Loading AI tools
pastor kalwiński Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szymon Zacjusz, właściwie: Szymon Żak, inna formy nazwiska: Zacius, (ur. około 1507 w Proszowicach, zm. około 1591 w Bochni) – pastor kalwiński, propagator reformacji na Litwie i w Małopolsce, pisarz teologiczny, poeta, jeden z autorów przekładu Biblii brzeskiej.
Data i miejsce urodzenia |
ok. 1507 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Wyznanie | |
Kościół |
Syn mieszczanina Marcina Żaka. Dzieciństwo spędził w Proszowicach (Małopolska). W latach 1523–1526 studiował w Akademii Krakowskiej, 3 lata później uzyskał stopień bakałarza, a w roku 1531 magistra. Był księdzem. Po zakończeniu studiów kierował szkołą zamkową na Wawelu i sprawował urząd kantora krakowskiej szkoły katedralnej. Należał do najwybitniejszych ówczesnych humanistów, znał biegle łacinę, grecki i hebrajski. Jesienią roku 1535 ujawnił się jako zwolennik kalwinizmu. Spotkały go za to ostre represje – musiał wyjechać na Litwę na dwór Mikołaja Radziwiłła Czarnego, gdzie został jednocześnie przełożonym kalwińskich zborów w jego majątkach. W półroczu letnim 1538 był notowany w Liber diligentarium jako extraneus.
W latach 1540–1548 był naczelnym pastorem w Krzyżanowicach koło Bochni. Około roku 1549 przyjął wyznanie helweckie i tamteż ożenił się z Katarzyną Przeklotówną (Przekłotką), która urodziła mu 2 córki. Ekskomunikowany zaocznie, schronił się w roku 1551 (przez okres 2 lat) na dworze biskupa kujawskiego Jana Drohojowskiego. W Brześciu pełnił urząd ministra, wkrótce potem otrzymał jako pierwszy godność superintendenta zborów litewskich i podlaskich w Wilnie. Na synodzie pińczowskim w roku 1560 przeprowadził unię kościołów litewskich z małopolskimi. W latach 1561–1570 był ministrem i seniorem w Krakowie. Po roku 1570 ponownie osiadł w Bochni. Dorobił się znacznego majątku (domy, majątki ziemskie i kram solny w rynku), część dochodów przeznaczał na propagowanie kalwinizmu, głównie wśród górników z żup bocheńskich.
Mimo że był postacią kontrowersyjną (miał opinię niszczyciela kościołów katolickich na Litwie), to cieszył się pod koniec życia powszechnym szacunkiem i popularnością. Na starość cierpiał na chorobę nóg, która uniemożliwiła mu chodzenie (był wożony w specjalnej kolasie). Jako kalwinista nie mógł być pochowany na miejscowym cmentarzu katolickim i pochowano go (około roku 1591) w ogrodzie jego domu w Bochni przy ulicy Białej.
W roku 1956 podczas budowy nowego domu odkryto szczątki Zacjusza oraz jego żony i córki.
Ponadto pisał (tłumaczył) pieśni przedrukowane w kancjonałach: Jana Seklucjana, Bartłomieja Groickiego, Piotra Artomiusza i Jana Zaremby. W pozostałych fragmentach ostatniego kancjonału, wyd. w roku 1558, znajdują się nast. tytuły pieśni S. Zacjusza: Piosnka zaranna, gdy zorze wschodzą; Druga piosnka na rane powstanie, gdy się rozdniewa; Hymnus inszym kształtem przełożony na polskie...; Pożegnanie krześciańskie na każdy dzień. Utwór Piosnka zaranna według Zaremby i przedruku u Seklucjana – przedr. Z. M. Szweykowski: Wstęp do: C. Bazylik: Pieśni na 4-głosowy chór mieszany a cappella. Wyd. Z. M. Szweykowski i S. Wiechowicz, Kraków 1958, Wydawnictwa Dawnej Muzyki Polskiej, zeszyt 24, s. 12 – Utwór: Pożegnanie krześciańskie – przedr.: W. Budka "Szymon Zacius", Reformacja w Polsce 1922; Z. M. Szweykowski: Wstęp do: C. Bazylik: Pieśni na 4-głosowy chór mieszany a cappella.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.