Ulica Aleksandra Hercena we Wrocławiu

Ulica Aleksandra Hercena – ulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza, na osiedlu Przedmieście Oławskie, a wcześniej w dzielnicy Krzyki. Ulica należy do kategorii dróg gminnych i ma 159 m długości. Przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej, który jako obszar objęty jest ochroną i wpisany jest do rejestru zabytków. Projekt założenia ulicy powstał w 1873 r., a sama ulica została urządzona w 1879 r. Przy ulicy zachowały się budynki ujęte w gminnej ewidencji zabytków, a jeden z nich został wpisany także do rejestru zabytków.

Aleksandra Hercena

Przedmieście Oławskie
z południa w kierunku północnym
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	159 m
Poprzednie nazwy	Forckenbeckstrasse
Przebieg
ul. Komuny Paryskiej ul. gen. Karola Kniaziewicza
Położenie na mapie Wrocławia Aleksandra Hercena
Położenie na mapie Polski Aleksandra Hercena
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Aleksandra Hercena
51°06′09,830″N 17°02′28,941″E

Ul. A. Hercena 3-5

Pierzeja zachodnia

Pierzeja zachodnia

Pierzeja wschodnia

Widok z północy w kierunku południowym

Historia

Ulica przebiega przez teren stanowiący niegdyś przedpole dla fortyfikacji miejskich^[1][2][3] (Ohlauer Vorstadt^[2]). Gdy fortyfikacje zostały rozebrane w 1807 r., obszar ten włączony został do miasta w 1808 r.^[2].

W 1873 r. powstał projekt założenia ulicy biegnącej od dzisiejszej ulicy Komuny Paryskiej do dzisiejszej ulicy gen. Karola Kniaziewicza. W szybkiej jej budowie na przeszkodzie stanęły jednak trudności jakie napotkano przy niezbędnym wykupie nieruchomości położonych przy wymienionych wyżej ulicach. Z tego względu zaplanowana ulica powstała dopiero w 1879 r. i otrzymała wówczas imię Maxa von Forckenbecka^[4].

Podobnie jak w całej okolicy, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., w wyniku prowadzonych działań wojennych zniszczeniu uległa pewna część zabudowy^{[4][5][6][7][8][9]}, także przy tej ulicy, a mianowicie dotyczy to posesji po numerami 3 i 5 po stronie zachodniej i 4 po stronie wschodniej^[4].

Po wojnie przez pewien czas przy ulicy mieścił się oddział Centrali Przemysłu Naftowego. Pod numerami 3-5 w na przełomie lat 60. i 70. XX wieku zbudowano siedzibę Wojewódzkiego Biura Projektów^[4].

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Forckenbeckstrasse, od 1879 r. do 1945 r.^{[4][10][11][12]}
• Aleksandra Hercena, od 1945 r.^{[4][12][13][14]}.

Przedwojenna, niemiecka nazwa ulicy upamiętniała Maxa von Forckenbecka (urodzonego 21.10.1821 r. w Monastyrze, zmarłego 26.05.1892 r. w Berlinie), który pełnił między innymi funkcję nadburmistrza Wrocławia w latach 1872-1878 i Berlina w latach 1878-1892^[4][12]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.^[14]. Upamiętnia ona Aleksandra Hercena, pseudonim Iskander (urodzonego 6.04.1812 r. w Moskwie, zmarłego 21.01.1870 r. w Paryżu), rosyjskiego pisarza, myśliciela społecznego, działacza politycznego, który między innymi popierał powstanie styczniowe w Polsce^[4][15] .

Układ drogowy

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami^[16]:

Drogi powiązane

powiązanie	droga	foto	opis
skrzyżowanie	ulica Komuny Paryskiej[14][16][17] lokalna[18]		w lewo i w prawo
skrzyżowanie	ulica gen. Karola Kniaziewicza[14][19][20] dojazdowa[21]		z prawej i na wprost

Droga

Ulica Aleksandra Hercena przebiega przez osiedle Przedmieście Oławskie^[22], a wcześniej dawnej dzielnicy Krzyki^[14]. Droga przypisana do ulicy jest drogą publiczną, której przypisano kategorię drogową jako gminną^{[uwaga 1][14]} (numer drogi: 105483D^{[uwaga 2][14][23]}, numer ewidencyjny drogi: G1054830264011^[14]). Jest drogą klasy dojazdowej^[24]. Ma 159 m długości^[14], a położona jest na działce gruntu o powierzchni 2 077 m^2[14][25] (2 079 m^2[26]). Łączy ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza^{[uwaga 3][4][14]}.

Pod względem technicznym i organizacji ruchu jest do droga o jednej jezdni z możliwością jazdy w obu kierunkach. Ulica w całości objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h. Przy ulicy znajdują się obustronne chodniki. Nawierzchnię ulicy wykonano z granitowej kostki kamiennej z wyłączeniem rejonu skrzyżowania z ulicą Komuny Paryskiej^{[27][28][29][30]}.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Aleksandra Hercena przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej^[31][32][33], w strefie centralnej^[34], gęsto wypełniony tkanką miejską^[35], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu^[36], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową^[31][37]. Obszar ten określany jest jako wielofunkcyjny obszar centrum miasta^[38]. Jest to teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi^[39][40]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic^[31][36][40], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie^[31]. Przy ulicy Aleksandra Hercen takie zaburzenia i luki w zabudowie występują w następujących miejscach: pomiędzy budynkiem przy ulicy Komuny Paryskiej 3, a oficyną pod tym samym numerem oraz między numerem 13, a budynkiem przy ulicy gen. Karola Kniaziewicza 8 po stronie zachodniej^[28][39]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego^[41] [42]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy^[43]. Przy samej ulicy położone są budynki, w tym zachowane kamienice, o funkcji mieszkalnej, z wyjątkiem następujących budynków^[28][44]:

• ulica Aleksandra Hercena 3-5 – budynek biurowy, pierwotnie siedziba Wojewódzkiego Biura Projektów^[4][45]
• ulica Aleksandra Hercena 9 – dawna kamienica, budynek biurowy^[44][46]
• ulica Aleksandra Hercena 11 – dawna kamienica, Izba Celna^[44][47]
• ulica Aleksandra Hercena 13 – kamienica mieszkalna, Miejska Biblioteka Publiczna^[44][48].

Ochrona i zabytki

Ulica przebiega na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05^{[49][50][51][52][53]}. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku^[52][40][54].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków (według stanu na kwiecień 2022 r.)^[44]:

Obiekty zabytkowe

obiekt[uwaga 4], położenie	powstanie, rodzaj ochrony[uwaga 5]	fotografia
strona zachodnia
Kamienica ulica Komuny Paryskiej 3[44][55][56], kolejność obiektu w zespole: 1[55][56]	około 1895 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Oficyna mieszkalna, obecnie budynek mieszkalny ulica Komuny Paryskiej 3[44][57][58], kolejność obiektu w zespole: 2[57][58]	około 1895 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 7[44][59][60][61][62]	1883 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][62]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 9[44][63][64][65][66]	1879 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][66]
Kamienica, obecnie Izba Celna ulica Aleksandra Hercena 11[44][67][68][69][70][71]	1880 r. rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/2377/421/Wm z dnia 31.03.1983 r.[44][67][68][69] (decyzja o wpisie do rejestru nr 421/Wm z 31.03.1983 r.; zmiana nr rejestru decyzji nr A/2377/421/Wm z 14.06.2010 r.[70]) (Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków; Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171446[71])
Kamienica, obecnie Miejska Biblioteka Publiczna ulica Aleksandra Hercena 13[44][72][73][74][75]	1884 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][75]
Kamienica ulica gen. Karola Kniaziewicza 8[44][76][77]	około 1890 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
strona wschodnia
Kamienica ulica Komuny Paryskiej 5[44][78][79][79]	około 1890 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 6[44][80][81][82][83]	około 1885 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][83]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 8[44][84][85][86][87]	lata 1880-1885 rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][87]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 10[44][88][89][90][91]	1884 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][91]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 12[44][92][93][94][95]	1884 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][95]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 14[44][96][97][98][99]	1908 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][99]
Kamienica ulica Aleksandra Hercena 16[44][100][101][102][103]	około 1908 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][103]

Demografia

Od lewej: nr 9, 7 oraz 3-5 (po prawej), na końcu ul. Komuny Paryskiej 3

Ulica przebiega przez obszar objęty jednym rejonem statystycznym numer 931130 o wykazanej gęstości zaludnienia i ilości zameldowanych osób, przy czym dane pochodzą z 31.12.2021 r. – ilość osób zameldowanych: 706, gęstość zaludnienia: 26 908 osób/km²^[104].

Baza TERYT

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[105]:

• województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
• powiat: Wrocław (0264)
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura
• kategoria/rodzaj: ulica
• Nazwa ulicy: ul. Aleksandra Hercena (06618)^[16][106].

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

1. Nadanie ulicy Aleksandra Hercena kategorii drogi gminnej nastąpiło uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z 14.05.1987 r. nr XVII/107/87^{[uwaga 6]}.
2. Nadanie numeru drodze gminnej, ulicy Aleksandra Hercena, nastąpiło uchwałą Zarządu Województwa Dolnośląskiego z 25.06.2003 r. nr 351/II/03^{[uwaga 6]}.
3. Podany tu przebieg ulicy Aleksandra Hercena, jako łączący ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza, zgody jest z numeracją adresową położonych przy ulicy posesji, która zarówno po stronie zachodniej (numery nieparzyste) jak i wschodniej (numery parzyste) rozpoczyna się niskimi numerami przy ulicy Komuny Paryskiej, a kolejne numery nadano rosnąco w kierunku południowym; najwyższe numery adresowe przypisane do ulicy Aleksandra Hercena znajdują się w rejonie ulicy gen. Karola Kniaziewicza^{[uwaga 7]}. Takie też określenie przebiegu ulicy można znaleźć u niektórych autorów publikacji^{[uwaga 8]}. Inaczej jednak określono przebieg tej ulicy w zestawieniu udostępnianym przez zarządcę drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – a mianowicie wskazano jej przebieg od ulicy gen. Karola Kniaziewicza do ulicy Komuny Paryskiej^{[uwaga 6]}.
4. Uwaga, część informacji o aktualnym stanie budynku i sposobie jego użytkowania zapodana na wrocławskim geoportalu, mapie gminnej ewidencji zabytków, a uwidoczniona w niniejszym zestawieniu zabytków, może być nieaktualna.
5. Rodzaj ochrony: gez – gminna ewidencja zabytków, mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, inny lub rejestr zabytków.
6. ZDiUM drogi 2022 ↓, poz. 1612 (Hercena Aleksandra).
7. UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 269 (ul. Aleksandra Hercena).
8. Antkowiak 1970 ↓, s. 68-69 (Hercena).

Przypisy

1. Harasimowicz 2006 ↓, s. 723 (Przedmieście Świdnickie.
2. Harasimowicz 2006 ↓, s. 722 (Przedmieście Oławskie).
3. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1807.
4. Antkowiak 1970 ↓, s. 68-69 (Hercena).
5. Antkowiak 1970 ↓, s. 121-122 (Krasińskiego).
6. Harasimowicz 2006 ↓, s. 433-434 (Kościuszki Tadeusza).
7. Antkowiak 1970 ↓, s. 101-102 (Kniaziewicza).
8. Antkowiak 1970 ↓, s. 110-112 (Kościuszki).
9. Antkowiak 1970 ↓, s. 44-46 (Dworcowa).
10. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1901.
11. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1926-37.
12. Heyduk 2012 ↓, s. 46 (Forckenbeckstr.).
13. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1948.
14. ZDiUM drogi 2022 ↓, poz. 1612 (Hercena Aleksandra).
15. PWN 2022 ↓.
16. UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 269 (ul. Aleksandra Hercena).
17. ZDiUM drogi 2022 ↓, 2316-2317 (Komuny Paryskiej).
18. RMWr 2004 ↓, § 50 ust. 1.
19. UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1834 (ul. Komuny Paryskiej).
20. ZDiUM drogi 2022 ↓, poz. 2190 (Kniaziewicza Karola).
21. RMWr 2004 ↓, § 55 ust. 1.
22. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Osiedla Wrocławia.
23. UMWD 2022 ↓, BDOT10k.
24. RMWr 2004 ↓, § 56 ust. 1.
25. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności: działka Południe, AR_8, 12.
26. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.12.
27. GUGiK 2022 ↓, Geoportal krajowy, obiekty topograficzne.
28. ZGKiKM 2022 ↓, BDOT500.
29. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Komunikacja i transport.
30. RMWr 2004 ↓, § 56 ust. 2 pkt 2.
31. UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. Karta jednostki urbanistycznej A8.
32. Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
33. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 8.
34. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
35. Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
36. Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
37. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
38. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 17.
39. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4.
40. RMWr LIV 2010 ↓, § 8 ust. 3, 4.
41. UMWr SKM 2022 ↓.
42. UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26.
43. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 7a.
44. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
45. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.5/2.1_BUD.
46. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.8/5.1_BUD.
47. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.9.1_BUD.
48. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.8/11.3_BUD.
49. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 51.
50. WUOZ 2022 ↓, poz. 10411.
51. NID geoportal 2022 ↓, rejestr zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_UU.11798.
52. NID 2022 ↓, s. 210.
53. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 12.
54. NID zabytek.pl 2022 ↓, Przedmieście Oławskie.
55. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3346.
56. WUOZ 2022 ↓, poz. 3201.
57. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3347.
58. WUOZ 2022 ↓, poz. 3202.
59. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2162.
60. WUOZ 2022 ↓, poz. 2110.
61. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171432.
62. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171432.
63. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2164.
64. WUOZ 2022 ↓, poz. 2112.
65. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171440.
66. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171440.
67. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2166.
68. WUOZ 2022 ↓, poz. 2114.
69. NID 2022 ↓, s. 223.
70. NID geoportal 2022 ↓, rejestr zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050.
71. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050.
72. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2168.
73. WUOZ 2022 ↓, poz. 2116.
74. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171450.
75. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171450.
76. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3211.
77. WUOZ 2022 ↓, poz. 3067.
78. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3348.
79. WUOZ 2022 ↓, poz. 3203.
80. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2161.
81. WUOZ 2022 ↓, poz. 2109.
82. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171430.
83. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171430.
84. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2163.
85. WUOZ 2022 ↓, poz. 2111.
86. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171434.
87. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171434.
88. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2165.
89. WUOZ 2022 ↓, poz. 2113.
90. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171443.
91. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171443.
92. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2167.
93. WUOZ 2022 ↓, poz. 2115.
94. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171448.
95. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171448.
96. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2169.
97. WUOZ 2022 ↓, poz. 2117.
98. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171454.
99. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171454.
100. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 2170.
101. WUOZ 2022 ↓, poz. 2118.
102. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171457.
103. NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171457.
104. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Demografia.
105. GUS 2022 ↓, ULIC.
106. GUS 2022 ↓, ULIC: 06618.

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal Krajowy, GUGiK – Geoportal Krajowy [dostęp 2022-09-07] (pol.).strona główna serwisu
• Główny Urząd Statystyczny, Rejestr TERYT [online], GUS [dostęp 2022-09-05] (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
• Hercen Aleksandr I., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-09-02].
• AndrzejA. Heyduk AndrzejA., Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2022-05-04] (pol.).
• IzabelaI. Mironowicz IzabelaI., Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, AFO, Badanie i publikacja współfinansowana przez miasto Wrocław (www.wroclaw.pl), Wrocław: Fundacja Dom Pokoju, 2016, ISBN 978-83-941467-3-3 (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Geoportal o zabytkach, NID [dostęp 2022-09-07] (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Portal zabytek.pl, NID [dostęp 2022-09-07] (pol.).strona główna serwisu
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie [online], NID, 31 marca 2022 [dostęp 2022-09-07] (pol.).
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LIV/1606/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 9 września 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Komuny Paryskiej i gen. Kazimierza Pułaskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 16 września 2010 r. Nr 8, poz.263; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 21 grudnia 2010 r. Nr 242, poz.4092, Wrocław, 9 września 2010 [dostęp 2022-05-11] (pol.).
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała XX/578/04 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru ograniczonego: ul. Romualda Traugutta, ul. Podwale, ul. Dworcowa, ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Kazimierza Pułaskiego (z późniejszymi zmianami), „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 17 marca 2004 r. Nr 2, poz.76. Tekst jednolity z 2015 r., w formacie PDF - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz.239); Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27 kwietnia 2004 r. Nr 75, poz. 1467, TEKST JEDNOLITY z 2015 r. - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2015 r. poz.3223), Wrocław, 19 lutego 2004 [dostęp 2022-09-07] (pol.).
• Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2022-05-09] (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Schematy komunikacji zbiorowej, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Centrum Informacji Urzędu Miejskiego, Wrocław, 8 lutego 2022 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-06-01] (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-09-02] (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-09-07] (pol.).strona główna serwisu
• Urząd Miejski Wrocławia, Zabytki Wrocławia, MagdalenaM. Wankowska, MonikaM. Florczak, MartaM. Kolibska, Data ostatniej aktualizacji: 22.06.2021 r. g. 13:45, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 22 czerwca 2021 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, miasto Wrocław, PiotrP. Jędrzejewski, AnnaA. Olech, Biuletyn Informacji Publicznej - Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 21 marca 2022 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
• Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, „ZDiUM/Infrastruktura/Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-16] (pol.).
• Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, Geoinfo Portal (GIPortal2), ZGKiKM we Wrocławiu [dostęp 2022-09-07] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Hercena Aleksandra, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150574 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
• ul. Hercena Aleksandra, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587749 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
• ul. Aleksandra Hercena [online], wikimapia.org [dostęp 2022-08-29] (pol.).