Tarczówkowate (Pentatomidae) – rodzina owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych.
| Pentatomidae | |
| Leach, 1815 | |
_1.jpg) Tarczówka rudonoga | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd |
Pentatomomorpha |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
tarczówkowate |
_adult,_Westenschouwen,_the_Netherlands.jpg)
Opis
Pluskwiaki te osiągają od 4 do 20 mm długości ciała, którego kształt jest zwykle jajowaty lub szeroko-owalny, aczkolwiek może być on też silnie wydłużony, głównie u form żyjących na trawach[1]. Czułki są u nich pięcioczłonowe[2][3][1], wyjątkowo czteroczłonowe[1]. Tułów cechuje tarczka sięgająca nieco za połowę odwłoka, a jeśli sięga ona do końca odwłoka to jej szerokość u nasady nie przekracza szerokości podstawy przedplecza[2][3]. Kształt tarczki zwykle jest mniej lub bardziej zbliżony do trójkątnego[1]. Odnóża mają zwykle trójczłonowe stopy[2][3][1]; dwuczłonowe są one tylko u Cyrtocorinae[1][4]. Nogi charakteryzuje również brak dużych i mocnych kolców na goleniach[2][3]. Trichobotria odwłokowe rozmieszczone są poprzecznie, za przetchlinkami. U larw grzbietowe gruczoły zapachowe odwłoka są parzyste i uchodzą między tergitami trzecim i czwartym, czwartym i piątym oraz piątym i szóstym. Z nielicznymi wyjątkami drugi segment odwłoka ma swe przetchlinki przysłonięte pleurytami zatułowia[1]. Za cechy apomorficzne uważa się sztywną fallotekę ze zbiorniczkiem ejakulacyjnym o stałej pozycji, błoniastą część grzbietową ósmego segmentu odwłoka samców, wezykę bez błony łączącej, obecność triangulinu oraz całkowite zlanie się drugiej pary walwiferów. Samice, z wyjątkiem plemienia Ochlerini mają laterotergity dziewiątego segmentu odwłoka oddzielone. Wszystkie samice mają gonapofizy dziewiątego segmentu zredukowane i zlane z gonokoksytami, dwa skleryty w okolicy wejścia do zbiorniczka nasiennego i pozbawione są gonangulum[4].
Jaja mają formę baryłkowatą z odczepialnym wieczkiem, określanym jako pseudooperkulum[1].
Biologia i ekologia
Tarczówkowate są najczęściej roślinożercami, odżywiającymi się owocami, niedojrzałymi nasionami lub sokami wysysanymi z liści bądź łodyg. Niektóre gatunki mogą fakultatywnie przechodzić na drapieżny tryb, atakując jaja i larwy owadów. Przedstawiciele Asopinae są zaś wyłącznie drapieżne[3].
Niektóre gatunki wykazują opiekę rodzicielską[3].
Rozprzestrzenienie
Rodzina kosmopolityczna, najliczniej reprezentowana w strefie tropikalnej i subtropikalnej[1]. W Polsce występuje 46 gatunków z 27 rodzajów[3] (zobacz tarczówkowate Polski).
Systematyka
Rodzina ta jest czwartą najliczniejszą w gatunki z podrzędu Heteroptera i najliczniejszą w nadrodzinie tarczówek[3]. W 2011 roku znanych było 4722 gatunków z 896 rodzajów[5]. Dzieli się je na 10 podrodzin[6][5]:
- Aphylinae Bergroth, 1906
- Asopinae Spinola, 1850
- Cyrtocorinae Distant, 1880
- Discocephalinae Fieber, 1860
- Edessinae Amyot & Serville, 1843
- Pentatominae Leach, 1815
- Phyllocephalinae Amyot & Serville, 1843
- Podopinae Amyot & Serville, 1843
- Serbaninae Leston, 1953
- Stirotarsinae Rider, 2000
Ponadto następujących rodzajów wymarłych nie zaliczono do żadnej z nich[6]:
- Antillosciocoris Thomas, 2005
- Mesohalys Beier, 1952
- Pentatomites Scudder, 1890
- Poliocoris Kirkaldy, 1910
- Polioschistus Scudder, 1890
- Poteschistus Scudder, 1890
- Taubatecoris Martins, 1997
- Teleocoris Kirkaldy, 1910
- Teleoschistus Scudder, 1890
- Thlimmoschistus Scudder, 1890
- Thnetoschistus Scudder, 1890
- Tiroschistus Scudder, 1890
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
