Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sudecki uskok brzeżny[1][2], uskok brzeżny[3] – strefa nieciągłości o przebiegu ESE–WNW oddzielająca blok sudecki od bloku przedsudeckiego. Uskok ten istniał w czasie orogenezy hercyńskiej, a potem powtórnie – w trakcie orogenezy alpejskiej, gdy wzdłuż płaszczyzny uskoku doszło do tektonicznego podniesienia bloku sudeckiego względem bloku przedsudeckiego[1] i uformowania się wyraźnego progu morfologicznego w postaci wypiętrzonych Sudetów i obniżonego Przedgórza Sudeckiego[4]. Sudecki uskok brzeżny ciągnie się na długości przeszło 300 km, w tym na prawie połowie jego biegu jest widoczne wyniesienie morfologiczne południowego skrzydła[5]. Główną fazę kenozoicznej aktywności tego uskoku i związanego z nią wypiętrzenie Sudetów wiąże się z późnym miocenem i z pliocenem[6], przy czym część badaczy wskazuje na znaczną aktywność także na przełomie pliocenu i czwartorzędu oraz w późnym czwartorzędzie[5]. Ponieważ główna, kenozoiczna, aktywność uskoku jest młoda – plioceńsko-czwartorzędowa, to starsze jednostki geologiczne są przezeń przecięte, toteż skały np. metamorfiku kaczawskiego, bloku sowiogórskiego występują po obu stronach uskoku. Wyniesienie południowego skrzydła uskoku o kilkaset metrów[7] spowodowało jednak, że utwory grubej pokrywy kenozoicznej na skrzydle północnym (na obszarze Przedgórza Sudeckiego) pozostały w większości niezerodowane i prawie wszędzie przykrywają skały starszych jednostek bloku dolnośląskiego, podczas gdy na skrzydle południowym (sudeckim) pokrywa ta została w większości zerodowana i starsze skały (paleozoiczne i mezozoiczne) odsłaniają się na powierzchni lub leżą pod cienką pokrywą czwartorzędu[1]. Uskok ciągnie się od okolic Vidnavy (Czechy) do Złotoryi[potrzebny przypis]. Dalszy przebieg uskoku na wschód i na zachód jest hipotetyczny[potrzebny przypis].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.