), nawiązując do barwy niektórych odmian tego minerału.
Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju słupkowym, pręcikowym, igiełkowym, włosowatym. Ma zazwyczaj postać słupa tetragonalnego (o przekroju kwadratu) zakończonego podwójną piramidą. Często tworzy zbliźniaczenia – kolankowe, czasami wielokrotne. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, włóknistych. Tworzy impregnacje. Spotkać go można także w postaci pojedynczych ziarn. Jest izostrukturalny z kasyterytem. Nie rozpuszcza się w kwasach, ma bardzo wysoką temperaturę topnienia.
Parametry komórki elementarnej to:
Stanowi bardzo pospolity, szeroko rozpowszechniony składnik większości skał magmowych i metamorficznych. Duże kryształy spotykane są w niektórych pegmatytach, sjenitach, amfibolach. Zazwyczaj współwystępuje z magnetytem, hematytem, tytanitem, apatytem.
Miejsca występowania: Największe zasoby znajdują się w Australii, Republice Południowej Afryki i Indiach, poza tym występuje w Szwajcarii – St. Gothard, Binnatal, Cavradi, Campolugno, Austrii – Modriach, Tyrol, Norwegii – Foque, Kragero, Rosji -G.Ilmeńskie, Ural, USA – Wirginia, Georgia, Kalifornia, Australii – Adelaide, Kanadzie – Quebec.
W Polsce na Dolnym Śląsku, w Tatrach, Pieninach, G. Sowich. Kryształy igiełkowe – w G. Izerskich, okolicach Suwałk.
W przeszłości był stosowany w metalurgii jako ruda tytanu (60%Ti). Obecnie niemal cały naturalny i syntetyczny rutyl jest zużywany w przemyśle chemicznym do produkcji bieli tytanowej (pigmentu do farb, tworzyw sztucznych, papieru i ceramiki). Niewielkie ilości rutylu są stosowane w przemyśle szklarskim, m.in. do wyrobu powłok pochłaniających promieniowanie nadfioletowe.
Ponadto rutyl ma dość duże znaczenie w jubilerstwie jak i kolekcjonerstwie minerałów. Kwarc rutylowy jest dość poszukiwanym kamieniem ozdobnym. Szafiry, rubiny i inne kamienie szlachetne zawierające w swoim składzie chemicznym nici rutylu są cenniejsze i bardziej poszukiwane od kamieni szlachetnych nieposiadających go, ze względu na efekt asteryzmu.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.